جدال سخت موگابه با حریفان

محمدحسن ایپکچى

انتخابات ماه مارس تکلیف زیمبابوه و رهبر کهنه‌کار آن رابرت موگابه را روشن خواهد ساخت، بنابراین اکنون همه حریفان داخلى و خارجى موگابه تلاشى بى‌وقفه براى تأثیرگذارى بر این انتخابات که قرار است در روز ۲۹ مارس برگزار گردد، آغاز کرده‌اند. جنگ تبلیغاتى نامزدهاى ریاست جمهورى به طور رسمى آغاز شده است. موگابه، رئیس‌جمهور و رئیس حزب حاکم زانو- پى‌اف هر روز با برگزارى گردهمایى گسترده تبلیغات انتخاباتى، سیاستها و برنامه‌هاى حزبش را براى دور جدید ریاست جمهورى زیمبابوه اعلام مى‌کند. او همان اندیشه‌هاى دوران استقلال را مطرح مى‌کند لذا گفته است سیاستش، تداوم مبارزه براى استقلال، هویت و سرمایه‌هاى سرزمین و ملت زیمبابوه است. 

کارزار انتخابات براى موگابه میدان رویارویى جدید با غرب است. او گفته است که رؤساى جمهور آمریکا و انگلیس باید قبول کنند که زیمبابوه و تمام سرمایه‌هایش متعلق به مردمش است. موگابه با نقد و بررسى عملکرد دولت طى دوره قبلى ریاست جمهورى‌اش و ضمن قطعى دانستن پیروزى خود از مردم خواسته تا در این انتخابات حضورى تمام داشته باشند.  از سوى دیگر موگابه با انتقاد از حریف تازه نفس‌اش، دکتر ماکونى، او را فردى فاقد مبارزه سیاسى براى استقلال کشور و در برابر قدرت‌هاى استعمارى دانسته و جدایى ماکونى را از حزب زانو - پى‌اف و اعلام استقلال خود را به عنوان مسئله‌اى شرم‌آور اعلام کرده است.

رقباى انتخاباتى موگابه، دکتر ماکونى نامزد مستقل و تسونگیراى رهبر حزب مخالف دولت مى‌باشند که البته با مطرح شدن ماکونى تبلیغات تسونگیراى کمرنگ شده است. 

هم اکنون همه چیز در این کشور فقیر آفریقا نماى انتخاباتى گرفته است. پوسترهاى انتخاباتى بر روى دیوارهاى کشور نصب شده و نیروهاى امنیتى کشور در کنار کمیسیون انتخاباتى به تأمین آرامش فضاى انتخاباتى سرگرم هستند.

قرار است همزمان با انتخابات ریاست جمهورى، انتخابات دو مجلس و فرماندارى‌ها نیز برگزار گردد. این اولین بار در زیمبابوه است که چهار انتخابات به طور همزمان برگزار مى‌گردد. از سوى دیگر آمریکا و انگلستان ضمن مخالفت با نامزدى موگابه براى ریاست جمهورى دوباره براى زیمبابوه سرمایه‌گذارى‌هاى هنگفتى را براى تبلیغات ماکونى طراحى کرده‌اند. دولت انگلیس با تصویب لایحه‌اى افزایش بودجه براى حمایت مخالفین موگابه را براى پیروزى در انتخابات به مورد اجرا گذاشته است. همزمان سران مخالفین موگابه در آفریقاى جنوبى و انگلیس حرکتهاى اپوزیسیونى گسترده‌اى را شروع نموده‌اند.

اتفاق جالب در این انتخابات این است که روستائیان زیمبابوه طرفدار موگابه هستند اغلب شهروندان کشور از ماکونى یا تسونگیراى حمایت مى‌کنند.

در اتفاق دیگر موگابه دست رد سینه ناظران اروپایى براى حضور در انتخابات زده است. دولت تنها از سازمان‌هاى بین‌المللى همچون: اتحادیه آفریقا، سادک و سازمان‌هاى بین‌المللى حقوق بشر و نیز کشورهاى طرفدار جهت نظارت بر انتخابات دعوت به عمل آورد.

چنان که انتظار مى‌رفت اقتصاد و فقر بر این انتخابات سایه سنگین انداخته است. آنچه این روزها در فضاى عمومى انتخابات مشاهده مى‌گردد، در واقع، توزیع فراوان اقلام مورد نیاز زندگى مردم و گرانى سرسام‌آور است. نرخ تورم کشور در روزهاى پایانى اولین ماه سال جدید میلادى به بالاى یکصد درصد رسید. 

