کتاب خوب برای همه

آمارها نشان می‌دهد، متأسفانه سرانه مطالعه کتاب در کشور ما رقم بالایی را نشان نمی‌دهد؛ به ویژه در سال‌های اخیر به دلیل وجود مشکلات اقتصادی تا حدی سهم کتاب از سبد خانوار کم شده است. بنابراین، قطعاً یکی از دلایل رغبت پایین به مسائل و مشکلات اقتصادی بر‌می‌گردد، اما این نمی‌تواند دلیل اصلی باشد؛ زیرا می‌توان به کتابخانه مراجعه کرد، کتاب را به امانت گرفت، مطالعه کرد و بازگرداند. بدون شک دلیل اصلی کتاب نخواندن یا بهتر بگوییم کم کتاب خواندن مردم کشورمان به عادت و سبک زندگی‌شان باز می‌گردد. اینکه از کودکی به فرزندان خود نمی‌آموزیم که کتابخوانی باید بخش دائمی از برنامه‌های روزمره زندگی باشد. البته سهم کم‌کاری متولیان فرهنگی و رسانه‌های‌مان را نمی‌توانیم نادیده بگیریم، اما در این میان چند سالی است که یک اتفاق خوب و خلاقانه در حوزه کتاب راه افتاده و آن راه‌اندازی چند وقت یک بارِ پویش‌های کتابخوانی است. این پویش‌ها با هدف علاقه‌مند کردن افراد جامعه به کتابخوانی برگزار می‌شود و انصافاً تا حد زیادی مؤثر واقع شده است. حالا هم مدتی است که پویش کتابخوانی کتابِ «کهکشانِ نیستی» با استقبال روبه‌رو شده است؛ پویشی که رفته‌رفته به روزهای آخرش نزدیک می‌شود.
«کهکشان نیستی» کتابی است که در معرفی‌اش آمده است: «رمانی است که بر اساس حیات ۸۱ ساله‌ آیت‌الله سیدعلی قاضی‌طباطبایی توسط محمدهادی اصفهانی در شهر نجف اشرف به رشته تحریر آمده است، نویسنده در آن سعی نموده که زندگی آیت‌الله سیدعلی قاضی را ازبدو ورود به نجف و آشنایی ایشان با اساتیدشان و همچنین نحوه تربیت و سیر و سلوک و تربیت شاگردان ایشان را به طور مستند داستانی به رشته تحریر درآورده و به تصویر کشد.
کهکشان نیستی بیش از آنکه یک رمان باشد، در واقع یک داستان تاریخی است که المان‌های رمان را هم داراست. کتاب 75 فصل است و هر فصلی از قول یک گوینده بیان می‌شود.
چه از قول خود ایشان، چه همسر و فرزندشان و حتی مخالفین ایشان و از علمای مختلف و حتی داستان از قول یک کافه‌دار یا یک شرخر و یا مرده شور و یا گوینده‌های در زما‌ن‌های قبل و بعد طی 81 سال زندگی مرحوم قاضی روایت می‌شود.» در ادامه معرفی بیشتر کتاب آمده است: «این کتاب تنها به زندگی مرحوم آقای قاضی خلاصه نمی‌شود، یعنی فضای نجف‌اشرف را تقریباً در آن سده و حتی چند سال قبل تر از آن‌ـ برای ما به تصویر می‌کشد، نویسنده این کتاب به اسنادی که فقط مربوط به مرحوم قاضی بود اکتفا نکرده و خوانندگان بعد از خواندن کتاب متوجه خواهند شد که با بسیاری از اولیاء الهی و ظرایف فکری و شخصیتی آنها آشنا شده‌اند.
در واقع از مکتب ملاحسینقلی تا آقای بهاری، سیداحمد کربلایی حتی سیدجمال‌الدین گلپایگانی و علما و عرفای دیگر در این کتاب حاضرند و شما روایت داستان را از دیدگاه آنها خواهید خواند و این امر موجب می‌شود خواننده از زوایای مختلف با فضای فرهنگی و سیاسی و معنوی نجف اشرف همنشین باشد.»
پویش کتاب «کهکشان نیستی» که از ماه رمضان آغاز شده و تاکنون نیز ادامه داشته است، ما را برآن داشت تا با حسین رضاخانی، دبیر اجراییِ آن گفت‌وگویی داشته باشم.

