حقوق زنان در اسلام از جنبههای گوناگون سیاسی، حقوقی، اجتماعی و درون دینی مورد توجه قرار گرفته است. اسلام به منزله دینی که بر اساس قرآن و سنت پیامبر اسلام(ص) استوار است، درباره حقوق زنان سخنان بسیاری دارد. در قرآن، زنان اعضای جامعه و انسانهایی با حقوق و وظایف خاص توصیف شدهاند. اسلام به زنان حقوق مساوی با مردان اعطا میکند، اما در عین حال تفاوتهایی در برخی احکام و حقوق بین زنان و مردان وجود دارد. البته بهتر است بهجای تفاوت بگوییم «حقوق اختصاصی» که میان زن و مرد با توجه به تواناییها و میدان عملکردشان وجود دارد، جاری است. اینقدر حقوق زنان با دقت در اسلام آورده شده است که جای هیچ شبهه و شکی وجود ندارد، اما وقتی بناست اجرا شود، برخی افراد آن را اجرا نمیکنند. بهعبارتی، اسلام در تضییع حقوق مرد و زن نقشی ندارد و این ما هستیم که حقوق یکدیگر را ضایع میکنیم و اسلام را مقصر وضع موجود معرفی میکنیم. اولویتهایی که اسلام برای زنان در نظر گرفته است، از جمله حقوق برابر با مردان؛ حق تصمیمگیری در تمام امور زندگی؛ حق مالکیت؛ حق حضانت؛ حقوق مالی؛ حقوق تحصیلی و انتخاب شغل؛ حقوق سیاسی و اجتماعی که بر حضور فعال تأکید دارد و... . برای فهم جایگاه زن در اسلام باید جمیع توصیهها و دستورات دیده شود، نه قسمتی از آن؛ زیرا کسانیکه نگاه سوء به زنان دارند، نمیخواهند نگاه حقیقی اسلام دیده شود. بنابراین همیشه قسمتی را پر رنگ کرده و قسمتی را کم رنگ تا زنان مسلمان خود را در موضع ضعف ببینند. همچنین، در اسلام، دختران هدیهای الهی و نعمتی از جانب خداوند هستند. امام صادق(ع) میفرمایند: «پسران نعمتند و دختران حسنه، خداوند از نعمتها بازخواست مىکند و براى حسنات پاداش مىدهد.»(الكافی، ج6، ص7)
بهمناسبت روز دختر میخواهیم نگاه اسلام به دختران را به صورت اختصار بیان کنیم:
احترام و قدردانی: اسلام به دختران احترام ویژهای میگذارد. آیات قرآنی و روایات اسلامی به دختران ارزش و جایگاه بالایی نسبت میدهند و آنها را به منزله عضوی ارزشمند در خانواده و جامعه تشویق میکنند. یکی از افتخارات ما این است که رسول گرامی اسلام(ص) نگاه عرب جاهلی به دختران را تغییر داد و از کمترین مقام به بالاترین و والاترین درجه و مقام رساند. خداوند در آیات 8 تا 41 سوره تکویر رفتار زشت اعراب جاهلی را به نقد میکشد و از اینکه خود را صاحب جان دختران میشمارند و به خود حق میدهند که آنان را بکشند و زنده به گور کنند، سرزنش میکند.
تربیت و آموزش: اسلام تأکید میکند تربیت و آموزش دختران نیز همانند پسران باید بهصورت کامل و جامع انجام شود. آنها باید به منزله افرادی متعهد به دین، دانشمند و مسئولیتپذیر تربیت شوند تا جامعه رشد کند. اگر نقش دختر و زن و مادر در جامعه کمرنگ شود، آن جامعه در ابعاد معنوی، اخلاقی، تربیتی و انسانی ضعیف میماند و نمیتواند خود را از خبائث و اخلاقهای سوء و غیرانسانی مصون نگاه دارد. رسول خدا(ص) میفرمایند: «هر که دخترى داشته باشد و خوب تربیتش کند و او را به خوبى دانش بیاموزد و از نعمتهایى که خداوند به او عطا کرده به وفور بهرهمندش کند، آن دختر، سپر و پوشش پدر در برابر آتش دوزخ خواهد بود.»
حجاب و عفاف: اسلام به دختران توصیه میکند که حجاب و عفاف را رعایت کنند. حجاب بهمعنای پوشش مناسب و حفظ آبرو و عفاف است که از دختران خواسته میشود در حضور غیرمحرمها حجاب و پوشش شرعی را رعایت کنند. شاید مهمترین دلیل برای فهم اهمیت اسلام به جایگاه دختران همین عفاف و حجاب و پوشش صحیح باشد. این موضوع خودش بر ارزش و ارزشی ماندن دختران در اسلام تأکید میکند.
مشارکت در جامعه: اسلام به دختران اجازه میدهد تا در جوامع خود مشارکت و نقشهای گوناگونی را ایفا کنند. آنها میتوانند در همه زمینههای مادی و معنوی فعالیت و به تحقق اهداف جامعه و خانواده خود کمک کنند و با هیچ محدودیتی مواجه نشوند، مگر آن کاری که به ارزش آنها لطمه وارد میکند.
ازدواج و تشکیل خانواده: اسلام به دختران توصیه میکند که با رعایت شرایط شرعی و اخلاقی، ازدواج کنند و خانوادهای سالم و پایدار بسازند. ازدواج و تشکیل خانواده در اسلام یکی از اهداف اصلی زندگی انسانی تلقی میشود. جایگاهی که برای دختران از مقام والای مادر ترسیم میشود، بسیار بالاست.