گناه جمعی در مشروطه

امروز دشمنان در پرتو جنگ شناختی به دنبال شبهه‌پردازی و تردیدافکنی در عقاید، باورها و ارزش‌های جوامع هدف خود هستند. در این راستا، در چند شماره گذشته به حدود 14 درس و عبرت مشروطه از منظر رهبر معظم انقلاب اشاره شد. اکنون ادامه این درس‌ها را پی می‌گیریم.
15ـ گناهان جمعی ملت‌ها؛ رهبر معظم انقلاب با عنوان «گناهان جمعی ملت‌ها» به یکی دیگر از درس‌های مشروطه اشاره می‌کنند. در این اشاره، هدف، نشان دادن اهمیت و ضرورت مسئولیت‌پذیری جمعی، افزون بر مسئولیت فردی و حتی مهم‌تر از آن است. رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: «نوع سوم، گناهان جمعی ملت‌هاست. بحث یک نفر آدم نیست که خطایی انجام دهد و یک عده از آن متضرر شوند؛ گاهی یک ملت یا جماعت مؤثری از یک ملت مبتلا به گناهی می‌شوند. این گناه هم استغفار خودش را دارد. یک ملت گاهی سال‌های متمادی در مقابل منکر و ظلمی سکوت می‌کند و هیچ عکس‌العملی از خود نشان نمی‌دهد؛ این هم یک گناه است؛ شاید گناه دشوارتری هم باشد؛ این همان «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» است؛ این همان گناهی است که نعمت‌های بزرگ را زایل می‌کند؛ این همان گناهی است که بلاهای سخت را بر سر جماعت‌ها و ملت‌های گنهکار مسلط می‌کند. ملتی که در شهر تهران ایستادند و تماشا کردند که مجتهد بزرگی مثل شیخ فضل‌الله نوری را بالای دار بکشند و دم نزدند؛ دیدند که او را با اینکه جزء بانیان و بنیانگذاران و رهبران مشروطه بود، به جرم اینکه با جریان انگلیسی و غرب‌گرای مشروطیت همراهی نکرد، ضدمشروطه قلمداد کردند‌ـ که هنوز هم یک عده قلم‌زن‌ها و گوینده‌ها و نویسنده‌های ما همین حرف دروغ بی‌مبنای بی‌منطق را نشخوار و تکرار می‌کنند ـ پنجاه سال بعد چوبش را خوردند: در همین شهر تهران مجلس مؤسسانی تشکیل شد و در آنجا، انتقال سلطنت و حکومت به رضاشاه را تصویب کردند. آنها یک عده آدم خاص نبودند؛ این یک گناه ملی و عمومی بود.»
رهبر حکیم انقلاب با بهره‌گیری از این درس عبرت‌آموز در ادامه این مباحث، بحث مهم دیگری را طرح می‌کنند با عنوان «مجازات عمومی»؛ به این معنا که اگر ملتی در هنگامه لازمه و به وقت خودش، به وظیفه ملی و جمعی خودش عمل نکند، براساس سنت‌های الهی، مجازات جمعی و عمومی دامن آنها را می‌گیرد. ایشان با استناد به آیه «وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً»، تأکید می‌کنند: «گاهی مجازات فقط شامل افرادی که مرتکب گناهی شدند، نمی‌شود؛ مجازات عمومی است؛ چون حرکت عمومی بوده؛ ولو همه‌ افراد در آن شرکت مستقیم نداشتند. همین ملت آن روزی که به خیابان‌ها آمدند و سینه‌شان را مقابل تانک‌های محمدرضا پهلوی سپر کردند و از مرگ نترسیدند؛ یعنی تحمل و صبر و سکوت گناه‌آلود پنجاه ساله را تغییر دادند، خدای متعال پاداش آنها را داد؛ حکومت ظلم ساقط شد، حکومت مردمی سر کار آمد؛ وابستگی ننگ‌آلود سیاسی از بین رفت، حرکت استقلال آغاز شد و ان‌شاءالله ادامه هم دارد.»