الف. دزفول و موشک‌هایی که می‌باریدند

از جمله شهرهایی که باران موشک‌ها، ریشه‌اش را استحکام بخشید و شاخه و برگی نو به آن داد، «دزفول» بود. شهری که عراقی‌ها «بلد الصواریخ» می‌خوانندش و ایرانی‌ها «شهرموشک‌ها». دزفول همانند اسمش در مقابل همه ضربه‌ها ایستاد و تکان نخورد تا دل کشوری آرام باشد. در گوشه‌ گوشه این مرز و بوم حماسه‌ها و رشادت‌هایی دیده می‌شود که ایستادگی را معنا داده‌اند، اما این روزها گره خورده است به نام دزفول و حملات موشکی که به این شهر سرریز شد و مقاومت و جانفشانی‌هایی که باعث شد ایران امروز پابرجا بماند؛ از همین ‌رو پای صحبت‌های مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی دزفول، پاسدار بهزاد جولایی نشستیم.
جولایی با اشاره به مقاومت دزفول در ایام بمباران، گفت: «در دوران مقدس با وجود موشک‌باران‌های پی‌درپی عراق، مردم دزفول نه تنها مقاومت کردند؛ بلکه هیچ گاه شهر را خالی از سکنه نکردند و زندگی در شهر را ادامه دادند. با وجود حملات سنگین صدامیان، مردم دزفول خطوط زیادی در جبهه ایجاد کردند و اعزام‌های هزار تا پنج هزار نفری به جبهه‌ها داشتند. اعزام‌های شهر دزفول به قدری گسترده بود که تیپ ولی عصر(عج) برای شهر دزفول ایجاد و بعد به لشکر تبدیل شد که تمام خوزستان را در برمی‌گرفت. دزفول برای صدام یک شهر استراتژیک و نظامی به حساب می‌آمد، چنین دلایلی باعث شده بود تا صدام فشار را بر این شهر بیشتر کند.»
مدیر موزه دفاع مقدس دزفول ادامه داد: «دزفول که در منطقه شمال خوزستان واقع است، بنابر تعاریفی که از منطقه راهبردی می‌شود، یک شهر استراتژیکی و راهبردی معرفی می‌شود. این شهر به لحاظ جغرافیای انسانی و سیاسی و مذهبی و منطقه‌ای تأثیرگذاری فوق‌العاده‌ای در دوران جنگ داشت.»
وی افزود: «اهمیت دزفول تنها به دوران جنگ مربوط نمی‌شود؛ بلکه با ورق زدن دوران تاریخی شهر دزفول به موقعیت و اهمیت این شهر بیشتر پی می‌بریم. برای نمونه، در دوران شیخ مرتضی انصاری شهر دزفول یکی از شهرهایی بود که حوزویان نجف در دوران زمستان به این شهر هجرت می‌کردند؛ از همین رو سطح علمی و مذهبی این شهر به قدری بالا رفته بود که سی نفر مجتهد مرد و بیست و چند نفر هم مجتهد زن در این شهر زندگی می‌کردند. مادر شیخ انصاری یکی از همین مجتهدان بود.»
جولایی با بیان وضعیت پیش از انقلاب دزفول خاطرنشان کرد: «در دوران پهلوی شهر دزفول یکی از شهرهایی بود که علیه شاه برخاسته بود. سرلشکر غلامعلی رشید در آن زمان به همراه سردار عبدالمحمد رئوفی‌نژاد و چند نفر دیگر گروهی به نام دانشوران پایه‌گذاری کرده بودند که علیه شاه اقداماتی را انجام می‌دادند. این گروه‌ها بعدها و با گسترشی که پیدا کرده بود، به نام «منصورون» درآمد.»
مدیر موزه دفاع مقدس دزفول با اشاره به حرکات خلق عرب در اوایل انقلاب، گفت: «دزفول در اوایل انقلاب با همین گروه منصورون جلوی حرکات خلق عرب را سد کردند. این سروصداهایی که امروز به گوش می‌رسد پیشتر و در همان اوایل انقلاب هم رخ داده بود. در آن روز هم جوانان و نیروهای انقلابی این صدا را خاموش کردند؛ امروز هم جوانان صدای غائله‌های چهار گوشه ایران از خلق کرد، خلق عرب و خلق بلوچ را خاموش کردند.»
جولایی ادامه داد: «خلق عرب دست صدام در ایران بود. صدام می‌خواست از طریق خلق عرب بی‌هیچ درگیری زمین آماده را تصاحب کند؛ برای همین نیروهای خلق عرب را برای تجزیه ایران به کار گرفت، اما صدام از این موضوع غافل بود که این خلق‌ها در مقابل نیروهای انقلابی و پرشور کسی نبودند که بخواهند عرض اندام کنند؛ برای همین بعدها خودش وارد جنگ با ایران شد.»
وی درباره چرایی حمله عراق به دزفول گفت: «موقعیت جغرافیایی، مذهبی و سیاسی دزفول با آن سبقه تاریخی سبب شده بود صدام این منطقه را به عنوان اولین هدف خود در سطح کشور انتخاب کند؛ چرا که اگر دزفول سقوط می‌کرد، جبهه‌های جلویی هم سقوط می‌کردند و خوزستان از ایران جدا می‌شد.»

