- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
مونا مشهدی رجبی
اجلاس کشورهای گروه هشت در روز دوشنبه هفتم ماه جولای سال 2008 میلادی در جزیره‌ای در شمال کشور ژاپن برگزار شد. در این اجلاس که تا روز نهم ماه جولای ادامه داشت رهبران کشورهای استرالیا، برزیل، چین، هند، اندونزی، مکزیک، کره جنوبی و آفریقای جنوبی نیز در کنار رهبران هشت کشور صنعتی جهان به عنوان میهمان حضور داشتند.
در این اجلاس 22 رهبر از کشورهای مختلف جهان شرکت داشتند که هفت نفر از آنها روسای کشورهای آفریقایی بودند. روسای کشورهای تانزانیا، اتیوپی، آفریقای جنوبی، نیجریه، سنگال، غنا و الجزایر در زمره دعوت‌شدگان به این اجلاس هستند. رهبران کشورهای صنعتی در بیانیه‌ای که بعد از اتمام روز اول جلسه ارائه دادند اقتصاد جهان را بی‌ثبات ارزیابی کردند. اینان تاکید کردند ریسک رکود اقتصادی در اثر رشد قیمت مواد غذایی و نفت در جهان ادامه دارد و باید تمامی جهان دست به دست هم دهند تا مانع از این حادثه منفی اقتصادی شوند. آنها با اشاره به این مطلب که هم‌اکنون نرخ رشد اقتصادی آمریکا در حال کاهش است و ادامه این روند کاهشی می‌تواند مشکلات زیادی را در عرصه بین‌الملل ایجاد نماید افزودند: «اولین کار برای حل تمامی بحران‌ها تلاش و همکاری برای ایجاد تعادل در عرصه اقتصاد جهان است.»
مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در این اجلاس تغییرات جوی و راهکارهای کنترل آن، ضعف اقتصاد جهانی در اثر کاهش نرخ رشد اقتصادی آمریکا و بحران اعتباری، افزایش قیمت مواد غذایی، رشد قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی و وضعیت کشور زیمبابوه و تحریم این کشور بود. البته بسیاری از تحلیلگران بر این باورند سران کشورهای صنعتی نمی‌توانند در این اجلاس سه روزه به تمام مشکلات رسیدگی کنند و بحران‌ها را حل نمایند. با این وجود که مشکلات بسیاری دامان اقتصاد جهان را گرفته است و جهان در مسیر افول قرار دارد رهبران کشورهای گروه هشت که بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شوند شرایط اقتصادی کشورهای صنعتی را در بلندمدت امیدوارکننده و مثبت قلمداد می‌کنند و بر این باورند با نشان دادن عکس‌العمل‌های مناسب می‌توان منتظر بازگشت ثبات به اقتصاد این کشورها بود. از آنجا که کشورهای صنعتی بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان را دارند می‌توان انتظار داشت در آینده‌ای نه چندان دور اقتصاد جهان نیز ثبات پیشین خود را بازیابد.
تاریخچه شکل‌گیری گروه هشت
تاریخچه شکل‌گیری گروه هشت به سال 1974 و تشکیل یک گروه تحقیقاتی توسط آمریکا باز می‌گردد. در این سال آمریکا یک گردهما‌یی غیررسمی از سران مالی جهان تشکیل داد که سران مالی کشورهای آلمان غربی، ژاپن، فرانسه، انگلیس و آمریکا در آن شرکت داشتند. در اجلاس سال 1975 میلادی روسای جمهوری کشورهای مذکور گردهم جمع شدند و اجلاس گروه شش را تشکیل دادند. در این سال روسای کشورهای مذکور با یکدیگر توافق کردند تا هر سال گردهم جمع شوند و این اجلاس گروه شش را به منظور بررسی مسائل اقتصادی و سیاسی جهان تشکیل دهند.
در سال 1976 میلادی کانادا به این کشورها اضافه شد و اجلاس مذکور اجلاس گروه هفت نام گرفت. در سال 1994 میلادی و با گذشت سه سال از اتمام جنگ سرد رهبران بزرگ‌ترین بازمانده اتحاد جماهیر شوروی نیز به این اجلاس راه یافتند. اما در آن سال‌ها اجلاس مذکور اجلاس هفت+یک نام گرفت و در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون یا به عبارت دقیق‌تر در سال 1997 میلادی روسیه رسما به گروه کشورهای صنعتی پیوست و این اجلاس، اجلاس گروه هشت نام گرفت. طبق گزارش‌های موجود ترتیب میزبانی اجلاس سالانه کشورهای صنعتی به صورت زیر است: فرانسه، آمریکا، انگلیس، روسیه، آلمان، ژاپن، ایتالیا و کانادا.
