اتحاد شرق

یازدهمین سفر رئیس‌جمهور کشورمان به دعوت «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور اندونزی به این کشور انجام شد. این سفر در حالی پس از 17 سال صورت گرفت که نشان‌دهنده پویایی و رویکردهای مثبت دولت سیزدهم برای تأمین منافع ملی کشورمان است. بر همین اساس، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که در طول نزدیک به یک دهه اخیر معطوف به غرب و برجام شده بود، از حالت انفعالی و التماسی خارج شده و در چارچوب منافع ملی ریل‌گذاری شده است. واکاوی دقیق سفرهای رئیس‌جمهور کشورمان در طول نزدیک به 18 ماه اخیر نشان می‌دهد، دولت بر مبنای تقویت همکاری همسایگی و نگاه به شرق به دنبال تأمین منافع ملی است. بررسی دقیق نتایج سفرهای صورت گرفته کارنامه قابل قبولی را از دولت در حوزه سیاست خارجی نشان می‌دهد که امید است همچنان تداوم داشته باشد. سفر رئیس‌جمهور به کشورهای تاجیکستان (شهریور ۱۴۰۰)، ترکمنستان (آذر ۱۴۰۰)، روسیه (دی ۱۴۰۰)، قطر (اسفند ۱۴۰۰)، عمان (خرداد ۱۴۰۱)، ازبکستان (شهریور ۱۴۰۱)، سازمان ملل متحد (شهریور ۱۴۰۱)، قزاقستان (مهر ۱۴۰۱)، چین (بهمن ۱۴۰۱) و سوریه (اردیبهشت ۱۴۰۲) و اندونزی به عنوان یازدهمین سفر خارجی رئیسی از آغاز دولت سیزدهم را می‌توان نوعی تقویت روابط ایران با کشورهای حوزه شرق قلمداد کرد.

اندونزی در مدار توسعه
در حال حاضر، تولید ناخالص داخلیGDP اندونزی در رده هفتم جهان است. نیکل، نفت، قلع، گاز طبیعی، الوار، بوکسیت، مس، زغال سنگ، طلا و نقره در زمره منابع طبیعی اندونزی است. اندونزی با تولید 6/1 میلیون تن نیکل در سال ۲۰۲۲ بزرگ‌ترین تولیدکننده نیکل در جهان است.
در فکت بوک سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا CIA درباره اندونزی آمده است: «زغال سنگ، روغن پالم، گاز طبیعی، آلیاژهای آهن و فولاد ضد زنگ از جمله اقلام صادراتی و چین (۱5 درصد)، آمریکا (۱۰ درصد)، ژاپن (۹ درصد)، سنگاپور (8 درصد)، هند (7 درصد) و مالزی (5 درصد) مقاصد صادراتی اندونزی هستند. نفت، قطعات خودرو، تلفن و گاز طبیعی، از جمله اقلام وارداتی و چین (۲۷ درصد)، سنگاپور (۱۲ درصد)، ژاپن (۸ درصد)، تایلند (۵ درصد)، آمریکا (۵ درصد)، کره جنوبی (۵ درصد) و مالزی (۵ درصد) مبادی وارداتی اندونزی هستند.

حرکت به سمت شرق
شرک Pwc اقتصادهای نوظهور جهانی را هفت کشور E7 عنوان کرده که اندونزی یکی از این کشورهاست. در گزارش Pwc آمده است، رشد اقتصادی E7 دو برابر سریع‌تر از اقتصاد گروه هفت کشور صنعتی جهان موسوم به G7 (شامل آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و آمریکا) است. پیش‌بینی شده است، شش اقتصاد از هفت اقتصاد بزرگ جهان در سال ۲۰۵۰ در زمره اقتصادهای نوظهور به رهبری چین (اول) و هندوستان (دوم) و اندونزی باشند.
آمریکا به رتبه سوم جهان در رده‌بندی تولید ناخالص داخلی GDP سقوط خواهد کرد و سهم اتحادیه اروپا از اقتصاد جهانی به زیر ۱۰ درصد می‌رسد. انگلستان در خوشبینانه‌ترین حالت تا سال ۲۰۵۰ در جایگاه دهم جهان قرار خواهد گرفت. فرانسه از جمع ۱۰ کشور برتر و ایتالیا از جمع ۲۰ کشور برتر جهان خارج خواهند شد. اندونزی در سال ۲۰۳۰ در جایگاه پنجم و در سال ۲۰۵۰ در جایگاه چهارم اقتصاد خواهد بود. شرکت Pwc پیش‌بینی کرده است، چین، هند، آمریکا، اندونزی و برزیل نیز پنج کشور اول اقتصادی جهان خواهند بود. با این حساب، قدرت اقتصاد جهانی به نیمکره شرقی منتقل خواهد شد. در این پیش‌بینی، ۱۱ کشور از ۲۰ اقتصاد برتر جهان متعلق به قاره آسیا و فقط سه کشور از قاره اروپاست. شرکت Pwc برآورد کرده است، ایران سال ۲۰۵۰ بالاتر از کره جنوبی، ایتالیا، کانادا، مالزی، اسپانیا، آفریقای جنوبی، استرالیا و هلند در جایگاه هفدهم اقتصاد جهان قرار خواهد گرفت.

راهبرد مشترک
داده‌های اعلام شده از روند مناسبات تجاری میان ایران و اندونزی در سه سال اخیر کاهش بسیاری داشته و فعالان اقتصادی امیدوارند با امضای این تفاهم‌نامه روند تجاری دو کشور بهبود پیدا کند. در سفر رئیس‌جمهور کشورمان به اندونزی ۱۱ سند همکاری بین دو طرف به امضا رسید که هدف نهایی از آنها، حجم تجارت سالانه معادل ۲۰ میلیارد دلاری میان ایران و اندونزی پیش‌بینی شده است.
براساس آمار‌های اعلام شده طی سه سال گذشته، حجم تجارت ایران با اندونزی 2 میلیارد و 600 میلیون یورو بود و به یک سوم رسید. به گفته رئیس کمیته مشترک ایران و اندونزی، سال گذشته حجم مبادلات دو کشور از 600 میلیون یورو فراتر نرفت. به گفته فعالان اقتصادی، مشکلات نقل و انتقال پول و تحریم‌ها یکی از عمده مشکلات تجاری میان ایران و اندونزی است؛ از این رو تلاش دو طرف برای حذف دلار از معادلات تجاری دو کشور می‌تواند موانع تجارت دو کشور را برطرف کند. رویکرد حذف دلار از تجارت دو کشور در گام اول به معنای خنثی‌سازی تحریم‌ها از سوی ایران و شکستی برای غرب به شمار می‌آید و در گام دوم هموارسازی مسیر توسعه ایران در آینده اقتصاد جهانی است. به عبارتی، هموار‌سازی مسیرهای حذف دلار بین ایران و اندونزی راهبرد بلندمدتی است که ضریب نتیجه‌دهی دشمنی آمریکا با ایران را در آینده به طور کامل از بین می‌برد و از طرف دیگر مسیر افزایش تجارت اندونزی با ایران را میسر می‌کند.
از این‌رو توجه به کشور اندونزی که در آینده اقتصادی جهان جایگاه بالاتری دارد، بر مبنای عقلانیت است و سیاست خارجی ایران در مدار دیپلماسی عزت‌مدارانه قرار گرفته است.