مسیحیت پروتستانیسم

نویسنده: علی معروفی
مذهب پروتستان شاخه‌ای از مسیحیت است که مبانی آن نخستین بار توسط مارتین لوتر مطرح شد. پروتستان‌ها امروز در بسیاری از کشورها از جمله در آلمان، فرانسه، آمریکا، "افریقای جنوبی"، "عربستان سعودی"، "ایران"، و... سکونت دارند. واژه انگلیسی پروتستان به معنی معترض و مخالف سرسخت است و این دلیل به پیروان مکتب دینی پروتستانیسم اطلاق می‌شود که آنها در مقابل شماری از قوانین کلیسای کاتولیک روم ایستادند.
تاریخچه
در سال 1529 میلادی، شاهزادهای آلمانی طرفدار دو مکتب کلیسای روم و کلیسای لوتران در دومین جلسه معروف به "Diet of Speye " گرد هم آمدند. فردیناند شاهزاده اتریش با کمک اکثریت کاتولیک موفق به اجرای طرحی شد که براساس آن هرگونه تغییرات 'دیگر' در قانون اساسی دینی ایالات ممنوع شد. همچنین طبق این طرح تمامی حقوق ملکی و امور عبادی در مناطق پروتستان به کاتولیک‌ها واگذار می‌شد، درحالی که پروتستانها در ایالات کاتولیک از چنین حقی محروم بودند.شاهزاده‌های شش ایالت و چهارده شهر آزاد طرفدار کلیسای لوتران که توان وتو کردن این تصمیم را نداشتند، 'اعتراض نامه' معروف خود را تدوین کردند. آنها در یی آوریل این اعتراض نامه را به امپراتور چارلز پنجم، برادر فردیناند، تقدیم کرند و با این اقدام لقب برجسته پروتستان را برای خود به ارمغان آوردند که از آن زمان تاکنون بخش عمده‌ای از عالم مسیحیت را به خود جذب کرده‌است. در اوایل قرن یی حدود شمار پیروان مکتب پروتستانیسم به ییی میلیون نفر می‌رسید.
شعبه‌ها - شاخه‌های اصلی پروتستانتیسم
پروتستانتیسم یکی از سه شاخه اصلی مسیحیت است، که ریشه در اصلاحگرایی (رفورمیسم) قرن یی دارد و پیروان آن از کلیسای کاتولیک روم یا اورتدوکس شرقی پیروی نمی‌کنند. اصلاحگرایی پایه شاخه‌های متعددی از مذاهب پروتستان بود. هواداران مارتین لوتر کیساهای پروتستان آلمان و اسکاندیناوی را تأسیس کردند؛ ژان کالون و اصلاحگرایان رادیکالتر نظیر هولدریخ زوینگلی کلیساهای اصلاحگرا را در سویس تأسیس کردند، جان ناخ که از شاگردان کالوین بود کلیسایی از این دست را دراسکاتلند تأسیس کرد. شاخه مهم دیگری از مکتب دینی پروتستانیسم که کلیسای انگلیس و کلیسای اسقفی نمونه بارز آن هستند، در قرن یی در انگلستان ظهور کرد. این فرقه اکنون از نظر الهیات و ارکان پرستش بیش از سایر فرق پروتستانیسم به کلیسای کاتولیک روم نزدیک است. اصول اعتقادی فرقه‌های مذهبی پروتستان به طور قابل توجهی باهم متفاوت است، اما همه آنها بر این تأکید دارند که در توضیح مسایل اعتقادی و دستورات دینی رهنمودهای انجیل در اولویت قرار دارد؛ رحمت الهی از طریق ایمان و نه از طریق اعمال