در روزهای اخیر اروپاییها به رغم اذعان به بحران و کاستیهای اقتصادی بر توسعه و تقویت توان نظامی این اتحادیه تاکید کردهاند. رئیس شورای اروپا اعلام کرد که اعضای ناتو احتمالاً درباره افزایش هزینههای دفاعی فراتر از 2 درصد تولید ناخالص داخلی توافق کنند. «آنتونیو کوستا» رئیس شورای اروپا در مصاحبه با رسانه پرتقالی خبر داد که دوشنبه آینده جلسهای غیررسمی را با سران اتحادیه به منظور گفتوگو درباره سرمایهگذاری دفاعی و امنیتی برنامهریزی کرده است. کوستا افزود که با افزایش 30 درصدی بودجه پس از آغاز جنگ اوکراین هزینههای دفاعی 23 کشور اتحادیه اروپا که عضو ناتو هستند هماکنون به اهداف 2 درصدی میرسد.
به گفته کوستا: «من پیشبینی میکنم که در نشست بعدی ناتو در ژوئن قطعاً هدفی فراتر از 2 درصد تعیین خواهد شد. این که 5 درصد باشد یا 3 درصد باشد، من نمیدانم. این تصمیمی است که دولتهای عضو در ناتو خواهند گرفت.»
«مته فردریکسن» نخست وزیر دانمارک و مارک روته دبیرکل ناتو با ادعای حمایت از گرینلند درباره تقویت توان دفاعی در قطب شمال توافق کردند.
همزمان نیز «مارک روته» دبیرکل ناتو در اظهاراتی تاکید کرد که بودجه نظامی اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی و تولید تسلیحات دفاعی در این کشورها افزایش خواهد یافت؛ در همین ارتباط دبیرکل ناتو نیز پیش از این از اعضای این پیمان نظامی خواسته بود تا با این تصور که در شرایط جنگی به سر میبرند، سیاستها و رویکردهای خود را تغییر دهند چرا که به عقیده او، این امر برای آمادگی مواجهه با خطرات پیش رو و جلوگیری از وقوع درگیری ضروری است.
لازم به ذکر است که اخیرا نیز «مته فردریکسن» نخست وزیر دانمارک و مارک روته دبیرکل ناتو با ادعای حمایت از گرینلند درباره تقویت توان دفاعی در قطب شمال توافق کردند. رویترز به نقل از یک منبع آگاه که نامش را فاش نکرد، نوشت: آنها توافق کردند که همه متحدان باید در این راستا نقش ایفا کنند. گرینلند یک منطقه خودمختار دانمارک است که دوسوم آن در قطب شمال قرار دارد. در همین حال دانمارک اعلام کرد که ۲ میلیارد دلار برای تقویت حضور نظامی خود در قطب شمال هزینه خواهد کرد. همچنین ژان نوئل بارو وزیر خارجه فرانسه گفت که پاریس با دانمارک درباره اعزام نیرو به منطقه خودمختار گرینلند رایزنی کرد.
مجموع این تحرکات در حالی صورت میگیرد که اروپا ادعای مقابله با اقدامات ترامپ را بهانه توسعه نظامیگری خویش عنوان کرده است.
این ادعا از سوی اروپاییها در حالی مطرح میشود که اولاً اروپا ارتش مستقلی ندارد که بخواهد به واسطه آن افزایش بودجه نظامی داشته باشد و عملا وابسته به ناتو است ثانیاً آمریکا عضو ارشد و اصلی ناتوست و بخش عمدهای از بودجه و تسلیحات و ردههای فرماندهی ناتو در دستان آمریکاست.
با توجه به این شرایط میتوان گفت که هر چند اروپا در حوزه اقتصادی دارای اختلافاتی با آمریکاست اما در حوزه نظامی و امنیتی عملا تحت سلطه و همراستا با آن قدم بر میدارد چنانکه جنگ اوکراین نیز به خواست آمریکا به پا کردهاند.
