«هر کس می‌خواهد ما را بشناسد داستان کربلا را بخواند. اگر چه خواندن داستان را سودی نیست، اگر دل کربلایی نباشد.» این دو جمله پشت پرده صحنه نمایش جبهه‌های ماست. جمله نخست تمام مسائل زیباشناختی را در باب توصیف یک صحنه در چنته دارد. کسی که این جمله را فهمیده باشد، می‌داند که دفاع مقدس شناخته نمی‌شود مگر با شناخت سه‌گانه امام حسین(ع)، کربلا و جبهه.
کسانی که خاک جبهه را خورده‌اند، می‌دانند که محرم و عاشورا برای هیچ رزمنده‌ای یک روز و یک دهه و یک ماه نبود و نیست؛ زیرا کربلا و عاشورا همچون قلبی تپنده است که در سینه هر مرد میدانی که زیر بیرق امام حسین(ع) ایستاده است، خون‌فشانی می‌کند. بیراه نگفته‌اند: «کل‌الارض کربلا و کل یوم عاشورا.»
ایران 1357 وقتی رخت مطهر انقلاب اسلامی را بر تن کرد، زلفش به فرهنگ عاشورا گره خورد. به همین دلیل وقتی رشادت‌های رزمندگان را در دوران جنگ تحمیلی می‌خوانیم، می‌بینیم که این فرهنگ عاشورایی است که همچون تاج در بالای دروازه دفاع مقدس خوش می‌درخشد. از این رو بود که امام خمینی(ره) وقتی نهال انقلاب را بر زمین ایران کاشت، ایستاد و با توجه به همین آرمان و فرهنگ عاشورایی گفت: «مردم ما دیگر به هیچ وجه حاضر نیستند تن به خواری و ذلت بدهند و مرگ سرخ را بر زندگی ننگین ترجیح می‌دهند. ما برای کشته شدن حاضریم و با خدای خود عهد نموده‌ایم که دنباله رو امام خود سیدالشهداء باشیم... تکلیف ماها را حضرت سیدالشهداء معلوم کرده است، در جنگ از قلت عدد نترسید، از شهادت نترسید، هر مقدار که عظمت داشته باشد مقصود و ایده انسان به همان مقدار باید تحمل زحمت بکند.»
بی‌شک، هشت سال دفاع مقدس نقطه پرگار این میدان فرهنگی و عاشورایی است. بنابراین، نخستین وظیفه ما در برابر این گنج ارزشمند فرهنگی که در دوران دفاع مقدس اینچنین آبرومندانه و غیورمردانه خوش درخشیده است، استفاده و بهره‌گیری از آن در جامعه امروزی است. ببینیم فرهنگ عاشورایی تا کجای زندگی شهدا و رزمندگان جاری و ساری بوده است؟ اصلاً جای خالی از این فرهنگ دارند؟ وقتی وصیت‌نامه‌ها، نوشته‌ها و خاطرات شهدا را ورق می‌زنیم؛ وقتی به تابلوهای جبهه و جنگ، اسامی اماکن، مقرها، سنگرها، مناطق عملیاتی و محورها، لشکرها، گردان‌ها، گروهان‌ها و علی‌الخصوص عملیات‌ها و رمز عملیات‌ها و شعرها و شعارهای جنگ را مطالعه و بررسی می‌کنیم، مگر غیر از عمق تأثیر فرهنگ عاشورا می‌بینیم؟
یادمان نرود صدام پس از اینکه تجاوز به ایران را در شهریور 1359 آغاز کرد، ایران دچار یک غافلگیری شد، اما درخت تنومند استقامت و مقابله با بعثی چند ماه بعد، یعنی در آبان‌ماه به اوج خودش رسید. در آن سال ماه محرم مصادف با آبان ماه بود. در همین مقطع دشمن سرمست از گذشت دو ماه تجاوز خود به خاک ایران بود؛ هرچند این تجاوزگری برایش سختی‌هایی داشت، اما همزمان با ماه محرم در جبهه‌های جنوب یک عملیات نفوذ موفق از طریق نیروهای خودی صورت گرفت و حملات دشمن در دهلاویه و الله اکبر ناکام شد.
در همان ایام، امام خمینی(ره) برای حجاج پاکستانی سخنرانی کرد. امام دعاوی صدام درباره عربی بودن دین اسلام را یک حرکت ضداسلامی و تفرقه‌افکنانه دانست و از ملت‌های اسلامی خواست نسبت به این جنگ عراق با ایران بی‌تفاوت نباشند.
آیت‌الله خامنه‌ای هم در اولین محرم سال‌های نخست جنگ از تأثیرگذاری عزاداری‌های محرم در اعزام به جبهه‌ها از پشت تریبون نماز جمعه اعلام کرده بود: «وضع آبادان به خاطر حماسه‌آفرینی رزمندگان مسلمان از جناح‌های مختلف نظامی و داوطلب، از آن هفته تا این جمعه بسیار تفاوت کرده است.»
شعله آتش جنگ در ماه محرم سال 1359 فراز و فرودهای بسیاری داشت. آنچه مهم بود، مقاومت تمام‌نشدنی و تا پای جان رزمندگان اسلام بود که هیچ‌گاه از مواضع خود کوتاه نمی‌آمدند و تلاش می‌کردند تا پنجه و پوز بعثی‌ها را به خاک بمالند. همین موضوع آمریکایی‌ها را نگران کرده بود تا در نهایت دست به تشکیل یک هیئت نظامی متشکل از آمریکایی‌ها و مصریان در دیدار با پادشاه سعودی زدند. در این گعده شیطانی بود که امام خمینی(ره) را به عنوان یک خطر معرفی کردند!
از موفقیت‌های نیروهای خودی در این مقطع می‌توان به درگیری‌های روز ۱۹ آبان سال 1359 اشاره کرد که طی آن تلاش دشمن در جبهه سوسنگرد ناکام ماند. رادیو لندن با اشاره به این حماسه‌آفرینی نیروهای ایرانی، گفته بود: «اگر در چند روز اول جنگ با رژیم [ایران]، آیت‌الله خمینی سقوط می کرد و یا آبادان و خرمشهر تصرف می‌شد، رئیس‌جمهور عراق مشکلی نداشت. امّا اخیراً برای توجیه اقدامات خود در رقابت با آیت‌الله خمینی این جنگ را دفاع از اسلام خوانده است.»
به جز حماسه سوسنگرد که تأثیرگذاری مستقیمی از فرهنگ عاشورایی داشت، در محرم سال 1362 هم شروع علمیات والفجر۴ تحت تأثیر همین فرهنگ بود و مراحل اجرایی آن به بعد از روز عاشورا موکول شد. در این عملیات خط دفاعی جبهه خودی در منطقه دشت شیلر کوتاه‌تر شد و راه ضد انقلاب از این محدوده بسته شد و علاوه بر این مریوان از تیررس ضد انقلاب خارج شد.
محرم سال 1363 و بعد از عاشورا عملیات دیگری موسوم به میمک رقم خورد و در سال 1364 در حالی که ماه محرم به تابستان رسیده بود و گرمای هوا بیشتر رزمندگان را به یاد مظلومیت‌های شهدای کربلا می‌انداخت، زمینه‌های اجرای عملیات والفجر۸ از سوی نیروهای خودی فراهم می‌شد. عملیاتی که از نگاه صاحب‌نظران «غیر ممکنی بود که ممکن شد» و طی آن با هدف تصرف شبه جزیره فاو از جنوب عراق آغاز شد و ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با همکاری مشترک به هدف اصلی خود نائل شدند.
