طولانی‌ترین حمله هوایی بعثی‌ها

چهارم آذرماه سال 1365 روزی خاص در دوران هشت سال دفاع مقدس است، روزی که اگرچه در تقویم ملی جای خالی آن احساس می‌شود؛ اما روزی سرشار از مقاومت مردم اندیمشک در تاریخ ایران اسلامی است. در این روز بیش از 50 فروند جنگنده دشمن بعثی، به‌طور مداوم و طی زمانی افزون بر یک و نیم ساعت شهرستان اندیمشک را هدف بمباران هوایی قرار دادند.
این حمله یکی از طولانی‌ترین حملات هوایی در طول جنگ‌های تاریخ بشری است. ما به عنوان مخاطبان این جمله‌ خبری، شاید هیچ‌وقت نتوانیم میزان درد و وحشتی را که در طول این یک و نیم ساعت بر مردم شهر گذشته است، درک کنیم.
تصور کنید که ناگهان، از جایی صدای هواپیماهای جنگی دشمن، ریتم آرام زندگی روزانه را به هم بزند و بعد اولین بمب‌ها بر سر و روی خانه‌ها و کوچه‌های شهر بریزد و آن‌وقت ببینید که اولین خانه ویران می‌شود و بعد خانه‌ای دیگر فرو می‌ریزد و بعد مغازه‌ای اینجا و بعد مغازه‌ای آنجا از هم می‌پاشد و صدای انفجار با صدای آه و ناله و فغان همسایه‌ها یکی می‌شود و این نمایشِ بی‌دلیلِ جهل برای یک و نیم ساعت ادامه می‌یابد تا گل‌های وحشت فرصت شکفتن در دل یک شهر را بیابند و مردمی آواره شوند و دوستی، برادری، خواهری و عزیزی ناجوانمردانه چهره در رخ خاک زخم‌خورده پنهان کند.
ناف تاریخ را با جنگ بریده‌اند و کمتر مردمانی را می‌شناسیم که تجربه‌ ناگوار جنگ را بر گُرده‌ خویش نکشند، اما آنچه تجربه‌ ملت ما را از دیگر ملت‌ها متمایز می‌کند، مظلومیت و در عین حال جداافتادگی بود که در طول تاریخ دنیای مدرن، کم‌نظیر بوده است اگر نخواهیم بگوییم بی‌نظیر.
تعریف حماسه مگر چیست؟ مگر حماسه چطور شکل می‌گیرد؟ اگر مردمی که زیر بمباران هوایی به خاک و خون کشیده شدند و پس از این واقعه‌ دهشتناک نه تنها کمر خم نکردند که مشت گره کردند و شعار پیروزی سر دادند خالق حماسه نیستند، پس این موج ناآرامِ شجاعت را چه نامی بگذاریم که شایسته باشد؟ تعریف حماسه مگر چیست؟ مگر حماسه چطور شکل می‌گیرد؟
همچنان که گفتیم جنگ میراث تلخ و ناگزیر هر ملتی در طول تاریخ بوده است و اما آنچه نگفتیم و شاید بهتر می‌پنداریم که نگوییم واکنش آن ملت به این میراث است. بگوییم که با گذشتن سال‌ها، واکنش ما به حماسه‌ مردم اندیمشک چه بوده است؟ پا از این شهر که بیرون بگذاری، چندنفر از ماجرا خبر دارند؟ از این استان که بیرون بروی چطور؟ و اگر چنین که پیش می‌رود، پیش برویم، سی سال دیگر آیا کسی به‌خاطر می‌آورد که چهارم آذر سال 1365 چه بر سر مردم این شهر رفت؟
برگزاری یادمان‌ها و یادواره‌ها، انتشار جزوه‌های گرامیداشت و ویژه‌نامه‌های پاسداشت در جای خود اقدامی پسندیده و معمول است که در تمام دنیا و به مناسبت‌‌های گوناگون صورت می‌گیرد؛ اما در رویارویی با حماسه‌ای، نظیر مقاومت مردم اندیشمک، اقداماتی نظیر برگزاری یادمان و یادواره، بسیار کوچک و در گذر زمان بی‌نتیجه است. حماسه را در حد حماسه باید گرامی داشت که از قدیم گفته‌اند: آن خشت بود که پُر توان زد.