در سال‌های اخیر مباحثی در مورد اضافه شدن پنج کشور به مجموعه گروه هشت مطرح می‌شود. این پنج کشور که برزیل، چین، هند، مکزیک و آفریقای جنوبی هستند در سال‌های اخیر در زمره بزرگ‌ترین کشورهای در حال توسعه بودند و هم‌اکنون در زمره اقتصادهای برتر هستند.
تغییرات جوی
افزایش حجم گازهای گلخانه‌ای نه تنها سبب افزایش دمای کره زمین شده است، سبب بیشتر شدن بیماری‌های مردم نیز شده است. اهمیت این مسئله تا حدی است که در سال‌های گذشته جلسات مختلف و طرح‌های متفاوتی برای کاهش این مشکل ارائه شده است ولی تا به امروز اجرای این طرح‌ها مورد توافق همه قرار نگرفته است. به عنوان مثال بسیاری از کشورهای صنعتی با ابراز این ادعا که کشورهای در حال توسعه آسیایی از جمله چین و هند عامل تاثیرگذار در افزایش گازهای گلخانه‌ای هستند زیر بار این مسوولیت نرفتند و تمام تلاش خود را برای کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای نکردند.
تاثیر افزایش گازهای گلخانه‌ای و گرم شدن کره زمین روی زیستگاه‌های طبیعی موجب شد تا بسیاری از گیاهان محیط مناسب خود برای زندگی را از دست بدهند و در معرض نابودی قرار بگیرند. بنابراین پیش از آغاز اجلاس، پژوهشگران محیط زیست از کشورهای گروه هشت خواستند تا طرح کاهش 50 درصدی تصاعد گازهای گلخانه‌ای را تا سال 2050 میلادی به تصویب برسانند. اتحادیه اروپا خواستار تدوین طرحی میان‌مدت برای کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای تا سال 2020 میلادی شد ولی ژاپن، کانادا و آمریکا از این طرح استقبال نکردند و اعلام نمودند تا زمانی‌که کشورهای چین و هند مسوولیت خود را در کاهش گازهای گلخانه‌ای را اجرا نکنند به این طرح تن در نمی‌دهند.
قرار بر این است در اجلاس سال آینده در مورد تغییرات جوی در کپنهاگ در مورد توافقنامه یا پروتکل تازه‌ای که بعد از انقضای پروتکل کیوتو لازم الاجرا می‌باشد مذاکره شود.
ون هرناندز، یکی از فعالان محیط زیست، در این مورد می‌گوید:« کشورهای گروه هشت مسوولیت بزرگی در اصلاح شرایط جوی جهان دارند. یکی از راه‌های کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای توسعه استفاده از انرژی هسته‌ای برای تولید انرژی است.»
وی تاکید کرد کشورهای گروه صنعتی باید به کشورهای در حال توسعه کمک کنند تا کارخانه‌های تولید انرژی هسته‌ای را احداث کنند و استفاده از منابع انرژی فسیلی و تصاعد گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. اما یاسوا فوکودا، نخست‌وزیر ژاپن، در روز هفدهم ژوئن سال 2008 میلادی در یک سخنرانی تاکید کرد در اجلاس کشورهای صنعتی هیچ توافقنامه جدیدی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در میان‌مدت انجام نخواهد شد. تلاش برای متقاعد کردن کشورهای صنعتی برای اجرای مراحل بعدی این توافقنامه‌های زیست‌محیطی در میان کشورهایی که بزرگ‌ترین آلاینده‌ها هستند بسیار زمان‌بر خواهد بود و به این زودی نمی‌توان به تغییر شرایط امید داشت.
