اهمیت سیمرغ چهلم

چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر را باید آغازی بر اصلاح رویکرد و نحوه برگزاری این رویداد مهم سینمایی در کشور دانست. به ویژه اینکه رقم 40 نمادی از تکامل و پختگی است؛ هر چند که این دوره قطعاً از نقطه مطلوب دور خواهد بود، اما حداقل می‌توان انتظار داشت که مسیر اعتلای این جشنواره از سر گرفته شود.

نکته مهم این است که جشنواره فیلم فجر امسال، نخستین دوره این جشنواره در دولت سیزدهم به شمار می‌آید. طی هشت سال گذشته، روند مدیریت سینمایی و به تبع آن جشنواره فجر، رو به نزول و تضعیف بود؛ تجربه نشان داده است که جشنواره فجر و تولیدات سالانه سینمایی در ایران، رابطه متقابلی دارند. تجربه این چند سال اخیر نشان داد، با گرایش پررنگ تولیدات سالانه به فیلم‌های فرومایه و بعضا سخیف، موجب پایین آمدن سطح جشنواره فجر می‌شود‌ـ به هر حال، جشنواره نمودار و ویترینی از این تولیدات است‌ـ متقابلاً، وقتی سیاست‌گذاری جشنواره فجر باری به هر جهت باشد و تفکر حساب شده‌ای در آن نباشد، محصولات سینمایی نیز دچار آشفتگی و بی‌هویتی می‌شوند.

آنهایی که تجربه پیگیری سینمای ایران در دهه‌های 60 و 70 را دارند، نیک به یاد می‌آورند که اهدای جایزه به فیلم‌های کمدی و ملودرام چگونه باعث تقویت ساخت چنین فیلم‌هایی در آن دو دهه شد، همچنان که در مقطعی، توجه به فیلم‌هایی با رویکردهای فلسفی و عرفانی، باعث گسترش ساخت این نوع فیلم‌ها شد. وقتی جشنواره فجر به فیلم‌های دفاع مقدسی با کیفیتی چون «دیده‌بان»، «مهاجر»، «هور در آتش» و... روی خوش نشان داد، سینمای دفاع مقدس تکامل یافت و...؛ اما از اواسط دهه 70 به این سو‌ـ از زمان روی کار آمدن دولت به اصطلاح اصلاحات‌ـ وقتی جشنواره فیلم فجر به سمت برجسته‌سازی آثاری با تم سطحی سیاست‌زده یا فیلم فارسی رفت، موج چنین آثاری سینمای ایران را در آن مقطع فرا گرفت.

خوشبختانه نشانه‌هایی از بازگشت دوباره جشنواره فیلم فجر، به دوران تأثیرگذاری‌اش بر سینمای کشور از این دوره دیده می‌شود. هر چند که بیشتر آثار چهلمین جشنواره فیلم فجر، محصول دولت قبل هستند؛ اما پایبندی مسئولان این دوره از جشنواره به برخی از اصول و سخت‌گیری در انتخاب آثار، سبب شده تا فضای جشنواره متفاوت از دوره‌های اخیر این رویداد به نظر برسد. آثاری در تقابل گفتمانی با فجر انقلاب و فیلم‌هایی با کیفیت نازل یا با محتوای سخیف در این دوره از جشنواره فیلم فجر به ندرت حضور دارد. ضمن اینکه در جشنواره چهلم شاهد درخشش چند فیلم دفاع مقدسی خوب و با کیفیت هستیم؛ ازجمله فیلم‌های «موقعیت مهدی» و «دسته دختران» که از برندگان سیمرغ در این جشنواره خواهند بود. همچنین حضور پررنگ فیلمسازانی از نسل جوان در جشنواره چهلم فیلم فجر، گویای آن است که دست‌اندرکاران سازمان سینمایی و جشنواره منتسب به آن، مسئله نسل‌سازی در سینما را جدی گرفته‌اند. بنابراین اهمیت چهلمین جشنواره فیلم فجر در این است که سرآغازی برای اصلاح روند رو به انحراف سال‌های اخیر این رویداد تلقی می‌شود.