توجیه می‌شود؛ و همینطور همه مؤمنان در مقام کشیش هستند. مکتب پروتستان دستور العمل‌های خود را مستقیما از کلام خدا استخراج می‌کند، و در عبادت نیز رابط آنها با خدا، که کمال خشوع است، تنها مسیح است؛ در حالی که پیروان کلیسای کاتولیک روم از تعالیم کلیسای خود پیروی می‌کنند، و در عبادت نیز از طریق توسل به مریم عذرا و قدیسان به راز و نیاز با مسیح می‌پردازند (در اینجا باید به این نکته توجه داشت که بر اساس تعالیم انجیل مرده چیزی نمی‌داند و ارتباط با مردگان، از طریق حرف زدن یا رازونیاز با شخص مرده، مکروه‌است). سه اصل اساسی پروتستانیسم از این اصل کلی آزادی اوانجلیکال، و رابطه مستقیم فرد مؤمن با مسیح سرچشمه می‌گیرد: ی.) تنها انجیل سرچشمه تعالیم است ی.) تنها از طریق رحمت مسیح رستگاری حاصل می‌شود ی.) همه مؤمنان در مقام کشیش هستند. منظور از اینکه تنها انجیل سرچشمه تعالیم است، این است که مؤمنان هیچ نیازی به وحی تو الهام اضافی و اصول اعتقادی جدید که مغایر 'کلام مقدس خدا'باشد ندارند.
مارتین لوتر
متولد یییی، آیلبرن، ساکسونی آلمان، از شخصیت‌های کلیدی مکتب پروتستانیزم بود و امروزه پروتستانها بر این باورند که لوتر آنها را از اسارت کلیسای روم رهاند. با این حال لوتر تنها نصف راه را رفت. همکار وی فیلیپ ملانگتون و مربی وی فون کارل استات از کسانی بودن که فعالانه راه لوتر را ادامه می‌دادند. آنها در اثر تهدیدات موجود مجبور شدند به سوئیس فرار کنند و در آنجا آثاری را منتشر کردند که به نوشته‌های اورلاموند معروف شد. آنها در این آثار مباحثی را ترویج کردند که به گفته آنها مارتین لوتر در انتشار آن کوتاهی کرده بود. مارتین لوتر بیشتر به این خاطر مشهور است که انجیل را از دست کلیسای روم نجات داد. او تا جایی که امکان داشت تعلیمات انجیل را از تصرفات آنهایی که خود را مظهر تقوی می‌دانستند پاک کرد. گفتنی است لوتر دشمن سرسخت یهودیان بود. دیگر اصلاحگران پروتستان:
جان هاس
اهل پراگ، متولد یییی، او در دانشگاه به مطالعه آثار وایکلیف (Wycliffe) پرداخت، و با آنکه همه تفکرات دینی وی را قبول نداشت، هر دوی آنها از این این اقدام کلیسا که خود را به تعالیم کتب مقدس منسوب می‌کرد سخت برآشفته بودند وبه همین خاطر به مخالف سرسخت قدرت پاپ مبدل شدند. (2)
جروم
اهل پراگ، متولد یییی میلادی، که علیه فساد اخلاقی کشیش‌ها جنگید. توماس بیلنی. بیلنی متولد یییی در نورویچ انگلستان، که یک اصلاحگر نه چندان نامدار انگلیسی است. او از کالج ترینیتی دکترای حقوق گرفت و در سال یییی به عنوان کشیش فعالیت مدهبی خود را رسما آغاز کرد. او نیز همانند لوتر بر این باور بود که اعمال نیک به تنهایی کسی رانجات نخواهد داد.