همین وضعیت موجب شده که مطبوعات مستقل زیمبابوه تبلیغات تندى را علیه موگابه سر داده‌اند با این اوصاف جامعه زیمبابوه برخلاف نزاع قبیله‌اى کنیا در برگزارى انتخابات اخیر، فضاى بسیار آرامى را مى‌گذراند. آنچه در این بین جارى است جدال‌هاى زبانى و تنش‌هاى طبیعى در انتخابات است. مهم‌ترین این جدلهاى لفظى، انتقادهاى ماکونى از موگابه است. به نوشته هفته‌نامه استاندارد ماکونى نامزد مستقل ریاست جمهورى در حمله بى‌سابقه فوریه ادعا کرد که موگابه میلیون‌ها دلار براى برگزارى مراسم سالگرد تولدش در جنوب زیمبابوه خرج کرده است. 

هر چند گزارش‌ها حاکى است که ماکونى در حال پیشى گرفتن از تسونگیراى است اما روشن نیست که او بتواند بر موگابه غالب آید. در جلسه مابین تسونگیراى و ماکونى قرار است طرح همکارى و ائتلاف براى پیروزى بر موگابه در دستور جدى قرار گیرد.

تا پایان این کارزار سخت فقط چند روز مانده است موگابه امیدوار است که براى پیروزى قطعى خود به دور دوم انتخابات نیاز نداشته باشد. لذا، اگر موگابه نتواند رأى ۵۱ درصدى را در دور اول براى خود داشته باشد، حداکثر تا ۲۱ روز بعد از برگزارى دور اول انتخابات، دور دوم برگزار مى‌شود و چنانچه دو نامزد ریاست جمهورى در دور دوم هم با مسئله رأى بیشتر روبرو شوند، مجلس براى تعیین برنده نهایى وارد تصمیم خواهد شد. 

ماکونى که از سال ۱۹۸۰، زمان استقلال کشور در ساختار سیاسى دولت حضور داشته، به عنوان یک تکنوکرات مورد احترام است و خطرى براى انتخاب مجدد موگابه محسوب مى‌شود.

علاوه بر این‌ها او از پشتیبانى حریفان بین‌المللى موگابه برخوردار است.

در آرایش حزبى زیمبابوه نیروهاى اپوزیسیون در حزب تغییرات دموکراتیک جمع هستند، حزبى که خواهان قانون اساسى جدیدى است که تعیین کمیسیون مستقل انتخاباتى درآن لحاظ شده باشد. به سخن دیگر این تقاضا بدین معناست که قانون اساسى از نو دگرگون و بازسازى گردد، نکته‌اى که آقاى موگابه قطعاً زیر بار آن نخواهد رفت. بنابراین، جناح مخالف بیشتر خواهان تعویق زمان برگزارى انتخابات است، مورگان تسوانگیرایى، یکى ازرهبران رقیب اعلام نموده درصورت عدم تحقق شرایط درخواستى خود، انتخابات را بایکوت مى‌کند. 

رابرت موگابه که ازسال ۱۹۸۰ قدرت را در دست دارد، هنوز اپوزیسیون را جدى نمى‌گیرد.  البته محافل مردم جنوب آفریقا را نظر بر این است که ممکن است بلافاصله پس از انتخابات، موگابه از قدرت کنار رفته و سکوى اداره کشور را به جانشین خود در حزب زانو- پى اف واگذار کند و شاید چنین کسى امرسون منانگاگوا، رئیس سابق اداره امنیت کشور باشد، در چنین صورتى، چه بسا حاکمیت جدید با تأمین یکى از امیال حزب اپوزیسیون (تغییرات دموکراتیک) و در همراهى با آن موفق به تشکیل«دولت وحدت ملى» باشد و البته دراین حالت به یقین غرب نیز سیاست دوستى را با زیمبابوه آغاز خواهد نمود.  آنچه پیداست انتخابات امروز زیمبابوه به میدان رویارویى بازیگران غربى با دولت موگابه نیز تبدیل شده است. رسانه‌ها و محافل غرب این روزها بیش از همیشه پرونده اتهامى علیه موگابه گشوده‌اند.  در برابر این موج فشارها و تهدیدها، حاکم کهنه کار این کشور این امید گذرا را به مردم زیمبابوه ارزانى داشته که سرانجام امکان وقوع تغییرات در جامعه امرى محال نیست.

