در حالی که سالیان سال است دشمنان ایران اسلامی و در رأس آنها آمریکا، از طریق تحریم کشورهای طرف قرارداد با ایران، سعی در منزوی کردن ایران اسلامی دارند، شاهد بودیم که طی هفته گذشته، قرارداد سرمایه‌گذاری بلندمدت و ۱۰ ساله شرکت هندی IPGL برای تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار، با حضور وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هندوستان، به امضا رسید.
چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، از بنادر مهم جنوب کشور به شمار می‌رود که در بخش شمالی دریای عمان قرار گرفته است و به علت برخورداری از موقعیت استراتژیک و دستیابی به آب‌های آزاد بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات ایران با سایر کشورهای منطقه دارد.
از مجموع سه کریدور حمل‌ونقل جهانی، دو کریدور از ایران می‌گذرد و چابهار، نقطه عبور جنوبی‌ترین کریدور شرقی‌ـ غربی جهان است که از «دروازه ابریشم» در چین آغاز و پس از گذر از سرزمین آسیای جنوب‌شرقی، وارد هندوستان شده و با پوشش مهم‌ترین شهرهای این ناحیه، مانند کلکته، ناکپور، جایپور، حصیرآباد، کراچی و بن‌قاسم، به چابهار می‌رسد. قراردادی که هند و ایران روز دوشنبه هفته گذشته برای مدیریت بندر چابهار امضا کردند، از سوی ناظران سیاسی به مثابه یک مؤلفه تغییردهنده بازی در اتصال کشورهای منطقه نگریسته می‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقدند، این پروژه نقش مهمی را به منزله یک خط ترانزیت در تجارت با افغانستان محصور در خشکی و کشورهای آسیای مرکزی ایفا خواهد کرد.
مفاد قرارداد ایران و هند
به اذعان مقامات هندی، در نتیجه اجرای قرارداد ترانزیتی ۳ خرداد ۱۳۹۵، دو و نیم میلیون تن گندم و دو هزار تن حبوبات از طریق بندر چابهار، از هند به افغانستان منتقل شده بود. رقم قرارداد هشت سال پیش ایران و هند ۸۵ میلیون دلار بود که در قرارداد جدید به ۱۲۰ میلیون دلار افزایش یافته است. همچنین، ۲۵۰ میلیون دلار در بخش تأمین مالی قرارداد، پیش‌بینی شده که با احتساب این رقم، ارزش قرارداد امضاشده به ۳۷۰ میلیون دلار افزایش خواهد یافت. طبق گفته مسئولان سازمان بنادر و دریانوردی، در جریان این قرارداد، سه دستگاه مَکنده غلات با ظرفیت ۶۰۰ تن در ساعت، به قرارداد قبلی دو طرف که در سال ۱۳۹۵ منعقد شده بود، اضافه خواهد شد.
«سارباناندا سونوال» وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هندوستان هفته گذشته در جریان امضای قرارداد جدید همکاری ایران و هند اظهار کرد: «تبادل‌نظر خوبی با وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران درخصوص کریدور شمال‌ـ جنوب و همکاری‌های حمل‌ونقل داشته‌ایم و طبق اراده مشترک دو طرف قصد داریم بندر چابهار را با عنوان بندر ترانزیتی و انتقال کالا توسعه دهیم؛ این بندر می‌تواند در ارتباط هند با کشورهای محصور در خشکی عملکرد خوب و مناسبی داشته باشد؛ به عنوان مثال، ما ۸۵ هزار تن گندم از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال کردیم.»
سونوال با بیان اینکه هند متعهد است بندر چابهار را به منزله کانون اصلی ترانزیت منطقه‌ای توسعه دهد و اپراتور هندی آی‌پی‌جی‌ال نیز نهایت تلاش خود را در این راستا انجام خواهد داد، خطاب به وزیر راه و شهرسازی کشورمان گفت: «ما شخصاً بر توسعه بندر چابهار نظارت می‌کنیم و از پتانسیل‌های این بندر برای رفاه دو کشور استفاده خواهیم کرد.»
شهرهای ساحلی
«بذرپاش» وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران نیز در جریان امضای این قرارداد با بیان اینکه کلان‌پروژه ایران‌راه در دستور کار ما قرار دارد و در راستای تکمیل پروژه‌های شمال‌ـ جنوب و ترانزیت منطقه، پروژه‌هایی در دستور کار داریم، گفت: «در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۵۸ درصدی ترانزیت داشتیم که این موضوع نشان‌دهنده توجه ایران به ترانزیت کالا و همکاری با کشورهای منطقه است.»
وزیر راه و شهرسازی با بیان این نکته که «چابهار نقطه کانونی ترانزیت منطقه خواهد شد»، تکمیل خط آهن چابهار‌ـ زاهدان‌ـ سرخس را از پروژه‌های راهبردی ایران دانست که بر ارزش و اهمیت بندر چابهار خواهد افزود.
