واکنش جهان به پیروزی حماس

به دنبال انتشار خبر رسمی پیروزی قاطع حماس در انتخابات، جامعه بین‌الملل واکنش‌های متفاوتی به این واقعه مهم نشان داد و از آن به عنوان یک «زلزله سیاسی» یاد کرد.
واکنش مثبت عنان و کمیته چهار جانبه
کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه از جنبش حماس خواست از خشونت دست بردارد و حتی موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد. کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه با انتشار بیانیه‌ای که وزارت امور خارجه آمریکا آن را منتشر کرد، افزود: اساس تشکیل دو حکومت مستقل منوط به این است که تمام گروه‌های درگیر در روند دموکراتیک از خشونت و تروریسم دست بردارند و حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسند و سلاح خود را همچنان که در طرح نقشه راه آمده، کنار بگذارند.
در این بیانیه همچنین از تمامی طرف‌های فلسطینی خواسته شده است که به نتایج انتخابات و فرآیند قانون اساسی این کشور احترام گذاشته تا روند صلح در فضایی آرام و امن جریان یابد. این کمیته همچنین به محمود عباس و مردم فلسطین به خاطر برگزاری انتخابات در فضایی آزاد، عادلانه و امن تبریک گفت. کوفی عنان دبیرکل سازمان ملل نیز از روند صلح‌آمیز برای برگزاری انتخابات فلسطین تقدیر کرد. وی در بیانیه‌ای اعلام کرد که این انتخابات را گامی در جهت دستیابی به کشور مستقل فلسطینی ارزیابی می‌کند.
بوش: فلسطینی‌ها ناراضی بودند
اما واکنش مقامات آمریکایی نیز به انتخابات فلسطین به گونه‌ای بود که برخی از کارشناسان آن را به دلیل شوک ناشی از آن، برای واشینگتن غیرمترقبه ارزیابی کردند. جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: واشینگتن تا زمانی که حماس شعار نابودی اسرائیل را کنار نگذارد، با این جنبش مذاکره نخواهد کرد. بوش در کنفرانس مطبوعاتی در کاخ سفید با ابراز امیدواری نسبت به ابقای محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان، خطاب به جنبش حماس گفت: «اگر نابودی اسرائیل جزء برنامه شما باشد، شما طرف‌های مذاکرات صلح نخواهید بود.»
وی افزود: «آمریکا با حزب سیاسی‌ای که قصد دارد اسرائیل هم‌پیمان ما را نابود کند، تعامل نخواهد کرد.» بوش با این حال با خودداری از تروریست خواندن جنبش حماس که واشینگتن آن را سازمان تروریستی می‌داند، تأکید کرد: «آمریکا اکنون باید با اهتمام ویژه موضع تشکیل دولت آینده فلسطین را بررسی کند.» بوش گفت: «واضح است که مردم فلسطین خواهان پایان یافتن اشغال کشورشان توسط اسرائیلی‌ها هستند، بوش به مسئله فساد اداری در تشکیلات فلسطین نیز اشاره کرد و گفت: «مردم فلسطین ناراضی و به دنبال بهداشت و آموزش و پرورش برای فرزندان خود هستند.»
رئیس‌جمهور آمریکا ابراز عقیده کرد که به اعتقاد آمریکا حماس هم‌پیمان خوبی در روند صلح خاورمیانه نیست و نمی‌تواند شریک صلح باشد. همچنین وزیر امور خارجه آمریکا نیز در واکنش به پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین تأکید کرد که موضع واشینگتن در مورد حماس تغییر نمی‌کند. شینهوا گزارش داد که «کاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه آمریکا در مجمع جهانی اقتصاد گفت: «نمی‌توان یک پا در سیاست و پای دیگر در تروریسم داشت.» بنابراین گزارش رایس به «محمود عباس» رهبر حکومت خودگردان و ملت فلسطین به خاطر برگزاری انتخابات صلح‌آمیز و عادلانه در تمام ابعاد تبریک گفت و افزود: «به نظر می‌رسد که فلسطینیان راه خود را انتخاب کرده‌اند اما ما بر این باوریم که مطالبات زندگی صلح‌آمیز آنها تغییر نکرده است.»