اما این ایده موگابه از سوى حریفان داخلى‌اش نیز به چالش کشیده می‌شود چنان که درروز پنجم فوریه، سیمباماکونى، وزیر سابق دارایى که هنوز عضو مهم حزب حاکم زانو- پى‌اف به شمار مى‌رود، ضمن انتقاد از «رهبرى ملى» کشور، آمادگى خود را براى به دست گرفتن مسئولیتى خطیر اعلام نمود. نطق‌هاى ماکونى سخت ترین چالشى است که تاکنون براى موگابه، اتفاق افتاده است. چه بسا بى‌باکى ماکونى، حرکت حزب مخالف یعنى «تغییر براى دموکراتیک» را سرعت بخشد، حرکتى که بر آن است که مى‌توان با ائتلافى بزرگ رئیس جمهور فعلى را به کنار زد. هنوز معلوم نیست ماکونى، حمایت فراوان توده مردم را نداشته باشد اما خود او مى‌گوید که نامزدیش براى انتخابات ریاست جمهورى به تشویق برخى شخصیت‌هاى با نفوذ ملى و حزب حاکم مى‌باشد.  تاکنون کسى به طور آشکار به او نپیوسته اما چنانچه سولومون موجورو، رئیس سابق قدرتمندارتش، به سوى ماکونى جذب شود، بخش اعظمى از آراى حزب حاکم زانو- پى اف را متحول خواهد ساخت. 

اغلب ناظران سیاسى آفریقا معتقدند که شکست موگابه ۸۳ ساله امرى کاملاً سخت است چرا که تجربه و مدیریت سیاسى او که نزدیک سه دهه ادامه دارد آن قدر هست که به این سادگى‌ها بازنده بازى‌هاى سیاسى نشود. موگابه رهبرى است که از زمان کسب استقلال سیاسى کشور در سال،۱۹۸۰ به عنوان قهرمان آزادیبخش آفریقا به راحتى توانسته مخالفین خود را از سر راه بردارد.  یک دلیل تداوم قدرت موگابه، ضعف مفرط رقباى او است.  جبهه رسمى مخالف از هر زمان ممکن ضعیف‌تر به نظر مى‌رسد هنوز حزب تغییرات دموکراتیک از عهده ترمیم انشعاب خود بر نیامده و بعد از ماه‌ها مذاکرات، رهبران دو جناح منشعب حزبى یعنى: مورگان تسونگیراى وآرتور موتامبارا، به نقطه نظر واحدى در مورد انتخابات و شخص تسونگیراى به عنوان نامزد ریاست جمهورى نرسیدند و در حال حاضر اعلام کرده‌اند که جداگانه در رأى‌گیرى انتخابات ریاست جمهورى و مجلس مبارزه خواهند نمود. 

آنچه پیداست غرب بویژه آمریکا همه اهرم‌هاى فشار سیاسى را به کار گرفته تا این انتخابات پایان حیات موگابه باشد لذا هفده فوریه بوش، رئیس‌جمهور آمریکا در جریان آخرین سفر دوره ریاست جمهورى خود به پنج کشور آفریقایى مستقیماً علیه رابرت موگابه موضع گرفت و در سخنانى دشنام‌آلود آرزو کرد تا کابوس زیمبابوه بزودى به سرآید. بوش همه حرف مخالفان غرب‌نشین موگابه را تکرار کرد که زیمبابوه به رهبرى دیگر نیاز دارد چرا که قحطى مواد مورد نیاز مردم، تورم شدید و... دیگر قابل تحمل نیست و غرب به حمایت خود از آزادى در زیمبابوه ادامه مى‌دهد. رئیس‌جمهور آمریکا به همسایگان زیمبابوه و از جمله آفریقاى جنوبى هشدار داده که رفتارى مشابه را در مورد این کشور داشته باشند. اما موگابه نیز در برابر بوش کوتاه نیامد و اعلام داشت که بوش نباید سخن از حقوق بشر بر زبان آورد چراکه خود موازین انسانى را در جهان زیر پا گذاشته است.

طبیعى است که با این سوءظن دولت زیمبابوه با درخواست بسیارى از کشورهاى غربى و یا اتحادیه اروپا براى اعزام ناظران انتخابات ریاست جمهورى ماه آینده به دلیل دشمنى‌شان با موگابه استنکاف کند. لذا انتظار مى‌رود این انتخابات زیر چتر نظارت آفریقایى‌ها انجام گیرد.