در این اجلاس چهار کشور از مجموع هشت کشور صنعتی جهان متعهد شدند انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را 20 درصد کاهش دهند. این کشورها که آلمان، انگلیس، فرانسه و ایتالیا هستند متعهد شدند در صورتی‌که دیگر کشورهای صنعتی نیز اقدام به کاهش تصاعد گاز دی اکسید کربن یا گازهای گلخانه‌ای کنند از میزان انتشار گاز از کارخانه‌های خود بیشتر از 30 درصد بکاهند. اما ایالات متحده آمریکا از اجرای این طرح سر باز زده است. این کشور بر این باور است که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که در اثر کاهش حجم فعالیت‌های صنعتی انجام می‌شود به اقتصاد این سرزمین آسیب وارد می‌کند. آمریکا معتقد است تا کشورهای چین و هند که بزرگ‌ترین اقتصادهای آسیا و بزرگ‌ترین کشورهای در حال توسعه جهان هستند به این پیمان نپیوندند، نمی‌توان منتظر تغییرات قابل توجهی در وضعیت جوی دنیا بود.
به هر حال در جلسه‌ای که کشورهای صنعتی با سران کشورهای در حال توسعه در اجلاس داشتند به هیچ توافقی نرسیدند. رهبران کشورهای صنعتی، کشورهای در حال توسعه آسیایی را عامل گرمای زمین می‌دانند و از این کشورها خواستند تا با کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای مانع از احیای بحران جوی شوند. اما کشورهای در حال توسعه این تقصیر را نپذیرفتند و تاکید کردند اولین گام برای اصلاح دمای کره زمین تغییر سیاست‌های کشورهای توسعه‌یافته است.
افزایش قیمت مواد غذایی
در این اجلاس در مورد رشد قیمت مواد غذایی در جهان نیز صحبت شد. اتحادیه اروپا به رهبری گوردون براون، نخست‌وزیر انگلیس، برنامه‌هایی را برای کاهش قیمت مواد غذایی و از میان رفتن بحران کنونی در عرصه غذایی جهان ارائه داده است. طبق این برنامه پیشنهادی براون کمیسیون اروپا یک میلیارد یورو برای کمک به کشاورزان فقیر کشورهای در حال توسعه اختصاص خواهد داد.
بخشی از این کمک مالی به صورت یارانه به کشاورزان داده می‌شود تا بتوانند محصولات خود را با قیمت پایین‌تری به بازارهای جهانی عرضه کنند و در عین حال درآمد مناسبی هم به‌دست آورند. خوزه مانویل ماروسو، نماینده کمیسیون اروپا در اجلاس گروه هشت، گفت: «این مبلغ به کشاورزان کمک می‌کند تا به بذرها و کودهای شیمیایی مختلفی که سبب ارتقای حجم تولید محصول و امنیت تولید می‌شود دسترسی داشته باشند. استفاده از این بذرها می‌تواند سبب کاهش آسیب‌های محصولات تولیدی شود.»
در این اجلاس در مورد ارائه کمک غذایی به کشورهای قاره آفریقا نیز صحبت می‌شود. سه سال قبل کشورهای صنعتی متعهد شدند کمک مالی برای تامین غذای فقرای قاره آفریقا را تا سال 2010 میلادی دو برابرکنند و به 25 میلیارد دلار آمریکا برسانند. اما در ماه گذشته میلادی در گزارش توسعه آفریقا و کمک‌های مالی به این قاره نوشته شد در صورت ادامه روند کنونی در ارائه کمک مالی به کشورهای قاره آفریقا، گروه هشت با کسری 40 میلیارد دلاری در مقایسه با برنامه‌های این کمیسیون روبه‌رو می‌شود و تحقق هدف امکان‌پذیر نخواهد بود.
کشورهای صنعتی با تاکید بر این مسئله که افزایش قیمت مواد غذایی یکی از بااهمیت‌ترین مسائل دنیای امروز است، گفتند: «هم‌اکنون عرضه مواد غذایی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه کمتر از تقاضای آن است. رشد قیمت مواد غذایی سبب شد تا بیشتر از صدها میلیون نفر از جمعیت این کره خاکی زیر خط فقر قرار بگیرند و میلیون نفر در اثر سوءتغذیه جان خود را از دست بدهند.»
