برکات زیارت امام حسین(ع)

مسئله «فردگرایی» و «جمع‌گرایی» به مثابه موضوعی اساسی در نظریه‌های علوم اج‍تماعی در دوره جدید حیات اجتماعی انسان برجستگی ویژه‌ای یافته است. هر چه انسان بیشتر پیشرفت می‌کند، احساس نیازش به زندگی اجتماعی بیشتر می‌شود، به‌ همان میزان هم جمع‌گرایی را بیشتر از فردگرایی می‌پسندد. خداوند در قرآن کریم سرنوشت انسان‌ها را به هم تنیده معرفی می‌فرماید: «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»؛ برای انسان، مأمورانی است که پی در پی، از پیش ‌رو و از پشت سرش او را از فرمان خدا حفظ می‌کنند؛ خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه در خودشان است تغییر دهند.(رعد/11) بنابراین، انسان‌ها می‌توانند در تعیین سرنوشت یکدیگر مؤثر باشند. در روایات ائمه(ع) سفارش فراوانی به زیارت امام حسین(ع) شده که اجر و پاداش معنوی و مادی بسیاری دارد. زیارت حضرت سیدالشهداء(ع) سوای آثار و برکات فردی، برکات جمعی هم به‌همراه دارد که از یک گروه، یک امت و تمام انسان‌های این کره خاکی گرفته تا گذشتگانی را که در قید حیات نیستند، در بر می‌گیرد. روایات بسیاری به زیارت قبور ائمه اطهار(ع) سفارش دارند؛ مانند حدیثی از امام رضا(ع) که می‌فرمایند: «إنّ لِكُلِّ إمامٍ عَهدا في عُنُقِ أوليائهِ و شِيعَتِهِ و إنّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زيارَةَ قُبُورِهِم فَمَن زارَهُم رَغبَةً في زيارَتِهِم و تَصدِيقا بما رَغِبُوا فيهِ كانَ أئمَّتُهُم شُفَعاءَهُم يَومَ القِيامَةِ»؛ هر امامى به گردن دوستان و شيعيان خود عهدى دارد كه وفاى كامل به اين عهد و به‌جاى آوردن نيكوى آن، با زيارت قبور آنان است. پس، كسانى‌كه با رغبت و علاقه به زيارت ايشان و باور داشتن آنچه آنان ترغيب كرده‌اند، زيارت‌شان كنند، امامان آنها در روز قيامت شفيع‌شان باشند.(بحارالأنوار، ج100، ص116) اما زیارت امام حسین(ع) با تأکید بیشتر و اجر بالاتری سفارش شده است. هر حرکتی از سوی مردمان یک سرزمین می‌تواند در زندگی هموطنان خود اثر مستقیم بگذارد؛ به‌همین دلیل وقتی از زیارت و برکات آن صحبت می‌شود، باید به جنبه اجتماعی زیارت هم دقت شود. به‌عبارتی، هر چه از اثرات زیارت گفته می‌شود هم شامل زائر قبر امام حسین(ع) و هم مردمان سرزمین زائر می‌شود. امام صادق(ع) فرمودند: «اگر مردم مى‏دانستند که چقدر خیر و برکت در زیارت امام حسین(ع) وجود دارد، براى زیارت کردنش با یکدیگر دعوا مى‏کردند(پیشی می‌گرفتند) و هر آینه اموال‌شان را براى رفتن به زیارتش مى‏فروختند.»(منتخب کامل الزیارات، ص87) امام باقر(ع) نیز می‌فرمایند: «اگر مردم مى‏دانستند که زیارت قبر شریف حسین(ع) چه مقدار فضیلت و برکت دارد، از شوق زیارت جان مى‌سپردند و نفس‌های‌شان از شدت حسرت بند مى‏آمد!»(سفینة البحار، محدث قمى، ج1، ص565) هنگامی که زندگی زائران حضرت سیدالشهداء(ع) می‌تواند این‌طور متحول شود، آیا در زندگی هم‌کیشان و همسایگان خود اثرگذار نیست؟ زیارت امام حسین(ع) در دفع بلاها و گرفتاری‌ها اثر مستقیم دارد و زائری که به زیارت ایشان رفته باشد، هنگام بازگشت بلا را از اهالی شهر خود دور می‌کند. امام باقر(ع) می‌فرمایند: «شیعیان ما را به زیارت قبر حسین(ع) امر کنید، زیرا زیارت او موجب فزونى در رزق و طول عمر و دفع بلایا و ناگواری‌ها مى‏شود.»( منتخب کامل الزیارات، ص289) وقتی به این باور برسیم که زیارت ما می‌تواند در ازدیاد برکت و رزق مردم شهر و وطن‌مان مؤثر باشد و می‌تواند بلاها و گرفتاری‌ها را از بین ببرد با توجه به آن حس جمع‌گرایی که در بالا گفتیم، طوری دیگر زیارت می‌کنیم و در نیت‌مان و حوائج‌مان خویشان، دوستان و مردم کشورمان را هم در نظر می‌گیریم. برای نمونه، وقتی امام صادق(ع) می‌فرمایند: «همانا نزد شما قبری است که هیچ فرد پریشانی نزد آن نمی‌آید، مگر آنکه خداوند از او دفع پریشانی نماید و حاجتش را برآورد.»(همان، ص337) می‌توانیم برای همه دوستان‌مان و مردم‌مان دعا کنیم؛ یعنی این حدیث را در کنار حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) قرار دهیم که می‌فرمایند: «اِدفَعُوا أمواجَ البَلاءِ بِالدُّعاءِ، ما المُبتَلَى الَّذي استَدَرَّ بِهِ البَلاءُ بِأحوَجَ إلَى الدُّعاءِ مِنَ المُعافَى الَّذي لا يَأمَنُ البَلاءَ»؛ امواج بلا را با دعا پس زنيد، بلا ديده‌اى كه بلا جانش را به لب رسانده است، نيازش به دعا بيشتر از عافيت چشيده‌اى نيست كه از بلا در امان نيست.(بحارالأنوار، ج93، ص301) یا در جایی دیگر به نقل از رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «إِنَّ الدُّعَاءَ وَ الْبَلَاءَ لَيَتَرَافَقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ الدُّعَاءَ لَيَرُدُّ الْبَلَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً»؛ به راستى که دعا و بلا تا روز قیامت با یکدیگر رفیق هستند و محققاً دعا بلاى مبرم و محکم را برمى‌گرداند.(تفصیل وسائل، ج۷، ص۴۳) از جمله آثار زیارت امام حسین(ع) عهد بستن‌های زوار برای تغییر یا تثبیت رویه‌هایی است که در زندگی دارند؛ یعنی در جایی می‌دانند اشتباهی وجود دارد، پس باید آنان را ترک کنند یا کار خوبی است که باید آنان را ادامه دهند. او می‌خواهد ارتباطی معنوی و محبت‌آمیز با امام خود برقرار کند تا محبوب او شود. در میان این تعهدات باید برای اطرافیان و کسانی که حقی بر گردن ما دارند، دعا کنیم. برای کسانی ‌که جسم‌شان در حرم ارباب‌شان نیست، اما دل‌شان آنجاست.