در اندیشه سیاسی اسلام، اصل وجود حکومت ضروری سامان اجتماع بشری است، حال خوب باشد یا بد؛ اما چگونگی این حکومت منطقه‌الفراغ نیست که اسلام درباره آن نظر نداشته باشد. اسلام از شاخصه‌ها و الزامات حکمرانی اسلامی سخن گفته و ویژگی‌هایی را برای فرد حاکم در نظر گرفته است تا شایسته‌ترین‌ها بر جامعه اسلامی حکم برانند. با این مبنا، می‌توان از ملزومات حکومت در اسلام سخن گفت که از مؤلفه‌‌هایی همانند امر قضا، اجراى حدود، امر به معروف و نهى از منکر، اقامه نماز جمعه، جهاد، و به طور کلى امور حسبیه در نظر قاطبه علما و فقهای اسلامی به ویژه مکتب شیعه برخوردار است. در این نوشته دیدگاه مرحوم سیدلارى را درباره این ملزومات تبیین می‌کنیم.
1ـ امر به معروف و نهى از منکر؛ یکى از مهم‌ترین ملزومات حکومت از دیدگاه سیدلارى، فریضه امر به معروف و نهى از منکر است. آنچه مورد اجماع همه فقهاست، وجوب این فریضه الهى است. با وجود این، در عینى یا کفایى بودن آن اختلاف‌نظر است. در کتاب «شجره طیبه» درباره سیدلارى این گونه آمده است: «امر به معروف و نهى از منکر را واجب عینى مى‌دانست و هیچ وقت از آن خوددارى نمى‌کرد و در اجراى حدود الهیه و تعزیرات شرعیه، کوچک‌ترين توقف و تعطیلى روا نمی‌داشت و در طرفدارى از حق مسامحه نمی‌فرمود و در کار خدا به سخن کسان گوش نمی‌داد و هرگز با اهل معاصى و سیه‌کاران بعد از اتمام حجت مداهنه نمی‌کرد، روى این پایه بود که لار مهد ایمان و تقوا و معدلت گشته بود و در سر تا سر آن محفل ملاهى و مناهى وجود نداشت.»۱
وى در کتاب «هدایه‌الطالبین فى اصول‌الدین» در اثبات نبوت پیامبر اکرم(ص)، یکى از صفات مهم پیامبر را مسئله امر ایشان به معروف و نهى ایشان از منکر می‌دانست و این عمل را دلیل یقین به نبوت پیامبر قرار می‌داد.۲ سیدلارى معتقد است، در جامعه یکى از راه‌های جلوگیرى از معاصى و منکرات، انجام فریضه امر به معروف و نهى از منکر است۳ که سبب مى‌شود در جامعه و بلاد فساد دفع شود و اگر حکم الهى در جامعه تعطیل شود، باعث زوال دولت‌ها و گسترش فساد در جامعه خواهد شد.
مبتنی بر همین نگاه شریعت‌محور است که وى وظیفه مجلس و سایر انجمن‌های فعال اجتماعی و سیاسی را عمل به فریضه امر به معروف و نهى از منکر مى‌دانست و تأکید می‌کرد: «اما وظیفه و تکلیف عام عموم سایر انجمن... وجوب امر به معروف و نهى از منکر و ملاهى و مناهى شرعیه مى‌باشد.»۴
به هر حال از نظر سید لارى، امر به معروف و نهى از منکر بر همگان واجب عینى است که در پرتو آن مى‌توان جلوی ظلم و ستم را در جامعه گرفت و حاکمیت قانون خدا را استقرار بخشید.۵ در شماره‌های آتی دیگر ملزومات حکومت اسلامی از منظر اندیشه سیاسی سیدلاری بیان خواهد شد.
منابع:
1ـ مهاجرى، رسائل سید لارى: شجره طیبه، باب چهارم، ص ۲۱ و ۲۲.
2ـ سیدعبدالحسین لارى، رسائل سیدلارى: هدایه‌الطالبین فى اصول‌الدین، ص 18.
3ـ سیدعبدالحسین لارى، رسائل سیدلارى: قانون اداره بلدیه، ص 3.
4ـ سیدعبدالحسین لارى، رسائل سیدلارى: قانون اتحاد ملت و دولت، ص 5.
5ـ محمدتقى آیت‌الهى، ولایت فقیه، زیر بناى فکرى مشروطه مشروعه، تهران: امیرکبیر، 1363، ص ۳۵.
