راه نجات

وابستگی اقتصاد ایران به دلار در طول چند دهه اخیر سبب شده است هر نوع تکانه دلار، اقتصاد کشورمان را بی‌ثبات کند و در نتیجه تورم و گسیختگی قیمتی و بی‌ارزش شدن پول ملی را در پی داشته باشد. از این رو تعریف سیاست‌ها و راهبردهای گوناگون برای حذف دلار از اقتصاد کشورمان امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. البته باید گفت، حذف دلار آنجا ارزش دو چندان پیدا می‌کند که کنشگری سیاسی آمریکا با دلار در قبال کشور نیز بسیار متفاوت از سایر کشورهاست. به عبارتی، ایالات متحده در طول 40 سال گذشته با اعمال بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها از طریق ابزار دلار علیه کشور، تلاش کرده است جمهوری اسلامی ایران را به پذیرش رفتارهای استکباری خود وادار کند که البته هرگز موفق نشد. با این حال، ایران برای گرفتن سلاح تحریمی آمریکا به ناچار باید دلار را از اقتصاد خود حذف کند. «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت در دیدار با «ایگور لویتین» دستیار ویژه «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه از ابتکارات نهایی شده میان دو کشور در بخش مراودات پولی و بانکی به منظور تأمین مالی پروژه‌های مشترک به عنوان الگویی مؤثر در زمینه ناکام گذاردن تحریم‌های غیر قانونی غرب نام برد و خاطر نشان کرد: «مسیر آغاز شده برای کاهش اثرگذاری دلار در مبادلات اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی که کشورهای زیادی در حال پیوستن به آن هستند، سلطه غرب بر اقتصاد جهانی را به حداقل ممکن تقلیل خواهد داد.»
ایگور لویتین، دستیار ویژه رئیس‌جمهور روسیه نیز با اشاره به رفت وآمدهای متعدد و مستمر مسئولان اقتصادی و بانکی دو کشور تصریح کرد: «علاوه برگام‌های قابل توجهی که در مسیر ارتقای همکاری‌های اقتصادی دوجانبه برداشته شده، زمینه‌های مناسبی برای انعقاد قرارداد اقتصادی چندجانبه و جلب مشارکت سایر کشورهای منطقه در پروژه‌های سودآور اقتصادی فراهم شده است.»

اقتصاد با حذف دلار بهبود پیدا می‌کند
«محمدمسعود نجفی‌قدسی» کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: «پس از جنگ جهانی دوم، اقتصاد اروپا و کشورهای درگیر جنگ متلاشی شد و تنها کشوری که از این فرصت استفاده کرد و نظاره‌گر این وضعیت بود، آمریکا بود که اعلام کرد دلار باید حاکمیت ایجاد کند. به همین ترتیب، با پذیرش اروپا، دلار به ارز مبادلات جهانی تبدیل شد. متأسفانه این مسئله به حربه‌ای برای آمریکا تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که هر کشوری را که رگ حیاتی مبادله‌ای‌اش دلار بود، تحت فشار قرار داد.»
نجفی‌قدسی بیان می‌کند: «جابه‌جایی هر یک دلار در هر جای جهان باید تحت نظر سیستم آمریکایی باشد و این‌گونه است که کشورهایی که با آمریکا مشکل دارند، از جمله ایران، رگ حیات‌شان در دست آمریکا
خواهد بود.»
وی تصریح می‌کند: «آمریکا خود یکی از بدهکارترین کشورهای دنیاست و بدهی آن تقریباً ۲۰ تریلیون دلار است. این بدهی وحشتناک که عمدتاً به چین، ژاپن و... است، دلار را به یک ارز پوشالی تبدیل می‌کند؛ البته به دلیل قدرت نظامی و اقتصادی هنوز توانسته آن را حفظ کند.»
نجفی‌قدسی ادامه می‌دهد: «با وجود اینکه اقتصاد آمریکا یک اقتصاد بحرانی است، بهترین راهکار به منظور اینکه کشورها اقتصاد خود را به دلار گره نزنند، این است که پیمان‌هایی را تشکیل دهند که این پیمان‌ها، پولی باشد. هم اکنون کشورهایی نظیر روسیه و چین در بین مبادلات خود اقدام به حذف دلار کرده‌اند، اما پرسش اینجاست که چرا متأسفانه نظام پولی و مالی کشور ما از این اقدام هراس دارد؟»
وی تأکید می‌کند: «پس از جنگ روسیه با اوکراین، آمریکا درصدد بود همان اقدامی را که به‌زعم خود بر سر روسیه آورد، مانند تحریم و بستن تمام بانک‌ها، علیه ایران نیز انجام دهد؛ در حالی که روسیه بلافاصله پس از گذشت سه ماه و تغییرات در سیاست‌های پولی و مالی و حذف دلار نه تنها ضربه‌ای به اقتصادش وارد نشد، بلکه قدرت اقتصاد خود را به آمریکایی‌ها نشان داد؛ اما در ایران متأسفانه با وجود برخورداری از قدرت نفت، گاز و منابع عظیمی که نمود قدرت اقتصادی در جهان به حساب می‌آید و تولید ناخالص ملی، معادن و منابع خوب است، تفکر سیاست‌مداران پولی و مالی کشور غالباً به غرب وابسته است و از حذف دلار در اقتصاد هراس دارند، در حالی که باید از کشورهای دیگر درس بگیرند و رشته ارتباط خود را با دلار قطع کنند.»
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: «با وجود پیمان‌هایی که به تازگی با کشور چین منعقد شد و همچنین پیمان بریکس، اگر ایران وارد این پیمان‌ها شود، قدرت عظیمی از این پیمان‌ها می‌تواند ببرد و اگر بتواند با این پیمان‌ها خوب حرکت و دلار را حذف کند، اقتصاد ایران شکوفاتر می‌شود.» نجفی‌قدسی خاطرنشان می‌کند: «وابستگی‌های دلار، نفس ما را قطع می‌کند و نباید این روند ادامه پیدا کند، چرا که تورم وابسته به دلار است و این وضعیت زیبنده کشور نیست و این از ضعف سیستم مالی کشور نشئت می‌گیرد.»