تعبیر پیروزی شیخ احمد یاسین در عربستان
با اعلام نتایج انتخابات مجلس فلسطین و پیروزی چشمگیر جنبش مقاومت اسلامی «حماس» برخی محافل رسانه‌ای در عربستان نشانه‌ای از نگرانی و توصیه از خود بروز دادند. پیروزی حماس در اکثر رسانه‌های پرشمارگان روز جمعه عربستان بازتاب وسیعی داشت و برخی از این واقعه به عنوان پیروزی «شیخ احمد یاسین» مؤسس حماس بر اسرائیل نام بردند. با این حال روزنامه «عکاظ» چاپ بندر جده نوشت: برخی از ناظرین امور در عربستان نگران این مسئله هستند که انتخابات برگزار شده و پیروزی حماس موجب تأثیر منفی در داخل فلسطین و به ویژه بر مذاکرات صلح خاورمیانه شود.
این روزنامه اضافه کرد: اینک که حماس از طریق صندوق‌های رأی به پیروزی دست یافته، وقت آن فرا رسیده است که به یک حزب سیاسی تبدیل شود. به نوشته عکاظ، رهبران حماس باید با درک درست از شرایط کنونی جهان و منطقه ضمن همکاری با سایر گروه‌های فلسطینی به سیاست صلح در مقابل زمین جامه عمل بپوشانند. ملک عبدالله دوم پادشاه اردن نیز بر حق مردم فلسطین برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی تأکید کرده و اعلام کرد: این امر تنها راه برای دستیابی به صلحی جامع و همچنین پایان دادن به مناقشات در منطقه است. عبدالله پس از نشست با یک هیأت از اعضای پارلمان فرانسه گفت: فلسطین و اسرائیل باید به پای میز مذاکرات بازگشته و روند صلح را هر چه سریع‌تر آغاز کنند.
حامد کرزی رئیس‌جمهور افغانستان در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس اظهار داشت: اگر مردم فلسطین خواست‌شان را با رای دادن به حماس اعلام کردند ما باید به آن احترام گذاریم و به حماس فرصت اثبات خودش در دولت فلسطین را بدهیم. پرویز مشرف رئیس‌جمهور پاکستان نیز با تکرار اظهارات کرزی در این جلسه گفت: واقعیت این است که حماس پیروز شده است. مردم فلسطین آن را انتخاب کرده‌اند، بنابراین ما باید این واقعیت را بپذیریم. وی ابراز امیدواری کرد که حماس راه رویارویی را کنار گذاشته و به سمت مذاکره با اسرائیل پیش رود.
مشرف اظهار داشت: جهان خارج باید بر دولت حماس در فلسطین و اسرائیل به صورت توامان فشار آورد تا با یکدیگر همکاری کنند. کرزی نیز گفت: حماس باید این امر را به رسمیت شمارد که مردم اسرائیل یک ملت هستند همان‌طور که اسرائیلی‌ها باید وجود ملت فلسطین را بپذیرند. عمرو موسی نیز گفت: حماس در دولت با حماس در خیابان‌ها فرق دارد. اگر حماس قرار است دولت تشکیل دهد مسئولیت اداره دولت، مذاکره و دستیابی به صلح را دارد. این موضع با موضع آنها در خیابان‌های فلسطین متفاوت است.
حاجم الحسنی رئیس مجمع ملی عراق نیز اعلام کرد: ورود حماس به این عرصه سیاسی باید در خدمت دموکراسی باشد. فشارهایی بر آنها برای دموکراتیک و میانه‌رو شدن وجود خواهد داشت یا اینکه از این عرصه سیاسی خارج شوند. الحسنی با اشاره به یاسر عرفات رهبر فقید تشکیلات خودگردان که انگ تروریست بودن بر وی خورده بود اما جایزه صلح نوبل را نیز دریافت کرد، گفت: مردم و احزاب می‌توانند همان‌طور که شرایط تغییر می‌کند تغییر کنند.
