تاریخ انتشار : ۱۵ اسفند ۱۳۸۷ - ۰۹:۰۶  ، 
کد خبر : ۷۷۱۳۴
نیم نگاهی به موفقیت‌های 30 ساله تلاشگران عرصه نفت و گاز

دستاوردهای صنعت نفت و گاز ایران


زینب میری
استخراج نفت و گاز دارای پیشینه بسیار طولانی می باشد. از زمان های بسیار دور افراد از چشمه های سطحی نفت برداشت می کردند و یا از گازی که از سطح زمین خارج می شد در آتشکده های باستانی استفاده می گردید.
امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و وابستگی صنایع به نفت، تامین این ماده حیاتی، شایان توجه فوق العاده می باشد. در این راستا با توجه به فنا پذیر بودن این منابع، استفاده از روش های گوناگون و متدهای پیشرفته در استخراج بهینه و بیشترین استفاده از حجم ذخایر نفت و گاز از نیاز های این صنعت می باشد. بهره برداری مناسب از ذخایر و نیز توجه به مسائل زیست محیطی در طی عملیات استخراج، نیازمند شناخت دقیق روش ها و تجهیزات و مسائل مرتبط به عملیات استخراج می باشد.
طبق برآوردها، جهان تا سال 2030 شاهد افزایش چشم گیری در تقاضای انرژی خواهد بود. حدود 88 درصد این انرژی توسط سوخت های فسیلی تامین خواهد شد. در این میان، سهم نفت 34 درصد و سهم گاز و زغال سنگ، هرکدام به 28 درصد خواهد رسید. طبق این برآوردها، مصرف گاز طبیعی تا سال 2030 با افزایش صددرصدی روبرو است و در این سال، یک چهارم انرژی جهان را تامین خواهد نمود. 1
ایران در سال 1990 حجم ذخایر گازی خود را به 15/23 هزار میلیارد مترمکعب اعلام کرده بود.
از سوئی با افزایش ذخایر شناخته شده گاز ایران در سال های 2001 و 2002 ذخایر گاز طبیعی ایران براساس آخرین گزارش ها به 25 هزار و 800 میلیارد مترمکعب رسید. یعنی ایران با حدود 14 درصد از ذخایر 168 هزار و 564 میلیارد مترمکعبی شناخته شده گاز طبیعی جهان، پس از روسیه که بیش از 46 هزار میلیارد مترمکعب ذخایر شناخته شده گاز طبیعی را در اختیار دارد، همچنان در رتبه دوم از این لحاظ قرار دارد.2
در حوزه استخراج و تولید گاز باید گفت : براساس جدیدترین گزارش سالانه ” word oil and gas review “ ایران در سال 2001 میلادی به عنوان هشتمین کشور تولید کننده در این سال، 60/6 میلیارد مترمکعب گاز تولید کرده است. در ادامه گزارش آمده است این حجم تولید نسبت به 47 میلیارد مترمکعب گاز تولید شده جهانی در سال 1997 از افزایش قابل توجهی برخوردار بوده است.
یعنی از نگاه جهانی کشور ما توجه ویژه ای به استخراج نفت و گاز با رعایت اصول و قوانین فنی مهندسی نموده است. لذا چشم اندازهای آینده صنعت گاز کشور و فعالیت های جانبی آن در ابعاد ملی و بین المللی روز به روز شفاف تر می شود و اهمیت پرداختن به این مقوله مهم در صنعت کشور، بیشتر مشخص می شود.
هم اکنون گسترش عملیات اجرایی در این بخش، به دو منظور زیر می باشد:
1- پوشش اکثر نقاط کشور در ابعاد مصرف خانگی و صنعتی.
2- تلاش های مداوم برای برقراری ارتباط با شرکت های صاحب تکنولوژی در زمینه فرآوری گاز طبیعی، برای بومی کردن آن در کشور و در راستای حرکت به سمت بازارهای جهانی.