رهبران کشورهای گروه هشت ضمن تاکید بر این مطلب که کشورهای صنعتی از آغاز سال جاری میلادی تا کنون 10 میلیارد دلار برای حمایت از پروژه‌های تامین غذای فقرا هزینه کرده‌اند از افزایش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی خبر دادند. این سرمایه‌گذاری‌ها که بیشتر در قاره آفریقا انجام شده است، می‌تواند ظرفیت تولید غذای جهان را افزایش دهد. آنها که برای کمتر شدن تاثیر استفاده از سوخت‌های گیاهی روی قیمت مواد غذایی در جهان تلاش‌های زیادی کرده بودند خبر از انجام فعالیت‌های پژوهشی برای تولید سوخت‌های گیاهی با قسمت‌های غیرخوراکی گیاهان دادند. سوخت‌های گیاهی که برای کاهش حجم گازهای گلخانه‌ای از چغندرقند و روغن زیتون تولید می‌شود زمینه را برای افزایش قیمت مواد غذایی در جهان فراهم کرد زیرا کشاورزان اقدام به تولید این محصولات کردند و از میزان عرضه محصولات دیگر کاسته شد. اما برخی از کارشناسان هشدار دادند ادامه این روند در تولید سوخت‌های گیاهی می‌تواند به بیشتر شدن قیمت مواد غذایی و ایجاد بحران‌هایی بزرگ در جهان بینجامد.
مطالعات نشان می‌دهد در عرض یک ماه گذشته قیمت ذرت در بازارهای جهانی 26 درصد و قیمت دانه‌های روغنی 15 درصد افزایش یافت. در این ماه قیمت هر بشکه نفت خام به مرز 145 دلار رسید و پیش‌بینی رسیدن قیمت هر بشکه نفت اوپک به مرز 150 دلار را به واقعیت نزدیک‌تر کرد.
رابرت زولیک، رئیس بانک جهانی، پاسخ موقتی و اولیه جهان در افزایش قیمت مواد غذایی در جهان را این‌طور عنوان کرد: «در شرایط جدید آزمونی پیش روی جهان قرار گرفته است تا به همراه هم به کمک فقرا بروند. انتظار می‌رود در اثر رشد قیمت مواد غذایی 105 میلون نفر در جهان با مشکل کمبود غذا مواجه شوند که 30 میلیون نفر از آنها در قاره سیاه آفریقا ساکن هستند. وی تاکید کرد این آزمونی است که هیچ کس حق شکست در آن را ندارد.»
افزایش قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی
اجلاس کشورهای گروه هشت در شرایطی برگزارشده است که قیمت هر بشکه نفت در بازارهای بین‌المللی به مرز 145 دلار رسید و پیش‌بینی‌ها از رسیدن قیمت هر بشکه به مرز 170 دلار حکایت می‌کند. در مورد دلایل رشد قیمت نفت نظرات مختلفی وجود دارد ولی یکی از مهم‌ترین دلایل رشد قیمت را می‌توان بحران اعتباری در آمریکا و تنزل ارزش دلار در برابر دیگر واحدهای پول رایج دانست. از طرف دیگر بحران اقتصادی آمریکا و به دنبال آن احتمال تنزل نرخ رشد اقتصادی جهان در کنار افزایش تورم از دیگر دلایلی است که به رشد قیمت نفت در جهان دامن زده است. برخی از تحلیلگران تنش‌های موجود در کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه را یکی از عوامل بسیار مهم در افزایش قیمت نفت می‌دانند. درگیری‌های موجود در عراق و اختلاف غرب با ایران بر سر مسئله هسته‌ای این کشور از عوامل دیگری است که به رشد قیمت نفت در جهان دامن زده است. همچنین تحریم‌های اقتصادی ایران که ادامه آن می‌تواند روی میزان تولید این کشور تاثیر بگذارد از مسائل دیگری است که بازار را به نشان دادن واکنش وا داشته است.
رهبران کشورهای آمریکا، ژاپن، آلمان، ایتالیا، انگلیس، فرانسه، کانادا و روسیه پیشنهاد کردند کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده نفت به منظور افزایش راندمان مصرف انرژی با یکدیگر وارد مذاکره شوند. این رهبران اعلام کردند: «ظرفیت تولید و پالایش نفت جهان در کوتاه مدت باید افزایش یابد تا بتوان برای آینده برنامه‌ریزی درستی انجام داد. برای اینکه در سال‌های آینده هم نفت داشته باشیم موظف هستیم هم روی بخش عرضه و هم روی بخش تقاضا کار کنیم. توسعه یک بخش به تنهایی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد.»