توماس کارترایت
رهبر فرقه پاکدینان(پیوریتان) بود. این فرقه از پروتستانهای انگلستان بودند که زمان ملکه الیزابت علیه سنن مذهبی قیام نمودند وطرفدار سادگی در نیایش بودند. فرقه پاکدینان از وضعیت آن زمان اور در کلیسای انگلستان راضی نبود؛ آنها مشتاقانه در صدد این بودند که اصلاحات پروتستانی را در سطح وسیعتری اجرا کنند. در سال یییی، کرسی الهایات دانشگاه کمبریج را به دست آورد. هنگامی که ملکه انگلستان به عنوان رئیس کلیسای انگلیس انتخاب شد، شکل عبادت را اصلاح کرد که اجازه می‌داد واعظان تنها کلاه چهارگوش، خرقه، گردن پوش، یا ردای کتانی بپوشند. در مارس یییی علمای دینی لندن مجبور شدند که لباس اجباری را بپوشند. از تعداد ییی کشیش، یی نفر اعتراض کرند، و همین باعث شد بسیاری از کلیساها خالی بماند.
پروتستان‌های بنیادگرا
این فرقه در فاصله یییی تا یییی شکل گرفت، این گروه بر حقیقتی که در معنای تحت الفظی انجیل وجود داشت تأکید داشتند. بعد از محاکمه اسکوپز که به محاکمه میمون معروف شده‌است، پروتستانهای بنیادگرا آشکارتر عقاید خود را ترویج کرند و خود را از مسیحیت لیبرال متمایز کردند. محاکه میمون که در سال یییی در دیتون در ایالت تنسی ایالات متحده آمریکا صورت گرفت، یک معلم به خاطر تدریس تئوری تکامل تدریجی داروین که مغایر با قوانین ایالتی بود به پرداخت ییی دلار جریمه محکوم شد.(3) مسیحیت به سه شاخه کاملا جدا و مخالف یکدیگر یعنی کلیسای کاتولیک روم، ارتدکس و پروتستان تقسیم شده است. کشورهای جنوب اروپا و آمریکای لاتین عمدتا کاتولیک، کشورهای شمال اروپا و ایالات متحده آمریکا پروتستان و پیروان کلیسای ارتدکس در اروپای شرقی هستند. این سه کلیسا در اعتقادات دینی و مراسم عبادی کاملا ازیکدیگر جدایند و مانند سه دین مختلف عمل می کنند و حتی انجیل کلیسای پروتستان با انجیل کلیسای کاتولیک تفاوت زیادی دارد. کلیسای کاتولیک و پروتستان از پنج قرن گذشته علیه یکدیگر مبارزه کرده اند، به گونه ای که بسیاری از جنگ های قرن های هفدهم و هجدهم میلادی برخاسته از اهداف و آرمان های کاتولیکی و پروتستانی بوده است که نمونه زنده آن درجهان معاصر درگیری مسلحانه و دائمی بین پیروان کلیسای کاتولیک و پروتستان درایرلندشمالی است.(1) تاکنون بیش از یک هزار فرقه و کلیسای مختلف در درون پروتستانیسم ظهورکرده و هنوز هم تعداد فرقه های جدید در پروتستانیسم روبه افزایش است و آمریکا مرکز تولید فرقه های جدید در پروتستان می باشد. یکی از ویژگی های کلیسای پروتستان رابطه بسیار نزدیک آنها با دولت های اروپایی می باشد و این دولت ها برای ترویج مسیحیت پروتستان ازمبلغان خود درکشورهای جهان سوم حمایت های گسترده مالی، تبلیغاتی و سیاسی می کنند؛ به عنوان مثال در انگلیس دولت و کلیسای پروتستان ازهم جدا نیست و ملکه انگلیس در رأس دولت و کلیسا قراردارد.