حماس باید سلاح را کنار بگذارد
پیروزی جنبش مقاومت اسلامی «حماس» در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین و پیامدهای این پیروزی در روزنامه‌های لبنان نیز بازتاب گسترده‌ای داشت. روزنامه «السفیر» نوشت: پیروزی حماس، جنبش ملی آزادیبخش فلسطین «فتح» را در وضعیت دشوار قرار داد، اسرائیل را به حالت آماده باش درآورد، آمریکا را دستپاچه و کشورهای عربی را نگران کرد. به نوشته السفیر، پیروزی حماس نقطه عطفی در تاریخ فلسطین و در نزاع اسرائیل با اعراب است و مردم فلسطین پیش از دیگر ملت‌های عرب تصمیم گرفتند که یک جنبش اسلامی را برای رهبری طرح‌های ملی خود به جای جنبش فتح انتخاب کنند.
این روزنامه لبنانی افزود: شکست جنبش فتح در انتخابات با پیشینه بیش از نیم قرن مبارزه به عنوان یک نظام کوچک عربی موضوعی آسان و ساده برای قاهره و امان و دیگر پایتخت‌های عربی نخواهد بود. السفیر خاطرنشان کرد که مهمترین نتیجه انتخابات فلسطین این بود که «مسئله فلسطین» به روند و جایگاه طبیعی خود بازگشت. به نوشته السفیر پیام مردم فلسطین در پایتخت‌های کشورهای عرب بازتاب گسترده‌ای داشت، آمریکا و اروپا را در وضعیت دشوار قرار داد، آنها را ناگزیر به اعتراف به پیروزی حماس کرد در عین حال اعلام و تأکید کردند که این جنبش باید سلاح خود را کنار بگذارد و اسرائیل را به رسمیت بشناسد.
السفیر افزود: این دو شرط آمریکا و اروپا مدت‌ها است که محتوا و مصداق خود را از دست داده است. روزنامه «البلد» با این عنوان که «پرچم‌های سبز حماس، فلسطین را سبز پوش کرد» نوشت: پیروزی حماس فلسطینی‌های ساکن لبنان را نگران و غافلگیر کرد و این پیروزی برای همه جریان‌ها و گروه‌های فلسطینی موجود در این کشور قابل انتظار نبود. «ابوعماد الرفاعی» نماینده جنبش جهاد فلسطین در لبنان به البلد گفت: پیروزی حماس در انتخابات پیامدهای منفی خواهد داشت زیرا حماس بدون پاسخ دادن به خواسته‌های اسرائیل قادر به تشکیل کابینه نخواهد بود.
روزنامه «النهار» نوشت: پیروزی حماس در انتخابات مجلس صحنه سیاسی فلسطین را دگرگون کرد، در برابر روند صلح، علامت پرسش قرار داد و معلوم نیست که نوع واکنش «محمود عباس» رئیس حکومت خودگردان فلسطین در برابر تعهدهایش برای رسیدن به صلح بر اساس گفت‌وگو با اسرائیل چگونه خواهد بود؟ این روزنامه اضافه کرد: کابینه‌ای که حماس تشکیل خواهد داد توافق‌ها با اسرائیل را به رسمیت نخواهد شناخت زیرا این جنبش مقاومت را بهترین راه برای بیرون کردن اسرائیل از سرزمین اشغال شده فلسطین می‌داند.
النهار خاطرنشان کرد: پیروزی حماس این جنبش را در برابر تهدیدها و خطرهای جدی قرار می‌دهد زیرا حماس تجربه حکومت‌داری ندارد و انتظار پیروزی به این گستردگی را نداشت. به نوشته النهار، «کاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه آمریکا با اشاره به این که انتخابات مجلس فلسطین سالم برگزار شد، افزود: پیروزی حماس پیام مهمی برای نسل قدیم جنبش فتح به همراه داشت. این روزنامه افزود: اسرائیل خواستار موضع تند آمریکا و اتحادیه اروپا بر ضد حماس شد و اعلام کرد که با کابینه‌ای که این جنبش تشکیل دهد گفت‌وگو نخواهد کرد.