* ابتدا کمی درباره کتاب کهکشان نیستی که این بار کتاب مورد نظر برای شرکت در پویش است، صحبت کنید و اینکه چه معیاری برای انتخاب این کتاب وجود داشته است؟
ما کتاب‌های بسیار خوب کم نداریم. کتاب «کهکشان نیستی» هم جزء همین کتاب‌هاست. آیت‌الله قاضی به هر حال معرف همه هست. شاگردان ایشان آیت‌الله بهجت، آیت‌الله خویی و حتی آیت‌الله بروجردی هستند. برجستگی آیت‌الله قاضی در عرفان و زندگی سراسر ایمانی ایشان بود و این موضوع سبب شد ما این کتاب را در نظر بگیریم. شاید به نظر عده‌ای، برخی قسمت‌های کتاب که بسیار کم و محدود است، برای عوام مناسب نباشد؛ ولی در مجموع کتاب برای مخاطب عام تشخیص داده شد و به حتم این کتاب برای مردم عادی هم بسیار مفید است. البته استقبال نشان می‌دهد همین طور هم بوده است؛ البته همزمانی این پویش با نمایشگاه کتاب در این استقبال بی‌تأثیر نبوده است. از طرفی هم شروع پویش کتاب «کهکشان نیستی» در ماه رمضان بود. بنابراین تمامی این موارد دست به دست هم داد تا استقبال بی‌نظیری صورت بگیرد. تاکنون ناشر توانسته ۲۵ هزار نسخه از کتاب را بفروشد و کسانی که کتاب را خوانده‌اند، در مسابقه کتابخوانی شرکت کردند و چاپ پنجاهم را تا ۲۰‌ـ۱۰ روز پیش گذراند. همین استقبال نیز باعث شد تا پویش را تا تولد امام رضا(ع) تمدید کنیم و شرکت‌کنندگان می‌توانند تا آخر ماه در مسابقه شرکت کنند و اهدای جوایز هم همان آخرماه انجام می‌شود. من فکر می‌کنم تا آخر ماه نیز به چاپ شصتم هم برسیم.

* اشاره کردید کتاب برای عوام قابل فهم است؟
فقط یکسری از صفحات این طور نیست. یکسری از قسمت‌های کتاب اصطلاحاتی به کار برده شده که شاید برای عوام ارتباط برقرار کردن سخت باشد. کلا زندگی ایشان خودش مانند رمان است. خیلی از اتفاقاتی که برای آیت‌الله قاضی افتاده، جذاب است که من از بازخوردهایی که از مردم در نمایشگاه یا از صدا و سیما حتی مدیران شبکه گرفتم، همه می‌گویند کتاب به گونه‌ای جذاب است که نمی‌توان آن را زمین گذاشت؛ چون جذابیت زیادی دارد.
‌
* کتاب درباره عرفا و علمای بزرگ زیاد داریم؛ اما این کتاب برای معرفی و قرار گرفتن در پویشی سراسری انتخاب شد. آیا همین بعد رمان گونه بودن زندگی ایشان برای شما مهم بوده است؟
مرکز رسانه‌ای شیرازه این مسئولیت را دارد که کتاب‌های خوب را در طول سال معرفی کند تا افراد بیشتری از جامعه به مطالعه ترغیب و تشویق شوند؛ اما نمی‌توانیم بگوییم در سال برای همه انتشاراتی‌ها می‌توانیم چنین کاری انجام دهیم. در حال حاضر، شیرازه در حوزه‌های مختلف کتاب‌هایی را معرفی می‌کند به خصوص در حوزه‌هایی، مانند حوزه کودک که به نام حوزه پویاست. برای نوجوان نیز پویش مربوط به رده سنی خودشان داریم که کتاب شارژ نام دارد. برای حوزه خانواده نیز کتاب زندگی کار می‌کنیم و برای قهرمانان ملی در حوزه کتاب قهرمان، پویش قهرمان برگزار می‌شود. کتاب «کهکشان نیستی» هم در قالب کتاب و پویش قهرمان قرار گرفت؛ زیرا از نظر ما افرادی مانند آیت‌الله قاضی قهرمان‌های ملی هستند.

