ارتش ملت

بدون شک، یکی از مهم‌ترین عوامل تسریع‌کننده سقوط پهلوی، «فروپاشی از درون» ارتشی بود که به ظاهر یکی از مهم‌ترین عوامل بقای حکومت پهلوی به شمار می‌آمد. حضرت امام خمینی(ره) اما با منطقی اسلامی و انسانی به مواجهه با ارتش رفت و بدون آنکه مشی مسلحانه را توصیه کند، با روش‌هایی نرم توانست ارتش را مهار کند و به صف انقلابوین بکشاند! قبل از آنکه ارتش با فرمان پهلوی به کشتار گسترده دست مردم بزند. در این باره ارتشبد «عباس قره‌باغی» در کتاب خاطرات خود می‌نویسد: «اعتقاد پرسنل نیروهای مسلح در اثر حوادث انقلاب روز به روز بیشتر به طرف روحانیون و مخالفین جلب می‌شد. دستورات نخست‌وزیر در شورای امنیت ملی در باره اینکه مأمورین فرمانداری نظامی در خیابان‌ها، گل‌هایی را که مخالفین بعد از مسافرت اعلی‌حضرت خواهند داد، بپذیرند و در مقابل حرکات آنها عکس‌العملی از خود نشان ندهند، سبب گردید که پرسنل نیروهای مسلح شاهنشاهی نیز در خیابان‌ها در شادی‌های مخالفین شرکت نمایند. به طوری که روزنامه‌ها علاوه بر انتشار عکس و خبر شرکت پرسنل ارتش در شادی‌های مخالفین در شهرها عکس‌های روبوسی نظامیان با معممین را نیز چاپ کرده، نوشتند: «مردم با سربازان روبوسی کردند و گل بر سرشان ریختند.» خروج اعلی‌حضرت از کشور و مصاحبه‌های بختیار در مورد عدم بازگشت ایشان به کشور، شدیدترین ضربه‌هایی بود که بر پیکر ارتش بیمار آن روز وارد آمد و سبب شد روحیه ضعیف نیروهای مسلح که مدت 50 سال عادت داشتند تمام اوامر و دستورات را به فرمان ملوکانه اجرا نمایند، ضعیف‌تر گردد. در نتیجه در ارتش شاهنشاهی که مدتی بود بی‌انضباطی و فرار از سربازخانه‌ها رایج بود و به علت نبودن مواد سوختی و سایر عوامل ناشی از بحران عمومی کشور برنامه‌های آموزشی نیز تعطیل گردیده بود، یک نوع حالت بلاتکلیفی و انتظار برای وقوع حوادث به وجود آید... .» در روز 10 بهمن 1357 جامعه روحانیون مشهد در باره حمایت از درجه‌داران و افسران لشکر 77 اعلامیه‌ای به این شرح در روزنامه‌ها منتشر کردند: «پیشرفت حیرت‌انگیز جنبش ایران خوشبختانه تا آنجا موفقیت‌آمیز است که هر روز ما شاهد پیوستن هزاران نفر از سربازان و افسران و درجه‌داران از نیروهای زمینی گرفته تا دریایی به‌خصوص کادر نیروی هوایی در اصفهان، شیراز و بندر بوشهر، دزفول، مشهد، همدان، تهران و بندر پهلوی پیوستگی خود را به جنبش اسلامی ایران به رهبری حضرت آیت‌الله خمینی آشکار کرده با اعتصاب غذا یا تظاهرات آرام موضع خود را روشن کردند... ما حمایت خود را از درجه‌داران و افسرانی که به ملت پیوسته‌اند به‌خصوص اعتصابیون لشکر 77 خراسان اعلام می‌کنیم.»