نشست اضطراری شورای وزیران اروپا
وزیران اتحادیه اروپا قرار است روز دوشنبه برای بحث درباره پیروزی جنبش حماس در انتخابات فلسطین در بروکسل گردهم بیایند. به گزارش خبرگزاری فرانسه خاویر سولانا مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد نتایج انتخابات فلسطین ما را در موقعیت کاملاً جدیدی قرار داد که نیازمند تحلیل در شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا است. سولانا افزود: اتحادیه اروپا دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای خود را درباره همکاری با دولت آینده فلسطین با توجه به مباحثات دوشنبه و آخرین تحولات در این باره اعلام خواهد کرد. سولانا در بیانیه خود موضع شناخته شده اتحادیه اروپا را درباره شناسایی اسرائیل و حل مناقشه فلسطین و اسرائیل از راه مذاکره که به تشکیل دو کشور بینجامد یادآور شد.
در بیانیه سولانا آمده است کمیته چهار جانبه دوشنبه در لندن و پیش از برگزاری کنفرانس بین‌المللی لندن، پیروزی حماس را مورد بررسی قرار می‌دهد. یک نماینده اتریش در اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد که در صورت چشم‌پوشی حماس از خشونت، این اتحادیه در ارزیابی خود نسبت به این گروه تجدیدنظر خواهد کرد. روزنامه «استاندارد» چاپ وین به نقل از وی که نامش فاش نشده افزوده است: در صورت تحقق این اقدام مهم از سوی حماس، ارزشیابی جدیدی درباره این سازمان انجام خواهد گرفت. این اظهارنظر در حالی مطرح می‌شود که اتریش تا خرداد سال آینده ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد.
«بنیتا فررو والدنر» کمیسر خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت: ما تأکید می‌کنیم که باعث خوشحالی است با هر دولتی تا زمانی که آماده باشد کار خود را با ابزار صلح‌جویانه انجام دهد کار کنیم. همچنین «ورونیک دو کایزر» رئیس گروه ناظران اتحادیه در این انتخابات گفت: فلسطینی‌ها درسی را در زمینه دموکراسی به ما آموختند. انتخابات آنها با شرکت چندین حزب و در فضایی کثرت‌گرا برگزار شد. «امیدوارم فلسطینیان به صلح و دموکراسی که لایق آن هستند، دست یابند.»
نگرانی فرانسه، آلمان، سوئد و ایتالیا
دومینیک دوویلپن نخست‌وزیر فرانسه روز پنجشنبه در پاریس نسبت به نتایج انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین ابراز نگرانی کرد. وی در مجمع خبرنگاران گفت: شرایط به گونه‌ای است که مرا به بیان این نگرانی واداشته است. نخست وزیر فرانسه در ادامه ابراز امیدواری کرد شرایط به گونه‌ای باشد که بتوان با دولت جدید فلسطین، هر دولتی که می‌خواهد باشد، همکاری کرد. این شرایط به گفته وی کنار نهادن خشونت، شناسایی دولت اسرائیل و احترام به معاهدات بین‌المللی خواهد بود. دوویلپن در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برای تحقق صلح در نظر داشتن برخی مؤلفه‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
فرانسه با تمام توان خود و با همکاری متحدان اروپایی خود در این زمینه خواهد کوشید. وزیر خارجه آلمان هم از جنبش مقاومت اسلامی فلسطین به عنوان گروه پیروز در انتخابات پارلمانی خواست رژیم اسرائیل را به رسمیت بشناسد. «فرانک والتر اشتاین مایر» وزیر خارجه آلمان به رادیو «بایرن» گفت: ما می‌توانیم وجود گروه‌های مختلف را در دولت فلسطین تصور کنیم اما این امر با دوشرط همراه است اول گروه‌هایی که می‌خواهند به دولت بپیوندند باید خشونت را کنار بگذارند و دوم این گروه‌ها به حق موجودیت اسرائیل احترام بگذارند.
