شرق و نظم جدید جهان

جنگ در اوکراین، کم کم در حال پدیدار کردن تأثیرات واقعی‌اش بر اقتصاد جهانی و به ویژه بر اقتصاد طرف‌های درگیر در این جنگ است. اگرچه اتحادیه اروپا توانست انرژی مورد نیاز خود را برای زمستان سال جاری تا حدودی تأمین و از بحرانی جدی در پایتخت‌های اروپایی جلوگیری کند؛ اما افزایش قیمت حامل‌های انرژی تأثیر مستقیمی بر معیشت و اقتصاد مردم در این کشورها گذاشت و تورم را به حدی بالا برد که عکس گرفتن از رسیدهای خرید و مقایسه آنها با رسیدهای قدیمی در شبکه‌های اجتماعی به حرکتِ اعتراضیِ مُد روز تبدیل شد. کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده، اما حاضر نیستند از کمک‌های مالی و نظامی به کی‌یف دست بکشند و اعتقاد دارند پیروزی در این جنگ باید به نفع اوکراین و متحدانش نوشته شود. ادامه یافتن جنگ در هر صورت بهای خاص خود را دارد و به گفته بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، غرب می‌خواهد بهای این پیروزی را‌ـ اگر در انتهای کار وجود داشته باشد‌ـ بپردازد.
با وجود همه نمایش‌های وحدت که از سوی کشورهای اروپایی و آمریکا در سراسر جهان و به ویژه در مجامع بین‌المللی اجرا می‌شود، به نظر می‌رسد اقتصادهای جهانی همگی با هم نظرات غرب در خصوص اوکراین را نپذیرفته‌اند و حالا کم‌کم اختلافات در حال نمایان شدن است. هفته پیش و همزمان با آغاز به کار اجلاس جی 20 (اجلاس 20 کشور دارای اقتصاد بزرگ در دنیا) تحرکات این کشورها، رسانه‌ها را به این نتیجه رساند که احتمالاً از این پس به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی، اختلافات بین این کشورها در زمینه مسئله اوکراین، روز افزون خواهد شد.
چین در این اجلاس به منزله اقتصاد نوظهور بسیار فعال و پویا، حاضر نشد به بند انتقاد از روسیه به خاطر جنگ اوکراین، اعتنایی کند و هند نیز که برگزارکننده این اجلاس بود، به هیچ یک از کشورهای شرکت‌کننده فشار نیاورد که باید جنگ در اوکراین را محکوم کنند. این مسئله با تعجب رسانه‌های غربی و به ویژه آمریکایی مواجه شد و آنها که همزمان در حال پوشش اخبار مربوط به احتمال کمک نظامی چین به روسیه بودند، به این فکر افتادند که شاید جهان بیش از پیش در حال رفتن به سمت نظم جدید جهانی و تقسیم شدن آن به دو بخش شرقی و غربی است. با وجود اینکه از هفته گذشته تاکنون اتحادیه اروپا و آمریکا بارها پکن را تهدید کرده‌اند که در صورت حمایت از روسیه و دادن سلاح‌های نوین جنگی به او، پکن را نیز مشمول تحریم‌های خود خواهند کرد، مقامات چینی هنوز اظهارنظری در این زمینه نکرده‌اند. اظهارنظر جالب مربوط به روس‌هاست؛ «لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه به تازگی در نشست بین‌المللی علوم سیاسی در هندوستان، گفته است: «مسکو به هیچ وجه به همتایان غربی خود تکیه نخواهد کرد و به جایش به سیاست‌گذاری‌های انرژی خود در قبال شرکای قبال اعتماد متمرکز خواهد بود.» منظور او از شرکای قابل اعتماد چین و هند بوده‌اند. او در این باره افزود: «ما هرگز بر شرکای‌مان در غرب تکیه نمی‌کنیم. ما به آنها اجازه نمی‌دهیم تا بار دیگر خطوط لوله گازی ما را هدف قرار بدهند و به آن آسیب برسانند.»
وزیر خارجه روسیه همچنین گفت: «در پی حمله به خطوط لوله گازی نورد استریم، درخواست مسکو برای تحقیقات کامل به سرعت رد شد. سیاست‌گذاری بخش انرژی از سوی روسیه به سمت شرکای قابل اعتماد سوق یافته است. هند و چین در میان این شرکا قابل اعتماد هستند.»
با صحبت‌های لاوروف، حالا کاملاً مشخص است که چرا هند و چین در اجلاس جی 20، تلاشی برای محکوم کردن روسیه در جنگ اوکراین انجام ندادند. آنها انتظار دارند نظم جدید جهانی به زودی با محوریت قدرت‌های منطقه‌ای در شرق شکل گرفته و خود به عنوان قطب‌های بزرگ اقتصادی و سیاسی بر امور جهان تأثیر بگذارند. آنها می‌دانند آمریکا و اروپا نمی‌توانند نیمی از جهان را تحریم کرده و از ارزهای خود به مثابه سلاح استفاده کنند. بر همین اساس، با سرعت کم اما با ملاحظه بالا، در حال رفتن به سمت تطبیق خود با نظم جدید جهانی هستند.