خلع سلاح هسته‌ای و بذر بی‌نظمی

جیمی کارتر رییس‌جمهور پیشین آمریکا

ترجمه کرم نجفی

با چشم‌پوشی از اغلب موافقت‌نامه‌های سلاح‌های هسته‌ای که در پنجاه سال اخیر مذاکره شده‌اند، ایالات متحده پیامی متناقض به کره شمالی، ایران و کشورهای دیگری که آشنایی و توانایی تکنیکی لازم برای ساختن سلاح هسته‌ای دارند، فرستاده است. پیشنهادات ارایه شده از سوی هند نه تنها به بی‌نظمی می‌افزاید بلکه هدف اصلی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که همانا صلح جهانی است را بیش از پیش متزلزل می‌کند. این در حالی است که هیچ اقدام و تصمیمی برای کاستن تسلیحات جهان که حدود 30000 سلاح هسته‌ای در اختیار آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، اسرائیل، انگلیس، هند، پاکستان و احتمالا کره شمالی قرار دارد، گرفته نشده است. بنابراین وظیفه اصلی پنج قدرت اصلی هسته‌ای جهان و بیش از 180 کشور دیگر، اجرای پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای است که هدف اصلی آن توقف هر چه سریع‌تر بازار تسلیحات هسته‌ای و اتخاذ تصمیمات موثر در جهت خلع سلاح اتمی است.

کنفرانس ملل متحد در سال 2005 در درخواست خود برای رسیدگی به برنامه‌های هسته‌ای پنج ساله گذشته اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی ناموفق بود این در حالی است که سه کشور اول هر کدام سلاح‌های بسیار پیشرفته‌ای در  اختیار دارند ولی کره شمالی در مراحل ابتدایی و جنینی این تسلیحات به سر می‌برد.

دولت آمریکا با ترک پیمان ضدموشکی بالستیک که محدودیت‌هایی را برای آزمایش‌های هسته‌ای و تهیه سیستم‌های جدید پیش‌بینی کرده بود و همچنین با به کارگیری سیاست تهدید نخستین به کارگیری سلاح‌های هسته‌ای در طول تاریخ علیه کشورهای غیرهسته‌ای، الگوی خوبی در این زمینه ارایه نکرده است. تصمیمات اخیر ایالات متحده نیز چین، روسیه و دیگر امضاکنندگان ان‌پی‌تی را تحریک کرده و به جواب‌های تند مشابهی واداشته است. من و دیگر روسای‌جمهور آمریکایی با آگاهی از برنامه‌های هسته‌ای هند از سال 1974، یک سیاست منسجمی را به کار گرفتیم. ممنوعیت فروش تکنولوژی هسته‌ای و تدارکات غیرکنترلی از سوی هند و دیگر کشورهای سرباززننده از امضای ان‌پی‌تی تحمیل می‌کرد. اما امروز این تصمیمات فراموش شده است. من هیچ شکی ندارم که پنج قدرت برتر هسته‌ای دنیا به همان اندازه رهبران سیاسی هندوستان در اداره تسلیحات هسته‌ای این کشور مسئولیت دارند، منتها با این تفاوت که آنها پیمان توقف تولید مواد ورقه‌ای برای سلاح‌های هسته‌ای را امضا کرده‌اند.

اگر درخواست هند پذیرفته شده است. پس چه ضرورتی دارد که امضاکنندگان پیمان منع گسترش و تکثیر سلاح‌های هسته‌ای از جمله ژاپن، برزیل و عربستان سعودی این محدودیت‌ها را تحمل کنند؟ اگر ایالات متحده سیاست هند را پذیرفته خود این کشور با دو مانع اصلی روبه‌رو است:

یکی توافق قابل قبول با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگری معافیت از گروه تهیه‌کنندگان هسته‌ای، ارگانی که متشکل از 45 کشوری است که تاکنون مخالفت خود را با تجارت هسته‌ای با تمام کشورهایی که قوانین بین‌المللی هسته‌ای را رعایت نمی‌کنند، اعلام کرده‌اند. اعضای غیرهسته‌ای این گروه عبارتند از: آفریقای جنوبی، آلمان، آرژانتین، استرالیا، اتریش، بیلوروس، بلژیک، برزیل، بلغارستان، قبرس، کره جنوبی، کرواسی، دانمارک، اسپانیا، استونی، فنلاند، یونان، مجارستان، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، قزاقستان، لتونی، لیتوانی، لوگزامبورگ، مالت، نروژ، نیوزیلند، هلند، لهستان، پرتغال، جمهوری چک، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، سوئد، سوئیس، ترکیه و اوکراین.

وظیفه این کشورها و سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در برابر هند، جلوگیری از عدم گسترش قدرت هسته‌ای و یا ساخت سلاح هسته‌ای نیست بلکه گرفتن این تضمین است که این کشور نیز به همان شیوه‌ای که اغلب کشورهای امضاکننده ان‌پی‌تی و پذیرش تمامی محدودیت‌های منطقی به این خواسته خود اقدام کند. در همین حال ضروری به نظر می‌رسد که قدرت‌های هسته‌ای جهان در عین اعمال محدودیت‌ها، سعی داشته باشند از پیمان منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای دور نشوند. چون خود آنها هستند که در قبال صلح‌آمیز و یا جنگ‌طلبانه بودن این برنامه‌ها در آینده مسئول هستند.