در راستای گاز رسانی به نقاط مختلف کشور باید گفت : هم اکنون 26 هزار کیلومتر شبکه گاز رسانی داریم و تنها خط لوله ششم سراسری توان انتقال 110 میلیون متر مکعب گاز را در روز داشته که بخش عمده خوراک آن از محل تولید فازهای 9 و 10 پارس جنوبی تامین می شود.
هم اکنون 6000 نقطه شهری و روستایی از نعمت گاز برخوردارند که جمعا 13 میلیون خانوار را شامل می شوند و 15 هزار واحد صنعتی انرژی مورد نیاز خود را از گاز طبیعی تامین می کنند و نیز 47 نیروگاه کشور بیش از 75 درصد از نیاز سوختی خود را از قسمت گاز تامین می کنند . این تعداد ارائه خدمات گاز رسانی خود حاکی از پیشرفت سطح علمی و فنی متخصصین کشورمان در زمینه استخراج و انتقال حامل های انرژی است و فقط راه اندازی 10 فاز از میدان گازی پارس جنوبی برای اثبات این مدعا کافی است زیرا بزرگی این طرح ها بگونه ای است که تنها فازهای 9 و 10 پارس جنوبی روزانه 50 میلیون متر مکعب ظرفیت تولید گاز دارند.
امروزه ما شاهد سرمایه گذاری در فازهای 11، 12 و 13 میدان گازی پارس جنوبی با هدف تولید گاز طبیعی مایع هستیم، که مطابق برنامه در هر فاز سالانه 8/5 میلیون تنLNG تولید خواهد شد.3
پالایشگاه
از آن جایی که ایران جزء کشورهای صاحب انرژی به شمار می آید و امروزه سیاست انرژی مهمترین مسئله در عرصه بین المللی محسوب می شود و با توجه به افزایش روز افزون بهای نفت، و این که طراحی و ساخت پالایشگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است 4 ؛ بنابراین هرچند زمینه طراحی، ساخت و مدیریت پالایشگاه ها و تجهیزات آن مانند: انواع خطوط لوله، دستگاه های کنترل فشار و انتقال نفت و گاز و... توان بالای علمی را می طلبد اما بحمدالله هم اکنون ارتقای سطح علمی، تخصص و تعهد ایرانیان باعث شده که کشور نه تنها در بسیاری از زمینه های نفتی و گازی به استقلال دست یابد بلکه درصدد صادرات و سرمایه گذاری خارجی در کشورهایی مانند؛ مالزی، زیمباوه و... در زمینه انرژی باشد.
هم اکنون ظرفیت تولید محصولات پالایشگاه های نفت خام کشور با دو برابر شدن جمعیت،107 درصد نسبت به ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی رشد یافته است. همسو با این رشد برای رسیدن به اهداف صنعت نفت در سند چشم انداز، تا سال 1394 باید حداقل 175 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت نفت انجام گیرد تا رشد 8 درصدی تولید ناخالص داخلی حفظ شود.5
بر این اساس ایران در حال ساخت سه عدد از بزرگ ترین واحدهای پالایشی اف سی سی/ آر سی سی جهان با ظرفیت، 94 هزار بشکه در روز در اراک، 91 هزار بشکه در اصفهان و 79 هزار بشکه در آبادان است6که نوسازی پالایشگاه آبادان در سال 2010، اراک در سال 2011 الی 2012 و پالایشگاه اصفهان تا سال 2012 تا 2013 پایان خواهد یافت. 7
در مورد پالایشگاه های گازی نیز باید گفت : هم اکنون درکشور 12 پالایشگاه بزرگ و کوچک داریم که پالایشگاه کنگان با استخراج 110 میلیون متر مکعب پارس جنوبی با 3 پالایشگاه و استخراج 140 میلیون متر مکعب و پالایشگاه پار سان با استخراج 81 میلیون متر مکعب استخراج گاز بزرگ ترین پالایشگاه های ایران به حساب می آیند که توسط مراکز تحقیقاتی علمی و پیمانکاران داخلی ساخته یا تعمیر، تغییر و بهینه سازی شده اند.