مکتب نوظهور صهیونیسم مسیحی
اصول و مبانی جریان مبلغان انجیل در آمریکا و انگلیس حمایت همه جانبه عقیدتی و سیاسی از صهیونیسم می باشد و آنها اعتقاد دارند که پیروان کلیسای پروتستان برای ظهور دوباره مسیح باید چند خواسته مسیح راکه در تفاسیر انجیل در قرن بیستم به عنوان پیشگویی های انجیل بیان شده، عملی نمایند. این جریان نوظهور در پروتستانیسم با عنوان "صهیونیسم مسیحی" (Christian Zionism) شهرت دارد. این جریان صهیونیسم مسیحی یک پدیده جدید دینی سیاسی در مسیحیت است که برای اولین بار توسط کلیسای انگلیس در اواخر قرن نوزدهم میلادی به وجود آمد. پروتستان های مقیم آمریکا و انگلیس این جریان نوظهور را "عملی نمودن خواسته های مسیح" و "عملی نمودن پیشگویی های انجیل" نیز می نامند. در این زمینه در اواخر قرن نوزدهم مطابق افکار جدید جان داربی انگلیسی، یک مفسر معروف انجیل از آمریکا به نام سایرس اسکوفیلد (Cyrus Scofield) تفسیر انجیل را تحریر کرد و تفسیر انجیل وی امروزه معتبرترین تفسیر انجیل برای پروتستان های سراسر جهان محسوب می شود و بهترین مرجع برای انجیل شناخته شده است. پیروان این مکتب خود را از مبلغان انجیل می دانند و اعتقاد دارند پیروان این مکتب مسیحیان دوباره تولد یافته می باشند که فقط اینان اهل نجات خواهند بود و دیگران هلاک خواهند شد. از ویژگی های ممتاز پیروان این مکتب اعتقاد راسخ و تعصب خاص به صهیونیسم می باشد و تعصب این مسیحیان به صهیونیسم بیش از صهیونیست های یهودی مقیم اسرائیل و آمریکا می باشد. رهبران مذهبی فرقه های پروتستان درایالات متحده و انگلیس که به این مکتب نوظهور "خواسته های مسیح" اعتقاد دارند، دردهه 1990 م اعتقادات یادشده را بشدت درجامعه آمریکا و اروپا تبلیغ کرده اند و در 10 سال گذشته در آمریکا دراین زمینه دهها کتاب منتشر شده و فیلم های گوناگونی به نمایش درآمده اند.
صهیونیسم مسیحی درآمریکا
رهبران دینی و سیاسی پروتستان در انگلیس و آمریکا درحقیقت بانیان اصلی صهیونیسم می باشند. بعد ازاین که "جان داربی" کشیش معروف کلیسای انگلیسی نظریه صهیونیسم مسیحی را برای اولین بار به عنوان "عملی نمودن خواسته های مسیح" و تحقق پیشگویی های انجیل ترویج کرد، دو نفر از کشیشان برجسته پروتستان مقیم آمریکا به نام های" دی. ال. مودی" و "ویلیام بلاکستون". صهیونیسم مسیحی را دراین کشور تبلیغ کردند. بلاکستون دردهه 1880برای مهاجرت یهودیان از سراسر جهان به سرزمین فلسطین با رهبران سیاسی و دینی و سرمایه داران بزرگ مسیحی درایالات متحده آمریکا ملاقات کرد و آنها را متقاعد نمود که ازدولت واشنگتن بخواهند برای به وجود آوردن کشور اسرائیل درفلسطین کوشش نماید.
درسال 1891 "ویلیام بلاکستون" نامه ای را که بعدا به "نامه بلاکستون" معروف گردید تقدیم رئیس جمهوری وقت آمریکا "بنجامین هاری سون" نمود. دراین نامه 413 نفر از رهبران ارشد سیاسی و دینی و سرمایه داران بزرگ آن زمان درآمریکا از دولت خود درخواست کرده بودند که دولت واشنگتن به وظیفه الهی و ملی خود عمل کند و درفلسطین کشوری برای یهودیان به وجود آورد و برای بازگشت یهودیان به فلسطین، باید کمک های مالی، سیاسی و نظامی خود را دراختیار نهضت صهیونیسم بگذارد.
