عملیات مهاجمان هر بار با سرعت و دقت و در چارچوب سناریویی یکسان صورت میگیرد. ظرف 6ماه بیش از 60 کارگر خارجی صنعت نفت نیجریه در دلتای نیجر به گروگان گرفته شدهاند. فقر، جرم و جنایت و فساد، فضایی است که از سالها قبل بر جنوب نیجریه حکمفرما شده است، اما از سال گذشته درگیریها و حملههای پیاپی به تاسیسات نفتی این منطقه و سرقت از خطوط لوله نفت به دست گروههای جداییطلب به شدت افزایش یافته است؛ به طوری که این کشور ششمین صادرکننده نفت در جهان، سال گذشته به دلیل کاهش تولید نفت به میزان یک چهارم درآمد خود به عبارت دیگر، حدود 4 میلیارد و 400 میلیون دلار از دست داد. آشکارترین تاثیر این ناآرامیها را میتوان بر قیمت جهانی نفت مشاهده کرد. برخی ناظران در سناریویی فاجعهآمیز پیشبینی کردهاند که صنعت نفت دلتای نیجر تا یک یا دو سال آینده به طور کامل از کار خواهد افتاد. دلتای نیجر کجا است؟ دلتای نیجر واقع در جنوب شرق نیجریه، منطقهای مرطوب است که وسیعترین جنگل همیشه سبز قاره آفریقا را در خود جای داده و دارای منابع طبیعی بسیار غنی برای فعالیتهای کشاورزی و شیلات است. ذخایر غنی نفت دلتای نیجر از چهل سال قبل محور توجه دولت نیجریه قرار گرفته است، زیرا 95 درصد از درآمدهای صادراتی این کشور و 80 درصد از کل درآمدهای آن از نفت دلتای نیجر تامین میشود؛ با این حال، مردم این منطقه همچنان در فقری مفرط به سر میبرند. درگیریها در دلتای نیجر از چه زمان آغاز شد؟ لوران فورشار، پژوهشگر «مرکز مطالعات آفریقای سیاه» در شهر بوردو فرانسه گفت: از 10 سال قبل درگیریهای دلتای نیجر آغاز شده است. مبارزات تا سال 1992 صلح آمیز و آرام بودند، اما در سال 1993 با ماجرای «کن سارو ویوا» همه چیز تغییر کرد. وی یک فعال بوم شناس و سخنگوی «جنبش احیای خلق اوگونی» (موسوپ) بود. تا آن زمان تمام مبارزات با شرکتهای نفتی خارجی و درخواست از آنان برای پرداخت غرامتهای زیستمحیطی به مردم بومیدلتای نیجر، از سوی جنبش «موسوپ» صورت میگرفت تا این که کن سارو ویوا در پایان دادگاهی دروغین به اتهام تحریک مردم به جنایت، به همراه هشت تن از دیگر رهبران «موسوپ» به دار آویخته شد.در پی این ماجرا، جنبش جنبه افراطی به خود گرفت و پس از آن که تظاهرات مخالفان به نتیجه ای نرسید، جوانان سلاح به دست گرفتند. سازمان غیردولتی «گروه بحران بینالملل» مهمترین ریشههای آشوبها در دلتای نیجر را خشونت، توسعهنیافتگی، آسیبدیدگیهای زیست محیطی و ناتوانی در برقراری نهادهای معتبر در سطح فدرال و محلی عنوان کرد. این سازمان همچنین کندی روند اصلاحات در دلتای نیجر، بیکاری، مشکلات برقرسانی و آبرسانی و ناکافی بودن مدارس و مراکز بهداشتی و درمانی در بسیاری از بخشهای دلتای نیجر را دیگر عوامل سرخوردگی مردم و تحریک گروههای شورشی و مبارز در این منطقه میداند. شورشیان چه کسانی هستند و چه میخواهند؟ در میان تمام گروههای جداییطلب نیجریه، «جنبش رهاییبخش دلتای نیجر» که در سال 2006 تشکیل شد، با اقدامهای خود نشان داده است که بهتر از دیگر گروهها سازماندهی و مسلح شده است. افراد شورشی و حتی مبارزان، افرادی هستند که به دلیل محرومیتهای شدید و بهره نبردن از سودهای ناشی از اقتصاد نفتی کشورشان، سرخورده شده و به مبارزه دست زدهاند. در تئوری، شورشیان خواستار تقسیم سودهای نفتی در میان مردم هستند. به طور دقیقتر، آنها میخواهند که دولت نیجریه به جای 13 درصد سهم کنونی خود که از شرکتهای نفتی خارجی میگیرد، 50 درصد از سود آنها را به خود اختصاص دهد. اما در عمل، گاهی تناقضهایی مشاهده میشود. برای مثال، اختلافهای درون گروهی مخالفان برای تحت کنترل داشتن خطوط لوله نفت؛ به همین دلیل برخی تحلیلگران معتقدند اقدامهای شورشیان برای ثروت اندوزی آنها است، اما به این کار رنگ و لعابی ایدئولوژیک میدهند و ادعا میکنند که برای تقسیم عادلانهتر ثروتهای ملی در میان مردم کشور مبارزه میکنند. «جنبش رهاییبخش دلتای نیجر» همچنین خواستار دریافت مبلغ یک میلیارد و 500 میلیون دلار به عنوان غرامت آسیبهای شدیدی است که صنعت نفت به محیط زیست وارد کرده است. دلتای نیجر هماکنون یکی از آلودهترین مناطق کره زمین است. وجود نزدیک به 7 هزار کیلومتر خط لوله در این منطقه و خرابکاریهایی که در آنها صورت میگیرد و موجب ریخته شدن نفت در آب رودخانههای جاری در میان جنگل میشود، آب و آبزیان رودخانهها و دریا را آلوده و غیر قابل مصرف کرده است. همچنین بیشترین میزان گازهای گلخانهای در جهان در دلتای نیجر تولید میشود. همه ساله 35 میلیون تن گاز کربنیک در این منطقه هوا را آلوده میکند. هزینه مبارزات این افراد از کجا تامین میشود؟ تحلیلگران معتقدند با اینکه تعداد مبارزان دلتای نیجر زیاد نیست (هزار و 1500 نفر)، اما از خارج از کشور کمکهای بسیاری دریافت میکنند و به سلاحهای گوناگون کاملا مسلح هستند؛ از تیربار گرفته تا قایقهای موتوری تندرو که با آنها به راحتی میتوانند به سکوهای نفتی حمله کنند. این افراد بخشی از پولهای مورد نیاز خود را از فروش نفتی به دست میآورند که به طور غیرقانونی از خط لولهها بر میدارند. طبق گزارش «گروه بحران بینالملل» بخش دیگری از پول را شرکتهای نفتی در ازای «مراقبت» و محافظت از زیرساختهای خود به مخالفان پرداخت میکنند.در این میان، شورشیانی نیز هستند که در برابر آزاد کردن گروگانهای خارجی، از شرکتهای نفتی باج میگیرند. البته «جنبش رهاییبخش دلتای نیجر» تا کنون هیچ پولی درخواست نکرده است و سعی دارد نیروهای خود را از شورشیان متمایز کند. به هر حال، باجگیری شیوه ای نتیجهبخش برای گروگان گیرها است و همیشه به نتیجه مطلوب آنها منتهی میشود، زیرا هیچ شرکتی نمیتواند به خود اجازه دهد که با به خطر انداختن جان نیروهایش، با گروگانگیرها زورآزمایی کند.