پتروشیمی
پتروشیمی صنعتی است که با تبدیل نفت و گاز خام به محصولات متنوع می تواند جلوی صادرات این دو ماده با ارزش را گرفته و با محصولات خود صنایع دیگری ایجاد نماید و یا آن که با صادرات محصولات این بخش از صنعت، به ارزش افزوده در حوزه نفت و گاز دست یابد .
بر این اساس بعد از پیروزی انقلاب و پایان جنگ تحمیلی یکی از سیاست های کشور احداث مجتمع های پتروشیمی بوده که توانسته در این زمینه به دست آوردهای در خور توجهی دست یابد؛ به عنوان نمونه به چند مورد اشاره خواهد شد :
طرح های عظیم پتروشیمی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران ، بیش از 90 درصد پیشرفت داشته است .
طرح های PET دوم شهید تندگویان با 98 درصد، فاز یک ایزوسیانات های کارون با 97 درصد و پلی اتیلن سبک LDPE لاله با 98 درصد پیشرفت درصد از جمله طرح های در دست اجرا در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر هستند.
در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس طرح های اتیل بنزن و استایرن منومر پتروشیمی پارس هر کدام به ترتیب با 98 درصد و 94 درصد، الفین نهم پتروشیمی اریاساسول با 98 درصد، الفین دهم پتروشیمی جم با 98 درصد، اروماتیک چهارم پتروشیمی برزویه با 98 درصد ومتانول ششم پتروشیمی زاگرس با 94 درصد پیشرفت، در حال اکمال می باشند.
طرح های اوره آمونیاک اول و دوم عسلویه به ترتیب با 99 درصد و 95 درصد و طرح تجهیزات جانبی “یوتیلیتی” پتروشیمی مبین با 95 درصد پیشرفت، از طرح های موجود در منطقه ی عسلویه هستند که روند رو به پیشرفت خود را ادامه می دهند.
همچنین طرح های اوره و آمونیاک پنجم پتروشیمی کرمانشاه با 98 درصد و طرح آمونیاک سوم پتروشیمی رازی با 98 درصد از جمله طرح هایی است که تاکنون روند عملیات اجرایی آن پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است .
در خصوص طرح های به اتمام رسیده باید گفت :
پتروشیمی اروند ( بزرگ ترین کارخانه تولید پی.وی.سی در مجموعه ی شرکت ملی صنایع پتروشیمی8 ) با ظرفیت تولید 2 میلیون و 834 هزار و 560 تن در سال شامل واحدهای کلرآلکالی )CA( ، پلی وینیل کلراید سوسپانسون )PVC-S( ، پلی وینیل کلراید امولسیون )PVC-E( ، وینیل کلراید منومر )VCM( و اتیلن دی کلراید )EDC( می باشد.9یا این که فقط ارزش ارزی کل تولیدات پتروشیمی مهر، 360 میلیون دلار در سال است و کل تولیدات این مجتمع برای صادرات در نظر گرفته شده است.
در انتها باید گفت : هم اکنون از مقدار کل تولید محصولات صنعت پترو شیمی در سال 87 ، 13 میلیون تن به ارزش 7 میلیارد دلار به صادرات اختصاص خواهد یافت که این رقم نشان از رشد مناسب صنعت پتروشیمی در ایران است.10
این رشد باعث شده که نه تنها از لحاظ کمی در چشم انداز صنعت نفت، پتروشیمی در جایگاه نخست قرار گیرد بلکه از لحاظ کیفی نیز رتبه دوم منطقه را کسب نماید و به این ترتیب ارتقای ارزش محصولات پتروشیمی در بخش صادرات، به منظور رسیدن به سند چشم انداز است که تا سال 1404 محقق خواهد شد.11
پی‌نوشتها در دفتر روزنامه موجود است.

نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات