- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
محمدرضا هادیلو
26 آذرماه امسال، مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما میزبان محققین و پژوهشگران بسیجی‌ای بود که گردهم آمده بودند تا همایش پرشکوهی با نام «بسیج و قدرت نرم» را برگزار نمایند.
همایشی که به ادعای اکثر صاحبنظران به خاطر عنوان جدید و مهمش مورد اقبال بسیار خوبی قرار گرفت.
در ابتدای همایش، سردار محمد تولایی، رئیس پژوهشکده ارتش 20 میلیونی با اشاره به تحولات صورت گرفته در ارتباطات جهانی و تغییرات انجام شده در مفاهیم مختلف اطلاعات، جهان را دارای حرکت به سمت مولفه‌های قدرت نرم دانست و با ذکر ایده‌هایی مبنی بر قدرت نرم در عرصه بین‌المللی گفت: «این اصطلاح اگر چه قدمتی طولانی دارد اما توجه به آن موضوعی جدید و نظریه‌ای تازه محسوب می‌شود.»
رییس شورای راهبری همایش بسیج و قدرت نرم با اشاره به قدمت قدرت نرم در تاریخ اسلامی ادامه داد: «مروری بر مبانی اندیشه سیاسی اسلام و تجربه حکومت اسلامی در صدر اسلام و انقلاب اسلامی، گویای ظرفیت‌های بالای نظری ـ کاربردی در این زمینه است که ما را بر آن داشت تا با تحلیل، طراحی و ارایه علمی مقالات در این همایش، گونه‌ای از استقلال هویتی و توانمندی گفتمان اسلامی ـ ایرانی را در پاسخ به پرسش‌های اساسی جهان معاصر به نمایش بگذاریم.»
دکتر تولایی با عنوان کردن اینکه بسیج یک «ایده کامل و جامع» در انقلاب اسلامی است گفت: «بسیج به عنوان یک نهاد مردمی، انقلابی و مکتبی با سطح پوشش گسترده، توانمندی‌های متنوع و جایگاه اجتماعی معتبر، این امکان را دارد که خود را به عنوان تولید‌کننده، تقویت‌کننده و نشردهنده قدرت نرم معرفی نماید و به اهداف راهبردی خود که همانا، ایجاد عمق استراتژیک برای حفظ، توسعه و تعمیق انقلاب اسلامی از طریق نهادسازی و سازماندهی زیرساخت‌های فراگیر مردمی با فرهنگ اسلامی است، نایل آید. کاربردهای نرم بسیج در معادلات قدرت، موضوع مهم و دارای مصادیق تجربی بسیاری است که کمتر به آن توجه شده است.»
در ادامه برنامه، رییس دانشکده امام حسین(ع) گفت: «قدرت بسیج معادلات کلاسیک را بر هم زده و نوعی فوق‌العادگی ایجاد می‌کند.»
علی حسینی‌تاش با اشاره به تحولات دو دهه اخیر در عرصه بین‌المللی، آن را حرکت از گفتمان مادی‌گرایانه به غیرمادی تعبیر کرد و گفت: «با این تحولات برای عرضه گفتمان جمهوری اسلامی ایران، عرصه بیشتری باز می‌شود و توجه بیشتری را جلب می‌کند.»
وی یادآور شد: «برگزاری همایش‌های این چنینی که در جهت شفاف‌سازی گفتمان انقلاب می‌تواند کمک کند، بسیار ارزشمند است و باید از آن تقدیر کرد.»
حسینی‌تاش با بیان اینکه بسیج یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب است گفت: «وقتی از بسیج سخن می‌گوییم، منظور هم ایده بسیج است و هم پدیده بسیج. ایده و نظریه بسیج فراتر از پدیده بسیج است و ایده بسیج جلوه‌ای از خود را در دفاع مقدس نشان داد.»
به جرات همایش بسیج و قدرت نرم را می‌توان جزو برترین همایش‌های سال در نظر گرفت.
عنوان بسیار مهم و جذاب و اساسی، حضور میهمانان صاحبنظر و کارشناسان بزرگ و ارایه مقالات جامع و کارآمد از جمله ویژگی‌های این همایش بود.
دکتر اصغر افتخاری در مورد پیشینه قدرت نرم در حکومت‌های اسلامی و ایران گفت: «تجربه حکومت دینی و انقلاب اسلامی حاوی ظرفیت‌های بالای نظری و کاربردی است که باید تحلیل، طراحی و به صورت منسجم و علمی ارایه گردد.»
معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع) با عنوان کردن این مطلب که مقوله قدرت به دلیل توسعه مفهومی‌اش مورد توجه بسیاری از تحلیلگران و اندیشه‌گران بوده و همین امر موجب شده نظریه‌پردازی آن رونق یابد ادامه داد: «کمتر نظریه‌ای را می‌توان سراغ گرفت که همچون «وجود قدرت نرم» در تحلیل‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حضور پررنگ داشته باشد. کاربردهای نرم بسیج در معادلات قدرت، موضوعی مهم و دارای مصادیق تجربی بسیار است که کمتر به آن توجه شده است.»
دبیر کمیته علمی همایش «بسیج و قدرت نرم» برگزاری این همایش را فرصت مناسبی برای ارتقای بسیج و توسعه قلمرو و نفوذ آن با هدف افزایش ضریب امنیتی کشور دانست و تاکید کرد: «معتقدیم، تجربه حکومت دینی و انقلاب اسلامی حاوی ظرفیت‌های بالای نظری و کاربردی است که باید تحلیل، طراحی و به صورت منسجم و علمی ارایه گردد.»
قدرت سخت و نرم با هم ارتباط دارند، زیرا هر دو وجوهی از توانایی دستیابی به خواسته‌ها از راه تاثیرگذاری بر رفتار دیگران هستند. تمایز میان آن‌ها بر حسب درجه است، هم از نظر ماهیت رفتار و هم از جنبه ملموس بودن منابع. قدرت فرمان دادن ـ توانایی تغییر دادن آنچه دیگران انجام می‌دهند ـ ممکن است مبتنی بر اجبار یا تطمیع باشد. قدرت هماهنگ کردن ـ توانایی شکل دادن به آنچه دیگران می‌خواهند ـ ممکن است متکی بر جذابیت فرهنگ و ارزش‌های یک طرف یا توانایی تغییر دادن اهداف سیاسی به شیوه‌ای باشد که باعث می‌شود دیگران نتوانند ترجیهات خود را ابراز کنند، چون غیرواقع‌گرایانه به نظر می‌رسد.
انواع رفتار در محدوده میان دستور دادن و همدلی کردن، در امتداد طیفی قرار دارند که از اجبار تا تطمیع مالی و تعیین دستور کار و جذابیت محض ادامه دارد. منابع قدرت نرم معمولا با انتهای همدلانه این طیف ملازمت دارند. در حالی که منابع قدرت سخت معمولا با رفتار آمرانه همراهند. قدرت سخت و نرم‌گاه موجب تقویت یکدیگر شده، گاه با هم تداخل پیدا می‌کنند.
دکتر نجفی عضو هیات رییسه همایش در مقابل این سوال که آیا قدرت نرم فقط در مسایل فرهنگی است یا هر مورد دیگری را در برمی‌گیرد گفت: «اگر قدرت را توانایی نفوذ در دیگران تعریف کنیم. برای نفوذ در دیگران به ابزار احتیاج است که اگر این ابزار نرم باشد می‌شود قدرت نرم و صرفا وسیله فرهنگی نیست، بلکه همه ابزاری است که می‌تواند روی اعتقادات، باورها و اندیشه دیگران تاثیر بگذارد.
بخشی می‌تواند رسانه باشد یا علم و فناوری، اندیشه‌های ناب برخاسته از انقلاب، نظام و تفکر بسیجی و... که مجموعه این‌ها قدرت نرم را تشکیل می‌دهند.»
وی ادامه داد: «وقتی تهدید سختی باشد، قدرت سختی هم نیاز است اما قدرت نرم الزاما موقعی به وجود نمی‌آید که حتما تهدید نرمی داشته باشیم. در واقع قدرت نرم یک زیرساخت است.
اگر مجموعه قدرت را به یک کوه یخ تشبیه کنیم، قسمت بارز و پیدای کوه یخ، قدرت سخت و قسمت ناپیدایش قدرت نرم است.
در حاشیه همایش به سراغ تعدادی از میهمانان و مدعوین رفتیم تا نظرات آنان را نیز در مورد همایش و عنوان برگزیده آن و همچنین لزوم پرداختن به مساله قدرت نرم جویا شویم.
به دلیل حضور پژوهشگران و محققین در سالن، همایش از بار علمی فوق‌العاده‌ای برخوردار بود.
قهرمان ملکی، پاسدار پژوهشگر در مرود لزوم پرداختن به مسایل مهم و مورد نیاز جامعه و به خصوص قدرت نرم گفت: «با توجه به این که ما تجربه 8 سال دفاع مقدس را در پرونده خودداریم باید آگاه باشیم که دشمنان در هر لحظه و زمانی برای ضربه زدن به نظام مقدس جمهوری اسلامی دست به هر کاری می‌زنند و به هر وسیله‌ای متوسل می‌شوند که شناخت آن‌ها و آمادگی در برابر تهاجماتشان یک ضرورت انکارناپذیر است.»
این جانباز 35 درصد، تهدید سخت و تهدید نرم را ویرانگر دانسته و با عنوان کردن این مطلب که آمادگی ما باید برای هر نوع اقدامی از طرف دشمن باشد ادامه داد: «هدف آنان ضربه زدن به اسلام است و هدف ما حفظ و حراست از دین و دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی، پس هنگامی که هدف مشخص شد، مسایل دیگر هم تعریف می‌شوند یعنی چه با تهدید نرم و چه تهدید سخت آن‌ها نخواهند توانست دست به کاری بزنند؛ زیرا ایران با قدرتی که به نیروی الهی متصل است، فکر می‌کند و تصمیم می‌گیرد و عمل می‌کند.»
دکتر مجتبی اسکندری، مدرس دانشگاه امام حسین و پژوهشگر در زمینه‌های منابع انسانی و فرهنگ در مورد تاثیرگذاری برپایی چنین همایش‌هایی در جامعه گفت: «برگزاری همایش یک نوع ایجاد فضای فکری است یعنی برای درک مطالب جدید زمینه‌سازی می‌کند و ابعاد یک موضوع را در اذهان مردم روشن می‌کند. چون هر مطلبی ابتدا در قشر روشنفکران جامعه شکل می‌گیرد و ابعادش روشن می‌شود و سپس به عموم مردم انتقال می‌یابد، بنابراین برگزاری چنین همایش‌هایی می‌تواند ابعاد موضوع را روشن کرده و یک فضای فکری در جامعه ایجاد کند.»
دکتر اسکندری، قدرت نرم‌افزاری را موضوع و عنوان بسیار خوبی برای همایش دانسته و ادامه داد: «چندی است که موضوع قدرت نرم‌افزاری توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است و به خاطر این که زیر ساخت مباحث فرهنگی و فکری دیگر است، بسیار مهم است.
یعنی فرهنگ، فکر، دانش و تکنولوژی زیرساخت مسایل سخت‌افزاری مثل ساختارها، صنایع و تشکیلات مختلفی که شکل می‌گیرند، هستند.
اگر قرار باشد تحولی ایجاد شود باید از مسایل فکری، فرهنگی و دانشی، بینشی شروع شود تا در بلند مدت به نتیجه برسد و به همین دلیل این همایش بسیار موثر خواهد بود.»
این استاد دانشگاه با تقسیم فرهنگ‌ها به فرهنگ‌های ضعیف و قوی گفت: «در فرآیندی که به سمت دنیای ارتباطات و تعاملات پیش می‌رود، ناخودآگاه فرهنگ‌ها نیز با یکدیگر تعامل می‌کنند که یا مثبت است و یا منفی. در تعامل مثبت، فرهنگ‌ها نقاط مثبت یکدیگر را جذب می‌کنند اما در تعامل منفی، فرهنگ‌هایی که قدرت بیشتری دارند به دنبال حل فرهنگ‌های ضعیف در خودشان و جایگزینی فرهنگ خودشان به جای آن فرهنگ هستند.
الان به وضوح می‌شود دید که بسیاری از خرده فرهنگ‌ها در حال از بین رفتن هستند و بسیاری از زبان‌ها، دیگر زبان‌های زنده دنیا نیستند، چون قوی نبوده‌اند اما فرهنگ ایرانی، اسلامی یک فرهنگ قوی است و در فرهنگ‌های دیگر حل نمی‌شود، به ناچار آن‌ها نقاط قوت این فرهنگ را نشانه رفته و سعی در تحلیل آن دارند.
در مقابل باید ما نقاط قوت خودمان را شناخته و به آن توجه کنیم و با تقویت به جهان صادر کنیم.»
دکتر اسکندری منابع و زمینه‌ها را برای ظهور قدرت نرم ـ ایده‌آل ـ در کشور مناسب دانسته وادامه داد: «از نظر فرهنگی، فرهنگ غنی اسلامی ـ ایرانی، از نظر علمی، سابقه علم و دانش که در ایران وجود دارد و از نظر هنری، ایران مهد هنر است. حالا چقدر از این ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم، جای سوال دارد.
فکر می‌کنم ما دچار یک رخوت در علم و هنر و فرهنگ شده‌ایم. گاهی اوقات از نظر علم و هنر و فرهنگ، مرعوبانه رفتار می‌کنیم و در مقابل فرهنگ‌های دیگر احساس می‌کنیم چیزی کم داریم، در حالی که باید بالا دست باشیم و با استفاده از غنای فرهنگی حالت تهاجمی به خودمان بگیریم و فوق فعال باشیم. الان اینطور نیست و سعی می‌کنیم، ببینیم دیگران چه کار می‌کنند تا یک عکس‌العمل نشان بدهیم و این برای فرهنگ غنی‌ای مثل فرهنگ اسلامی ایران مناسب نیست.»
بهمن‌سیف، مدیر برنامه‌ریزی اداره تحقیقات غیرصنعتی سپاه نیز در مورد همایش گفت: «حجم و کیفیت مقالات خوب و قابل قبول بود. موضوعی که انتخاب شده بود بسیار حیاتی، اساسی و مهم بود و انتظاری که می‌رود این است که مراکز مطالعاتی به این موضوع عمیق‌تر بپردازند و چون صحنه درگیری در عصر حاضر و آینده مقابله با تهدید نرم آمریکاست و چون این موضوع یک موضوع پویاست هرگز نمی‌توانیم بگوییم چون به تاکتیک‌ها و نقشه‌های دشمنان پی‌برده‌ایم همه چیز تمام شده زیرا آن‌ها سریعا نقشه‌ها و تاکتیک‌ها را عوض می‌کنند و روش‌های جدیدتری را ابداع می‌کنند. پس موضوع، موضوع دائمی و جاری است، همچنان که صحنه درگیری حق و باطل و با استکبار دائمی است.
ما باید از موضع قوی‌تر و آفندی عمل کنیم. حتما باید در کنار قدرت نرم، قدرت سخت را هم تقویت کنیم.»
همایش بسیج و قدرت نرم در کنار میهمانان متفکر و اندیشمندش یک میهمان ویژه نیز داشت و او دکتر علی لاریجانی بود.
دکتر لاریجانی نیز مساله پرداختن به قدرت نرم را بسیار ضروری دانست اما تاکید کرد که حتما باید روی هر موضوع مطالعات زیادی انجام شود و هرگز بدون در نظر گرفتن فرهنگ و نیازهای جامعه، چشم بسته چیزی را از غربیه‌ها تقلید نکنیم.
در پایان همایش از مقالات برتر و محققین و نویسندگان مقالات برگزیده تقدیر ویژه‌ای به عمل آمد.
اما داود عامری، دبیر همایش بسیج و قدرت نرم در مورد انگیزه‌های برگزاری این همایش گفت: «انگیزه‌ای که برای همایش بسیج و قدرت نرم در سازمان پیگیری شد، بازخوانی قدرت نرم، ادبیات مفهومی این موضوع، بومی کردن آن و در عین حال تبیین نقش بسیج در حوزه قدرت نرم جمهوری اسلامی در اهداف این همایش مورد نظر بود که سعی کردیم مخاطبین همایش را بیشتر از میان نخبگان در نظر بگیریم. اما با توجه به اهمیت موضوع قدرت نرم و نو بودن موضوع، تقریبا تمام مسوولان و تصمیم‌گیرندگان کشور و تمام محققین در حوزه‌های مختلف می‌توانند از نتایج این همایش بهره لازم را ببرند.»
آقای عامری ادامه داد: مقالات و نتایج همایش در قالب کتاب و CD مشتمل بر اجلاسیه و فعالیت‌های علمی منتشر خواهند شد که علاقه‌مندان می‌توانند از طریق دبیرخانه همایش آن‌ها را تهیه نمایند.»
روز برگزاری همایش بسیج و قدرت نرم به عنوان برگ زرین دیگری در دفترچه عملکرد بسیج ثبت شد تا یکبار دیگر دنیا به این نکته واقف شود که اگر نیروی بسیج در دوران جنگ به عنوان یک نیروی رزمنده وارد میدان شده بود، امروز در عرصه علم و دانش و سازندگی گام‌های موثری برمی‌دارد تا ثابت کند که بسیج از مردم و برای مردم است.
