ابزار پیامبران براى هدایت انسان‌ها

انبیاى عظام و اوصیاى کرام براى هدایت مردم و رساندن پیام الهى به ایشان، نیازمند ابزارى هستند. همان دلایلى که بر لزوم بعثت پیامبران و نازل کردن کتاب‌هاى آسمانى و نصب اوصیاء دلالت دارد (قاعده لطف، قاعده حکمت و قاعده لزوم افاضه فیض)، همچنین دلالت مى‏کند که خداوند متعال ابزار و وسایل هدایت را نیز با آنان فرستاده است. این وسایل و ابزار عبارتند از:

عصمت

با کمى دقت روشن مى‏شود که انبیاى عظام و اوصیاى گرامى ایشان، از گناه و خطا و سهو و نسیان محفوظ هستند، زیرا اولاً: قاعده حکمت و لطف و افاضه فیض که بر لزوم فرستادن پیامبران و نازل کردن کتب آسمانى و نصب اوصیاء دلالت دارد، می‌گوید آنها باید از معصیت و سهو و نسیان مصون باشند.
ثانیاً: اگر گناه یا سهو و نسیانى در زندگى آنان باشد، اطمینان در وحى و رساندن احکام الهى از آنان سلب مى‏شود و براى حفظ اعتماد مردم به آنان و اینکه آنان را واسطه مطمئنی بدانند، باید از لغزش‌ها مصون باشند.
ثالثاً: عصمت و مصونی از مراتب ایمان است. همانطور که ما از بسیارى چیزها مصون هستیم، مانند خوردن زهر، رفتن در آتش و اتصال به برق...؛ چون به بدى آنها یقین داریم. انبیاء و اوصیاء نیز چون به آلودگى گناه و زشتى آن علم دارند، از این جهت، از نزدیک شدن به آن و آلوده شدن به آن مصون هستند، بنابراین باید گفت عصمت از مراتب بالاى ایمان به مبدأ و معاد است.
رابعاً: پروردگار عالم سند قرآنى ارائه داده است که همه انبیاء و اوصیاء و مقربان درگاه او مصونیت دارند.

تزکیه

تزکیه نیز یکى از وسایل و ابزار پیامبران در امر هدایت بشریت است. از قرآن شریف استفاده مى‏شود که تمام پیامبران براى تزکیه و تهذیب آمده‏اند(جمعه/2). وقتى چنین باشد، طبعاً خود پیامبران نیز نباید رذیله‏اى داشته باشند، بلکه عقل حکم مى‏کند که باید مهذب و مبرا از هر رذیله‏اى باشند. افزون بر این، اگر رذیله‏اى بر کسى حکم‏فرما باشد، اندیشه و گفتار و کردار او از همان‏ رذیله ‏تأثیر جدى ‏خواهد پذیرفت... .

تحلیه

بسیارى از صفات نیکو و فضایل نیز از ابزار کار پیامبران گرامى و اوصیاى آنان در امر هدایت بوده است که بدون آنها موفق به انجام رسالت خویش نبوده‏اند. سعه صدر، صبر، استقامت، رأفت، عفو، تواضع و... از جمله این صفات بوده‏اند. مرتبه‏اى عالیه از ارتباط به مقدماتى نیاز دارد که عبارت از طى کردن منازل هفت‌گانه «یقظه، توبه، تقوى، تخلیه، تحلیه، تجلیه و لقاء» است و تا این منازل گذرانده نشود، آن ارتباط هرگز به وجود نخواهد آمد؛ چراکه «نبوت» مرتبه‏اى عالیه از مراتب «عبودیت» است و تا این منازل طى نشود، حقیقت «عبودیت» هم حاصل نخواهد شد، چه برسد به مقام «نبوت»... .