وزیر خارجه آلمان یادآور شد: به نظر می‌رسد حماس راه درازی در پیش دارد که باید آن را طی کند. دولت سوئد نیز در اظهاراتی مشابه اعلام کرد که جنبش مقاومت اسلامی «حماس» باید برای جلب همکاری اتحادیه اروپا، مواضع و خط مشی‌های خود را تغییر دهد. وزیر خارجه سوئد در گفت‌وگو با رادیوی این کشور گفت: حماس باید سیاست‌های خود را به طور اساسی و ریشه‌ای تغییر دهد، در غیر این صورت، سوئد و اتحادیه اروپا نمی‌توانند با دولت آیند فلسطین که حماس در آن از موضع برتر برخوردار است، همکاری کنند.
وی افزود: اتحادیه اروپا نمی‌تواند با رژیمی که از خشونت اجتناب نمی‌کند و حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد، همکاری کند. سیلویو برلوسکونی نخست‌وزیر ایتالیا نیز از پیروزی جنبش حماس در انتخابات فلسطین اظهار تأسف کرد. برلوسکونی گفت: از نتیجه انتخابات فلسطین دلگیر و غمگین هستم. وی گفت: تلاش زیادی انجام داده بودم تا بتوانم فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها را به یکدیگر نزدیک کنم. برلوسکونی افزود: طرح‌های متعددی در این زمینه از جمله کمک سه میلیارد دلاری برای بهبود اقتصاد نوار غزه اختصاص داده بودم ولی با پیروزی حماس همه چیز را باید از اول از سر گرفت زیرا حماس رابطه دوستانه‌ای با اسرائیل ندارد.
لندن در دو راهی مذاکره با «حماس»
جک استراو وزیر خارجه انگلیس روز پنجشنبه در سخنانی در ترکیه گفت: حماس باید متوجه باشد که دموکراسی و تقبیح خشونت با هم مرتبط‌اند. وی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا جامعه بین‌الملل می‌تواند با حماس همکاری کند، گفت: باید منتظر بود. جامعه بین‌الملل از حماس خواهد خواست که خشونت را نفی کرده و موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد. انگلیس که طبق قانون ضد تروریستی مصوب سال 2000 شاخه نظامی حماس به نام «گردان‌های عزالدین قسام» را جزء گروه‌های تروریستی می‌شناسد، اکنون در دو راهی پذیرش نتایج انتخابات و ارتقای تماس‌ها با گروهی که از طریق فرآیندی دموکراتیک به قدرت می‌رسد و یا ادامه سیاست قبلی قرار گرفته است.
ناظران معتقدند، لندن برای اتخاذ موضعی رسمی در این خصوص با وضعیتی همانند شرایط پیش از اعلام ترک موضع سنتی خود و آغاز مذاکرات با حزب جمهوریخواه ایرلند «شین فین» روبه‌رو است. لذا هنوز مشخص نیست، آیا دولت کارگری «تونی بلر» نخست وزیر انگلیس قصد دارد به تبعیت از اتحادیه اروپا خط مشی واقع‌بینانه‌تری نسبت به تحولات سرزمین‌های اشغالی اتخاذ کند یا اینکه از سیاست آمریکایی قطع هرگونه تماس با حماس پیروی کند. بلر روز دوشنبه در اظهاراتی کلی اعلام کرد، دولت انگلیس تا برگزاری انتخابات و اعلام نتایج صبر کرده و موضع خود را بر اساس نتایج اعلام خواهد کرد. وی گفت، مادامی که حماس اقدامات تروریستی را صریحاً تقبیح نکند، لندن در وضعیت دشواری در مذاکرات با این گروه فلسطینی قرار دارد.
استراو در تابستان سال جاری نیز با تهدید رهبران حماس به «انزوای دیپلماتیک» خواستار نفی هرگونه اقدام «خشونت‌آمیز» توسط این گروه شده بود. وی همچنین از حماس خواسته بود، منشور خود را که بر پایه محو اسرائیل بنیان یافته است، کنار بگذارد.