هر چند اروپاییها مدعی مقابله با آمریکا در گرینلند هستند اما روند تحولات بویژه ورود ناتو به این مناقشه تقویت کننده سناریوی طراحی آمریکا و اروپا برای تحرکات نظامی جدید در جهان با محوریت قطب شمال است که در قالب پلیس خوب و بد صورت میگیرد. در حالی آمریکا نقش پلیس بد را علیه دانمارک و گرینلند بازی میکند که اروپای نقش آفرین پلیس خوب از افزایش نقش ناتو در این مناطق سخن میگوید که نتیجه آن نیز در نهایت یکی خواهد بود
نکته قابل توجه در این افزایش بودجه نظامی ناتو، معطوف بودن به دانمارک و به تبع آن گرینلند است. ترامپ از زمان تحلیف تاکنون بر خرید و تسلط بر گرینلند تاکید دارد. هر چند اروپاییها مدعی مقابله با آمریکا در گرینلند هستند اما روند تحولات بویژه ورود ناتو به این مناقشه تقویت کننده سناریوی طراحی آمریکا و اروپا برای تحرکات نظامی جدید در جهان با محوریت قطب شمال است که در قالب پلیس خوب و بد صورت میگیرد. در حالی آمریکا نقش پلیس بد را علیه دانمارک و گرینلند بازی میکند که اروپای نقش آفرین پلیس خوب از افزایش نقش ناتو در این مناطق سخن میگوید که نتیجه آن نیز در نهایت یکی خواهد بود و آن اجرایی ساختن رویکرد توسعه طلبانه غرب در قطب شمال که با ادعای مقابله با روسیه و چین در سالهایی اخیر ابعاد ابتدایی آن اجرا شده است. در اواسط آذرماه ناتو در بحبوحه تنشها با مسکو یک مرکز جنگ آبی-خاکی در شمال نروژ و در نزدیکی قطب شمال روسیه راهاندازی کرد.به نوشته نشریه نیوزویک، نروژ از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین، سرمایهگذاری خود را در تاسیسات نظامی افزایش داده و تقریباً ۱۶ میلیارد کرون (۱.۴۴ میلیارد دلار) را صرف پایگاههای خود در منطقه ترومس کرده است. فرودگاه محلی سوریسا نیز پایگاهی برای یک مرکز عملیات هوایی مشترک (JAOC) و یک مرکز کنترل و گزارش (CRC) است.بیورن آریلد گرام، وزیر دفاع نروژ در جریان بازدید از این مرکز گفت: ما باید با هم همکاری کنیم تا از نروژ، منطقه شمال اروپا و ناتو در بحران و جنگ محافظت کنیم. در همین حال غربیها به بهانههای مختلف تاکنون چندین رزمایش در این مناطق برگزار کردهاند. نکته مهم آنکه فنلاند در ۴ آوریل ۲۰۲۳ به ناتو پیوست، سوئد این فرآیند را در ۷ مارس ۲۰۲۴ تکمیل کرد که نتیجه آن نیز افزایش حضور نظامی ناتو در قطب شمال می باشد. پیش از این نیز ینس استولتنبرگ، دبیرکل پیشین ناتو در توجیه نظامیگری این پیمان گفته بود که همکاری روسیه و چین در قطب شمال را تهدیدی راهبردی برای اصول و اهداف ائتلاف تحت امرش میداند.
با توجه به این شرایط می توان گفت که آنچه این روزها میان اروپا و آمریکا میگذرد هر چند دارای اختلافات ریشهای در حوزه اقتصادی بویژه در وضع کردن تعرفهها میباشد اما در حوزه سیاست خارجی بویژه حفظ یک جانبه گرایی غرب و نظامی گری رویکرد واحدی برای آنها وجود دارد. این امر در دوره بایدن در قالب مقابله با روسیه اجرا میشد که با وضعیت بحران اوکراین احتمالا این بهانه به ماههای پایانی خود نزدیک میشود در حالی که همزمان غرب برآن است تا با بزرگنمایی تهدیدات ترامپ و با ادعای تقویت توان دفاعی اروپا که در اصل همان ناتو است، ابعاد جدیدی از توسعه طلبی نظامی را اجرا میکنند. بر این اساس و با عنایت به وابستگی امنیتی و نظامی اروپا به آمریکا، تصور بهرهگیری از اختلافات میان دو سوی آتلانتیک با محوریت توسعه روابط با اروپا علیه آمریکا تصور و اشتباه محاسباتی نادرستی است که می تواند هزینههای بسیاری برای کشورهای پیرو چنین دیدگاهی به همراه داشته باشد.