این نامه را حتی اسقف اعظم آن زمان کاتولیک های ایالات متحده کاردینال گیبن امضاء کرده بود.(4) در سال 1908م بلاکستون کتابی با عنوان "مسیح می آید" را تألیف کرد. در این کتاب نویسنده به مسیحیان جهان وعده داده بود در سالی که در فلسطین کشور صهیونیستی اسرائیل تأسیس گردد، مسیح دوباره ظهور خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف، دولت لندن با تهاجم های فرهنگی و نظامی خلافت عثمانی ترکیه را متلاشی نمود و در جنگ جهانی اول ارتش انگلیس سرزمین فلسطین را تصرف کرد. در سال 1917 م هم "آرتوربالفور" وزیر امور خارجه وقت انگلیس در بیانیه ای تعهد نمود دولت لندن به یهودیان سراسر جهان برای مهاجرت به فلسطین کمک کند و در تشکیل کشور اسرائیل در فلسطین فعالیت نماید مسیحیت صهیونیسم بر بقاء یهودیان خاصه یهودیان صهیونیست و بازگشت آنها به سرزمینهای اشغالی فلسطین تاکید می ورزد. پیروزیهای سربازان تا دندان مسلح یهودی - پیشرفت صنعتی اسرائیل حتی حاصلخیزی خاک و فراوانی گل و میوه - را در سرزمینهای اشغالی مورد توجه قرار میدهد. تا جائی که همه این موارد را معجزه الهی می داند. مسیحیت صهیونیسم حمایت از اسرائیل را مستند به کلمات حضرت موسی و انبیاء بنی اسرائیل میکند. و اعتقاد دارد که ظهور دولت یهود در سرزمینهای اشغالی به فرمان خدا صورت گرفته است. به اعتقاد این گروه طرح و نقشه خدا بر این تعلق گرفته است که اسرائیل مایه برکت سائر ملل باشد. مسیحیت صهیونیسم از اسرائیل حمایت میکند: چون اسرائیل را مهد دمکراسی و سرزمین آزادیهای فردی و حاکمیت قانون می داند. اسرائیل را سرزمینی با حاکمیت مردم سالار میشناسد. که اطراف آن را حکومتهای دیکتاتور که مانع آزادیهای فردی هستند در بر گرفته است. حکومتهائی که تصمیم دارند به نظام فئودالی و ملوک الطوائفی قرن هشتم عربستان بازگردند.
مسیحیان صهیونیست
تنهابخاطر موارد بالا از اسرائیل حمایت نمی کنند. بلکه آنان خدائی که با موسی در سینا سخن گفته است را خدای خود می دانند. ابراهیم اسحاق و یعقوب را روسای روحانی خود می خوانند. ارمیای نبی حزقیل و دانیال را نیز پیامبران خود می دانند. داوود را بعنوان پادشاه - قهرمان خود به حساب می آورند. اورشلیم را شهر مقدس و پایتخت معنوی خود قلمداد می کنند. و استمرار حاکمیت یهود بر سرزمینهای اشغالی را دفاع از منافع خود می دانند. (5) مسیحیت صهیونیسم حزب الله و حماس را آدم کش و تروریست می خواند و در مبارزه خود را طرف اسرائیل می داند. مسیحیت صهیونیسم متعهد شدن اسرائیل به تعهدات الزام آور جهانی را خودکشی و انتحار می نامد. و از دوستان اسرائیلی خود توقع دارد تن به هیچ تعهدی ندهند. به اعتقاد این فرقه یاسر عرفات رهبر حکومت خودگردان - حزب الله و جهاد اسلامی - صلح نمی خواهند. آنها ویرانی اسرائیل را خواستارند. به اعتقاد اینان اگر سرزمین فلسطینی با حاکمیت مقتدر در قلب اسرائیل محقق شود راه ورود سلاحهای مدرن با کمال رازپوشی و با پوشش دیپلماتیک هموار شده دفاع اسرائیل از خود بشدت بخطر خواهد افتاد. مسیحیت صهیونیسم شعار زمین در مقابل صلح را یک توهم ستمگرانه می داند.