بذرباش با بیان اینکه توسعه فرودگاه‌ها و محورهای جاده‌ای ترانزیتی نیز از برنامه‌های ایران در چابهار است، گفت: «چند شهر ساحلی در مجاورت بندر چابهار تعریف شده است و امیدواریم با این توافق فصل جدیدی از روابط دو کشور رقم بخورد.»
کشتیرانی مشترک
همچنین وزیر راه و شهرسازی در حاشیه امضای قرارداد ایران و هندوستان برای توسعه چابهار، در جمع خبرنگاران اظهار داشت: «در توسعه زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و دریایی برنامه‌ریزی منظمی داریم و رشد ترانزیت در بخش‌های مختلف در ایران ادامه دارد. ضمن آنکه خط مستقیم کشتیرانی کانتینری بین ایران، هندوستان و چین برقرار است و در سال جدید، حمل کالا در این مسیر رشد کرده است. به زودی شرکت مشترک کشتیرانی ایران و هندوستان هم راه‌اندازی می‌شود. بندر چابهار در شاخه شرقی کریدور شمال‌ـ جنوب ما نقش راهبردی دارد و پس از تکمیل قطعه ریلی چابهار‌ـ زاهدان تا پایان سال، این بندر بیش از پیش در خدمت توسعه ترانزیت کشور خواهد بود.»
بی‌اعتنایی هند به آمریکا
پس از امضای قرارداد همکاری ایران و هند، «ودانت پاتل» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک نشست مطبوعاتی با لحنی هشدارآمیز خطاب به مقامات هندی گفت: «هیچ معافیتی برای هند وجود ندارد و تحریم‌ها به طور بالقوه برای همه کشورهایی که با ایران معامله می‌کنند، قابل اعمال است. به دولت هند اجازه می‌دهیم در مورد اهداف سیاست خارجی خودش در قبال بندر چابهار و همچنین روابط دوجانبه خود با ایران صحبت کند؛ اما تا آنجایی که به آمریکا مربوط می‌شود، تحریم‌ها علیه ایران و کشورهایی که با ایران معامله می‌کنند، همچنان پا برجاست و ما به اجرای آنها ادامه خواهیم داد.»
بلافاصله و در واکنش به این تهدید، «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر خارجه هند اعلام کرد: «توافق ایران و هند به نفع کل منطقه است. ما ارتباط دیرینه‌ای با بندر چاربهار داریم، اما هرگز نتوانسته بودیم که یک توافق بلندمدت را به امضا درآوریم؛ امروز شرایط تغییر کرده است و در نهایت ما توانستیم این موضوع را حل کنیم و توافق بلندمدت داشته باشیم. بدون توافق با ایران، ما واقعاً نمی‌توانیم عملیات بندری را بهبود ببخشیم و معتقدیم که امضای این قرارداد به نفع کل منطقه خواهد بود. من فکر نمی‌کنم که باید دید تنگ نظرانه‌ای نسبت به این قرارداد داشت.»
۲۸ روز پس از عملیات وعده صادق
چه کسی است که نداند آمریکا و اذنابش در منطقه طی سالیان گذشته، چه هزینه‌های هنگفتی را صرف ناامن‌سازی مسیرهای مواصلاتی پیرامونی ایران کرده‌اند؟ کیست که در جریان تلاش‌های مذبوحانه دولتمردان آمریکایی برای منحرف کردن جاده‌های اصلی ارتباط جهان از مسیر ایران نباشد؟ چه کسی است که به این نتیجه نرسیده باشد که اشغال افغانستان و حضور نظامی در عراق به دست آمریکایی‌ها، با هدف ناامن‌سازی جاده ابریشم و حذف ایران از مسیرهای مواصلاتی بین‌المللی صورت گرفته است؟
همانطور که گفته شد، قرارداد منعقدشده هفته گذشته میان ایران و هند، دومین قرارداد ترانزیتی این دو کشور طی هشت سال گذشته به شمار می‌رود؛ قراردادی که در بحبوحه اتفاقات اخیر منطقه غرب آسیا، نبرد طوفان‌الاقصی و جنگ غزه و تنها ۲۸ روز پس از عملیات افتخارآمیز وعده صادق به امضا رسید. انعقاد قرارداد همکاری اقتصادی و ترانزیتی ایران و هند در چنین شرایطی، این گزاره را به اثبات رساند که کشورهای منطقه، کنشگری‌ها و اقدامات ایران را موجب تأمین امنیت منطقه غرب آسیا می‌دانند و از همین‌رو سعی می‌کنند ایران را به عنوان شریک تجاری خود انتخاب کنند.