موضع متفاوت اسپانیا و ترکیه
وزیر خارجه دولت سوسیالیست اسپانیا از کشورهای غربی خواست نتایج انتخابات فلسطین را به رسمیت بشناسند. «میگل آنخل موراتینوس» که پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات فلسطین با خبرنگاران سخن می‌گفت، اظهار داشت: «انتخابات فلسطین در آرامش کامل برگزار شده و ناظران بین‌المللی از جمله ناظران اسپانیایی، صحت آن را تأیید کرده‌اند.» وی افزود: با این حال، تا زمان اعلام قطعی نتایج انتخابات فلسطین از سوی کمیسیون برگزاری آن، دولت اسپانیا هیچ «ارزیابی سیاسی» در این باره انجام نخواهد داد.
موراتینوس تصریح کرد: آنچه مسلم است، این است که مردم فلسطین در این انتخابات آرام، تصمیم خود را اتخاذ کرده و ظرفیت دموکراتیک خود را نشان داده‌اند. وزیر خارجه اسپانیا با تأکید بر اینکه کشورش به نتایج انتخابات مردم فلسطین احترام می‌گذارد، گفت: ما ارزیابی سیاسی خود را از این انتخابات پس از اعلام قطعی نتایج از سوی کمیسیون انتخابات فلسطین اعلام خواهیم کرد. موراتینوس همچنین گفت که وزیران خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه آینده یک «ارزیابی جامع» از نتایج انتخابات فلسطین را با استفاده از «همه اطلاعات» و در «آرامش کامل» به عمل خواهند آورد.
موراتینوس پیش از برگزاری انتخابات در فلسطین گفته بود: «در صورتی که حماس در آن پیروز شود، اسپانیا و اروپا با بازنگری در رفتار خود نسبت به این جنبش، پیروزی آنها را به رسمیت خواهد شناخت». در همین حال، «خوسه بلانکو» دبیرکل حزب حاکم سوسیالیست اسپانیا نیز اعلام کرد که حزبش به اراده مردم فلسطین احترام خواهد گذاشت و به همکاری خود با آنان برای تضمین اهداف همیشگی مادرید در تحقق صلح در منطقه ادامه خواهد داد. اما از سوی دیگر، خانم «ترینیداد خیمنس» دبیر روابط بین‌المللی حزب سوسیالیست اسپانیا در بیانیه‌ای گفت: برای آن که اتحادیه اروپا به همکاری‌های کنونی خود با دولت فلسطین ادامه دهد، حماس باید به طور قطعی دست از خشونت بردارد و دولت اسرائیل را به رسمیت بشناسد.
وی همچنین ضرورت مشارکت گروه «فتح» در دولت آینده فلسطین را که با پذیرش پیروزی حماس استعفای دولت خود را اعلام کرده است، مورد تأکید قرار داد. خیمنس گفت: اگر پیروزی حماس به طور رسمی تأیید شود، به معنای گشودن فصلی تازه در تحولات سیاسی فلسطین است. دبیر بین‌المللی حزب حاکم سوسیالیست اسپانیا در همین راستا بر از سرگیری مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل و تداوم همکاری بین‌المللی در این زمینه تأکید کرد. «رجب طیب اردوغان» نخست وزیر ترکیه نیز گفت: «براساس اصول دموکراسی، باید پیروزی حماس در انتخابات فلسطین را قبول کرد.»
اردوغان که برای شرکت در نشست اقتصادی «داووس» در سوئیس به سرمی‌برد، این مطلب را در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «تی‌جی‌آرتی» ترکیه که به صورت زنده پخش شد، عنوان کرد. وی پیروزی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین را «نتیجه آرای مردم» دانست و گفت: «باید به حماس فرصت داد تا برنامه‌های خود را مطرح کند.» نخست وزیر ترکیه گفت: «دموکراسی، رژیم تحمل است. باید پیروزی حماس در انتخابات فلسطین را تحمل کرد و مانع از ادامه روند دموکراسی نشد.» اردوغان با یادآوری این که کشورش خواهان «ادامه روند صلح در خاورمیانه است»، افزود: در صورت لزوم، ترکیه برای میانجیگری بین فلسطین و اسرائیل آمادگی دارد.