جان کرتون، رئیس گروه تحقیقات جی 8 در دانشگاه تورنتو گفت: «کشورهای گروه هشت تاکید کردند که بزرگ‌ترین دشمن دنیای امروز تورم است. از سال گذشته که اجلاس گروه هشت در آلمان برگزار شده بود قیمت نفت خام در بازارهای جهانی دو برابر شد و تهدیدی جدی برای اقتصاد جهان ایجاد کرد. در این‌بازه زمانی قیمت ذرت، گندم و برنج نیز افزایش یافت و به دنبال آن به سیر رشد تورم دامن زد.»
هزینه‌های اجلاس
رهبران کشورهای صنعتی در شرایطی به بررسی وضعیت زندگی مردم و افزایش قیمت مواد غذایی در جهان می‌پردازند که کت و شلوارهای هفت هزار دلاری به تن دارند و غذایی که برای هر وعده یک میهمان در نظر گرفته شده بیشتر از 2000 دلار است. بسیاری هزینه‌های اجلاس را بیشتر از هزار میلیون پوند برآورد کرده‌اند که این مبلغ می‌توانست مشکلات شمار زیادی از مردم جهان را حل کند. برخی از تحلیلگران بر این باورند مذاکرات گروه هشت نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت زیرا در شرایطی در مورد رشد قیمت مواد غذایی و فقرای جهان صحبت می‌کنند که ارزش میز غذای آنها چند میلیون دلار است.
تایمز در گزارش اخیر خود در مورد هزینه‌های اجلاس نوشت: «ژاپن برای هر وعده غذای اجلاس سران کشورهای صنعتی 283 میلیون پوند هزینه صرف کرده است. تحلیلگران بر این باورند با هزینه‌ای که برای فراهم کردن غذای یک وعده میهمانان صرف شده است می‌توان تجهیزات لازم برای از بین بردن حشرات ناقل بیماری مالاریا را برای آفریقا فراهم کرد. این مبلغ برای جلوگیری از ابتلای 100 میلیون نفر از بیماری مهلک مالاریا کفایت می‌کند. »
رهبران کشورهای صنعتی در شرایطی به بررسی مسائل مبتلا به اقتصاد جهانی می‌پردازند که با مردم بیشتر از 30 مایل فاصله دارند و بیشتر از 20 هزار نفر از نیروهای امنیتی حفاظت از آنها را بر عهده دارند. این افراد تلاش می‌کنند مردم به محل اقامت رهبران کشورهای صنعتی که یکی از هتل‌های بسیار لوکس و گرانقیمت کشور ژاپن است نزدیک نشوند.
مرکز رسانه‌ای بین‌المللی که برای این اجلاس ساخته شد هزینه‌ای بالغ بر 24 میلیون پوند در بر داشت. این در حالی است که مرکز مذکور بعد از اتمام اجلاس تخریب خواهد شد. هزینه تامین کابل‌های فایبر اوپتیک برای مرکز رسانه‌ای اجلاس بیشتر از 43 میلیون پوند بود.
شایان ذکر است برای میزبانی اجلاس گروه هشت هزینه‌ای کلان برای بازسازی راه‌ها و فرودگاه هوکایدو صرف شد و مبالغ کلانی هم برای بازسازی اتاق‌ها و تجهیز آنها هزینه شد. دراین شرایط بسیاری از تحلیلگران اقتصادی ضمن انتقاد از هزینه‌ای که برای برگزاری این اجلاس صرف شده است، گفتند: «صرف این هزینه‌ها برای کمک به نیازمندان آفریقایی می‌توانست زندگی هزاران نفر را نجات دهد. در حالی‌که این مبالغ کلان تنها و تنها برای برگزاری اجلاسی سه روزه صرف شد و بعد از اتمام این اجلاس سه روزه بسیاری از مراکز ازقبیل مرکز رسانه‌ای تخریب و تعطیل می‌شود.» در این اجلاس در مورد دو برابر شدن میزان کمک‌های مالی برای تامین مواد غذایی به آفریقایی‌ها و تلاش برای رسیدن به هدف کاهش حجم گازهای گلخانه‌ای نیز صحبت شد.