* در کل در سال چند پویش کتابخوانی از سوی مرکز شما برگزار می‌شود؟
در سال در هر یک از حوزه‌ها چهار یا پنج پویش برگزار می‌کنیم که انتخاب کتاب از انتشارات مختلف صورت می‌گیرد. سعی‌مان این است که هر سال انتشارات گوناگونی را درگیر این پویش‌ها کنیم.

فکر می‌کنید این پویش‌ها چه میزان تأثیرگذار بوده است؟
در حوزه کودک پویش‌های گوناگونی بوده است. برای نمونه، کتاب جام جهانی در جوادیه که بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت. تا چند سال پیش مرکز رسانه‌ای «شیرزاه» چهار پویش در کل سال برگزار می‌کرد که یک کتاب ۲۰۰ هزار نسخه در زمان پویش فروش می‌رود. شش ماه این کتاب روی آنتن تلویزیون بود و تبلیغ می‌شد. الان در سال ۲۵‌ـ۲۰ پویش برگزار و کتاب‌های خوب را معرفی می‌کنیم. بنابراین دیگر نمی‌توان زمان زیادی برای هر پویش در نظر گرفت.

* چه طور مخاطبان‌تان از چنین پویش‌های باخبر می‌شوند؟
در بحث کتاب پویا که تخصصی از شبکه کودک پخش می‌شود. کتابی مثل «قصه های خوب برای بچه‌های خوب» داشتیم که از لحاظ فروش بیشترین کتاب را در آن دوره نصیب خود کرد و ناشر توانست کتاب را بفروشد و این به معنای آن است که چقدر این پویش‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد. کتاب‌های دیگری، همچون «قصه‌های شیرین» از انتشارات «ذکر» هم از دیگر پویش‌ها بود. بحث کودک ما مشکلی ندارد و هر پویشی انجام می‌شود، مخاطب خاص خود را دارد و ناشر مطمئن است که اگر در پویش کتابخوانی وارد شد، هزینه‌ای برای ساخت تیزر و غیره کرد، حتما قابل برگشت است. روز به روز نیز بر مخاطبان کودک و نوجوان این پویش‌ها اضافه می‌شود. بنابراین خرید کتاب نیز روز به روز افزایش می‌یابد. قطعا در این شرایط تهیه کتاب برای خانواده آسان نیست، اما با این حال آن قدر علاقه دارند که کتاب را برای فرزند خود تهیه می‌کنند. البته این استقبال فقط در حوزه کودک و نوجوان نیست. برای نمونه، کتاب «از چیزی نمی‌ترسم» درباره حاج قاسم ۱۹۵ هزار نسخه فروش رفت و در مسابقه نیز شرکت کردند. بنابراین ما مخاطب خود را پیدا کردیم. در تبلیغات تلویزیون اسم شیرازه هیچگاه نیست، ولی پایین تیزر می‌نویسیم: «کتاب خوب را خوب بخوانید» که این شعار ماست. مرکز رسانه‌ای شیرازه واحد رسانه‌ای مجمع ناشران انقلاب اسلامی است.

* آیا صداوسیما در این زمینه و معرفی پویش‌ها به مخاطبان همکاری دارد؟
بله، شورای کتابی در صداوسیما تشکیل شده است که خوشبختانه نگاه خوبی دارند و خودشان افراد اهل کتاب هستند. درباره یکسری از کتاب‌های ممتاز در آنجا بحث می‌شود و آنها تأیید می‌کنند و بعد تبلیغ و تیزر در رابطه با آنها پخش می‌شود. برای پخش تیزرها هم معاونت سیما و معاونت استان‌ها همکاری می‌کنند و در بخش کودک هم شبکه پویا وارد شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد و همکاری کامل را با ما دارند.