* چرامقوله انرژی به یکی از بزرگترین چالشهای عصر حاضر تبدیل شده است؟
** آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)، مصرف انرژی را در عمل، مترادف با زندگی مدرن در دنیای صنعتی میداند. درحال حاضر ارتباطات، حمل و نقل، منابع غذایی و بسیاری از وسایلی که به صورت روزمره در خانهها، ادارات و کارخانجات مورد استفاده قرار میگیرند برای ادامه کار خود به یک منبع قابل اعتماد انرژی الکتریکی نیاز دارند. هر چه کشورهای بیشتری به سوی صنعتی شدن حرکت میکنند، نیاز به انرژی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
* آیا برای کشوری همچون ایران که دارای منابع عظیم نفت و گاز است، سرمایهگذاری روی فناوری هستهای توجیه اقتصادی دارد؟
** هم اکنون قسمت عمده انرژی مورد نیاز جهانی از سوختهای فسیلی تامین میشود. مطابق گزارشهای موجود در حال حاضر برای تولید انرژی الکتریکی در جهان از منابع زیر استفاده میشود:
1- زغال سنگ 40 درصد
2- نفت 10 درصد
3- گاز 15 درصد
4- آب(Hydro) 19 درصد
5- انرژی هستهای 16 درصد
به علاوه مطابق برآوردهای گزارش شده به وسیله آژانس بینالمللی انرژی اتمی ذخایر نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ به ترتیب تا 230 و60،40 سال دیگر به اتمام خواهند رسید. بدین ترتیب حفظ کردن این ذخایر برای استفادههای مناسبتر و نسلهای آینده ضروری خواهد بود، در ضمن با وجود تمام تلاشی که برای جلوگیری از افزایش تولید دیاکسید کربن(co2) و رها شدن در اتمسفر صورت گرفته است، هنوز میزان جهانی تولید co2 در حال افزایش است. دیاکسید کربن یک گاز گلخانهای است که با به دام انداختن گرما موجب گرمشدن تاریخی کرهزمین شده است. گفتنی است که اثر گلخانهای (Greenhouse effect) در اصل یک پدیده طبیعی است که موجب گرمشدن زمین میشود و ادامه حیات را ممکن میسازد. دخالت بشر در این پدیده طبیعی موجب شده است گاز دیاکسید کربن ناشی از سوختهای فسیلی میزان گازهای گلخانهای را افزایش دهد و بدین ترتیب از خروج امواج گرمایی از اتمسفر زمین جلوگیری کند.
میزان دیاکسید کربن اتمسفر از 200 سال پیش تاکنون 30 درصد افزایش پیدا کرده است و اگر این افزایش با آهنگ مشابهی ادامه یابد، این میزان تا سال 2035 میلادی دو برابر خواهد شد. احتراق نفت، زغال سنگ و گاز طبیعی مهمترین منابع افزایش دیاکسید کربن هستند.
اکنون سالانه 25 تا 27 میلیارد تن دیاکسید کربن در اتمسفر رها میشود که این رقم معادل آزاد شدن800 تن در هر ثانیه است. بدین ترتیب هر گاه تدابیر لازم برای جلوگیری از بروز یک فاجعه جهانی اندیشیده نشود، گرم شدن تدریجی زمین موجب میشود دمای کره زمین اواسط قرن آینده حداقل 5/1 درجه سانتیگراد افزایش پیدا کند. این افزایش معادل افزایشی است که به عصر یخبندان پایان داد و احتمالا به همان میزان روی تغییر سطح دریاها و تغییرات آب و هوا موثر خواهد بود. احتمال به زیر آب رفتن مناطقی که هم اکنون از جمعیت متراکمی برخوردار هستند، وقوع طوفانهای شدید و سیلابهای سهمگین قابل تامل و بررسی است.
نکته بسیار مهمی دیگری که در بحث انرژی مطرح میشود آزاد شدن دی اکسید گوگرد (so2) است که این گاز با ایجاد بارانهای اسیدی (Acid rain) موجب تغییرات زیانبار شدیدی در اکوسیستم میشود. تخریب جنگلها، مرگ آبزیان و خوردگی فلزات از مهمترین آثار زیانآور بارانهای اسیدی است.
* آیا با جایگزین کرن گاز طبیعی و حذف مصرف نفت و زغال سنگ میتوان مشکلات زیست محیطی ناشی از سوختهای فسیلی را حل کرد یا کاهش داد؟
** هر چند جایگزین کردن گاز طبیعی (متانCH4) تولید دیاکسید کربن را کاهش میدهد و با این که گاز طبیعی اقتصادی است و از نظر هزینه ها با نفت و زغال سنگ برابری میکند، اما نشت متان در حین استخراج، انتقال و توزیع، مخاطراتی ایجاد میکند که کمتر بودن دی اکسیدکربن تولیدی هنگام استفاده از گاز طبیعی را کم اهمیت جلوه میدهد.
* اگر قرار است از سوختهای فسیلی استفاده نشود چرا به جای انرژی هستهای روی منابع انرژی تجدیدپذیر (Renewable source) سرمایهگذای نکنیم؟
** در حال حاضر در بسیاری از کشورها تحقیقاتی روی برخی منابع انرژی تجدیدنظر صورت میگیرد. این منابع عبارتند از:
الف- انرژی خورشیدی (solar energy)
ب- انرژی آب (Hydro)
ج- انرژی جز و مد و امواج (Tidal and wave Energy)
د- انرژی زمین گرمایی (Geothermal)
ه- انرژی زیست توده (Biomass)
و- انرژی باد (wind)
اگر چه این منابع از تنوع بسیاری برخوردارند و توسعه تحقیقات در این زمینه در کشور موجه است، اما به استثنای آب که به علت فراوان بودن این ماده در برخی نقاط دنیا میتواند برای تولید انرژی در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار گیرد، دیگر منابع تجدیدپذیر به دلایل ذاتی و اقتصادی برای تولید انرژی به صورت پایدار و قابل اعتماد مناسب نیستند.
* مزایای انرژی هستهای نسبت به دیگر منابع کدام است؟
** انرژی هستهای به خاطر ویژگیها و مزایای زیر، یک فناوری کامل برای توسعه پایدار است:
1-سوخت لازم برای انرژی هستهای برای چند قرن فراهم خواهد بود. 2- از نظر ایمنی، این منبع نسبت به دیگر منابع انرژی وضعیت بهتری دارد. 3- استفاده از انرژی هستهای در صورت رعایت استانداردهای ایمنی هیچ گونه آلودگی را به دنبال ندارد. 4- انرژی هستهای موجب حفظ ذخایر ارزشمند فسیلی برای نسلهای آینده میشود. 5- هزینه انرژی هستهای به صورت مداوم در حال کاهش است و بزودی با دیگر منابع انرژی قابل رقابت خواهد بود. 6- مواد زاید ناشی از فناوری هستهای (زبالههای رادیواکتیو) را میتوان برای مدت زمان طولانی دفن کرد.
* چند نیروگاه هستهای در جهان وجود دارد و چه کسری از انرژی الکتریکی از نیروگاههای هستهای تامین میشود؟
** مطابق گفتههای مدیرکل انجمن جهانی هستهای، هم اکنون حدود 440 نیروگاه هستهای در سطح جهان فعالیت میکنند که وظیفه تولید یک ششم انرژی الکتریکی را به صورت پاک و بدون تولید گازهای گلخانهای به عهده دارند. وی اضافه میکند که جهان به هزاران نیروگاه هستهای نیاز دارد که در همین قرن میزان نیاز به نیروگاههای هستهای معادل 610 هزار است.