سخن از آینده انقلاب!

مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای کتابی با عنوان «بیان قرآن» منتشر کرده که تفسیر سوره برائت از رهبر معظم انقلاب است. این تفسیر بخشی از تفسیرهایی است که آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در بین سال‌های 1350 تا 1352 صبح‌های پنجشنبه و جمعه‌ در مدرسه میرزاجعفر شهر مشهد تدریس می‌کردند که من هم پای ثابت این جلسات درس بودم. در آن زمان، ساواک به آن تفسیرها حساس شد و اجازه نداد ادامه جلسات در مدرسه میرزاجعفر که به حرم مطهر رضوی متصل بود، برگزار شود؛ لذا جلسات به مسجد قبله منتقل شد. این تفسیر در روزگار داغ و دریغ و مشت و درفش انجام شده و به شدت راهنماگرایانه، انقلابی، متحرکانه و هدایت به سوی جامعه اعلی و برتر است. آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در متن این تفسیر، مکرر از انقلاب و نتیجه انقلاب سخن گفته و به نوعی آینده‌نگری کرده است. از این ‌جهت این تفسیر بسیار به‌روز و همسو با واقعیت‌های اجتماع و در مسیر هدایت‌گری است و به شدت از مسائل حاشیه‌ای که شاید در جای خود مهم باشد، پرهیز کرده است. نکته بسیار قابل‌توجهی که در این تفسیر وجود دارد، جداسازی اسباب نزول از فضای نزول است؛ اگرچه اسباب نزول به نوعی می‌تواند مبنای فضای نزول هم باشد. این موضوع در سال‌های اخیر در کشور مورد توجه قرار گرفته، ولی رهبر معظم انقلاب آن زمان به آن پرداخته است. در تفسیرهای آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، سوره دارای یک هویت و شخصیت مستقل است که یک موضوع محوری دارد و آیات پیرامون آن موضوع محوری گرد آمده‌اند. این رویکرد حدود دو دهه در جهان عرب مطرح است؛ در حالی‌که حدود 50 سال قبل در این تفسیر مطرح شده بود.

(حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، نویسنده و قرآن‌پژوه)