مدیر موزه دفاع مقدس دزفول در خصوص هدف از موشک‌باران دزفول تصریح کرد: «صدام می‎‌خواست اراده مردم را در پشتیبانی از دفاع مقدس بشکند. از همین‌رو شهرهای راهبردی را مورد اصابت موشک قرار می‌داد تا به مقاصد خودش دست پیدا کند که «دزفول» یکی از این شهرها بود. در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ در اولین بمباران، دزفول مورد بمباران هوایی قرار گرفت. به دلیل وجود پایگاه وحدتی ضمن بمباران واحدهای نظامی، شهر را هم بمباران کرد. این وضعیت تا عملیات فتح‌المبین ادامه داشت و پس از آن از موشک‌های راهبردی استفاده کرد.»
جولایی ادامه داد: «رژیم بعث عراق هنگام حملات هوایی و موشکی از طریق رادیو بغداد از مردم می‌خواست خانه‌ها و شهرهای خود را ترک کنند و در هر بار اعلام عملیات هوایی الف. دزفول را نام می‌برد. با وجود بمباران و موشک‌باران دزفول، مردم هیچ گاه تسلیم دشمن نشده و شهر را ترک نکردند که از عوامل آن ماندن آیت‌الله سیدمجدالدین قاضی، امام جمعه فقید دزفول بود که در دزفول ماند و حتی نمازجمعه را برپا کرد.»
وی درباره اهمیت نماز جمعه در دوران جنگ، گفت: «تمام یگان‌های سپاه در کنار رودخانه دز در جنب شهرستان دزفول عقبه داشتند و همه آنها همواره در نماز جمعه شهرستان دزفول شرکت می‌کردند. از سویی دزفول به دلیل راهبردی بودن موقعیت و برخورداری از یک لشکر عملیاتی و همچنین مقاومت و پایداری کم نظیر مردمانش همواره مورد طمع دشمنان بود و این مقاومت و ماندن در شهر از سوی مردم، دشمن را به شدت خشمگین کرده بود.»
مدیر موزه دفاع مقدس دزفول افزود: «با تصمیم مسئولان شهر هر جا که حمله می‌شد، سریع بازسازی می‌شد. مردم دزفول به جنگ عادت کرده بودند، عروسی‌ها و جشن‌ها برگزار می‌شد، مانند سابق مردم به شب‌نشینی می‌رفتند و بازار و مغازه‌ها تعطیل نمی‌شد. جو فرهنگی و مذهبی دزفول باعث شد، بسیاری از فرماندهان که در اطراف دزفول زندگی می‌کردند، به آنجا بیایند.»
جولایی با اشاره به عملیات فتح‌المبین، خاطر نشان کرد: «در آن دوران رزمندگان گردان بلال به دنبال راهی برای کاهش حملات موشکی عراق به دزفول بودند؛ لذا پس از شناسایی محل حملات دشمن، مشخص شد عراق از طریق چند نقطه که در خاک ایران به تصرف درآورده، حملات موشکی و توپخانه‌ای خود را به دزفول انجام می‌دهد؛ بنابراین، عملیاتی برای خنثی‌سازی آن طراحی شد که «فتح‌المبین» نام گرفت.»
وی ادامه داد: «در عملیات فتح‌المبین رزمندگان دزفولی با عنوان گردان بلال به نقاط هدف هجوم آورده و طی عملیات غرورآفرینی موفق می‌شوند پایگاه‌های موشکی عراق را به تصرف درآورند که عکس یادگاری رزمندگان دزفولی و فرماندهان گردان بلال با موشک‌ها و پایگاه موشکی عراق پس از تصرف آن تصویری ماندگار است. با این اقدام حملات موشکی عراق به وسیله موشک‌های سه متری و نُه متری کاسته شد تا از طرفی تصرف کامل خوزستان را دشمن به گور ببرد و از طرف دیگر مقدمات آزادسازی کامل خوزستان و خروج دشمن فراهم شود.»
مدیر موزه دفاع مقدس دزفول با اشاره به نقش بیمارستان زیرزمینی درآن دوره، گفت: «بیمارستان زیرزمینی یا زهرا(س) در دزفول در ایام دفاع مقدس نقش بی‌بدیلی در پشتیبانی و خدمت‌رسانی به رزمندگان مجروح داشت. این بیمارستان در این سال‌ها به حال خود رها شده است؛ در حالی که باید به این مکان که در کشور نمونه ندارد، به منزله یکی از جاذبه‌های بی نظیر دفاع مقدس در کشور توجه ویژه شود.»
جولایی با بیان اینکه دزفول بیشترین آسیب را تا پایان سال ۱۳۶۵ از ناحیه موشک‌های دوربرد رژیم بعثی متحمل شد، افزود: «بالغ بر ۱۷۶ موشک زمین به زمین اسکاد، فراگ ۷، العباس و الحسین به دزفول اصابت کرد که در نتیجه این تعداد موشک حدود ۷۹۸ نفر شهید شدند.»
وی در پایان با اشاره به اینکه ۱۷۶ نوع موشک به دزفول اصابت کرد، ابراز داشت: «نیمی از اینها برای ویرانی شهری بزرگ کافی بود. ۸۵۰ بمب و راکت از طریق هواپیماهای دشمن به سمت دزفول شلیک شد. ۲۵۰۰ گلوله در مدت کمتر از یک سال دزفول را هدف قرار داد. ۱۵۰۰ واحد مسکونی و تجاری هدف قرار گرفت. برخی منازل دزفول سه بار موشک خورد و بازسازی شد. در این میان، ۲۶۰۰ شهید و ۴۲۰۰ جانباز تقدیم میهن شد.»