تاریخ انتشار : ۰۶ شهريور ۱۳۹۱ - ۱۶:۵۰  ، 
کد خبر : ۷۸۹۵۶

غزه و جنایات ضدبشری اسرائیل (بخش پایانی)


مهداد فلاح اسدی
دانشجوی دوره دکترای حقوق بین‌الملل دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

بر اساس ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی، جنایات جنگی شامل موارد زیر می شوند و اسرائیل به تناوب این اعمال را انجام داده است:
1- قتل عام
2- رفتار غیرانسانی که باعث ایجاد درد، رنج جسمانی یا روانی شدید می شود
3- ایجاد رنج تعمدی
4- تخریب اموال
5- حصر غیرقانونی
6- حمله به غیرنظامیان
7- حمله به اشیا و اهداف غیرنظامی
8- حمله به کارکنان سازمان های بشردوستانه بین المللی یا تجهیزاتی که در کمک های انسان دوستانه به کارگرفته می شوند: بند 16 قطعنامه شورای حقوق بشر (12 ژانویه 2009) نیز بر این امر تاکید دارد و از دبیرکل درخواست می کند در خصوص حمله اخیر به مراکز آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای کمک به آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک (UNRWA) در غزه از جمله مدارس که منجر به کشته شدن ده ها نفر از غیرنظامیان فلسطینی شامل زنان و کودکان شده است، تحقیق به عمل آورد و در این ارتباط گزارشی به مجمع عمومی تسلیم کند.
9- حمله به مکان های بی دفاع: انجام این حملات در کنوانسیون چهارم ژنو منع شده است.
10- استفاده از سم یا سلاح های سمی که باعث صدمه شدید یا مرگ می شود: در این راستا استفاده اسرائیل از سلاح های غیرمتعارف مثل بمب های فسفری و خوشه یی محکوم است.
طبق گزارش های متعدد رسانه ها و تصاویر و تحلیل های ارائه شده توسط کارشناسان، تسلیحات فسفری به دفعات مورد استفاده اسرائیل قرار گرفته است.به عنوان یک قاعده بنیادین حقوق بین الملل بشردوستانه باید در نظر داشت کاربرد هرگونه سلاح علیه غیرنظامیان به شدت منع شده است و غیرنظامیان باید در برابر اثرات هرگونه عملیات نظامی حمایت شوند. کاربرد تسلیحات دارای فسفر سفید مثل کاربرد هر نوع سلاح دیگر به وسیله قواعد اولیه حقوق بین الملل بشردوستانه قاعده مند شده است. این قواعد از طرفین درگیر می خواهد بین اهداف نظامی و غیرنظامی تفکیک قائل شوند.همچنین این قواعد لزوم اتخاذ اقدامات احتیاطی عملی به منظور ممانعت از صدمه به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی که ناشی از عملیات نظامی است را الزامی می داند.
حملاتی که موجب ورود خسارات و آلام غیرضرور به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی شود، ممنوع است.
کاربرد فسفر سفید به عنوان سلاح آتش زا جهت حمله به اهداف نظامی مشمول محدودیت های بیشتری است. استفاده از تسلیحات حاوی فسفر سفید علیه هرگونه هدف نظامی در محدوده تمرکز غیرنظامیان ممنوع است، مگر اینکه هدف نظامی به طور شفاف از غیرنظامیان جداسازی شود. استفاده از تسلیحات آتش زای هوا به زمین علیه اهداف نظامی در محدوده تمرکز غیرنظامیان ممنوع است. این ممنوعیت ها در پروتکل سوم کنوانسیون برخی سلاح های متعارف مقرر شده است.به علاوه حقوق بین الملل بشردوستانه عرفی که در قبال همه طرف های درگیر در همه مخاصمات قابل اعمال است مراقبت ویژه هنگام حمله به یک هدف نظامی به وسیله تسلیحات آتش زای حاوی فسفر سفید را ضروری می داند تا از این طریق از ایراد صدمه به غیرنظامیان و خسارت به اهداف غیرنظامی جلوگیری شود. در صورتی که این ماده علیه رزمندگان استفاده شود طرفی که از آن استفاده می کند متعهد به ارزیابی این مساله است که در صورت کاربرد سلاحی که ضرر کمتری دارد، قادر است با رزمندگان مقابله کند یا خیر؟
چنانچه مهمات حاوی فسفر سفید به منظور نشانه گذاری اهداف نظامی یا پراکندن دود مورد استفاده قرار گیرد، در این صورت کاربرد آنها به وسیله قواعد اساسی حقوق بین الملل بشردوستانه قاعده مند می شود.این موضوع که حقوق بین الملل بشردوستانه به طور خاص تسلیحات فسفری را منع نمی کند به معنای این نیست که هرگونه استفاده خاص از تسلیحاتی که حاوی این ماده باشد، مجاز است.تشخیص قانونی بودن هر مورد استفاده باید در پرتو همه قواعد بنیادین پیش گفته سنجیده شود، قانونی بودن یا غیرقانونی بودن آن بستگی به عوامل متعددی دارد.به گفته پیتر هربی رئیس بخش تسلیحات کمیته بین المللی صلیب سرخ در صورتی که هیات های اعزامی کمیته در منطقه شواهد دقیق و متقنی دال بر اینکه کاربرد تسلیحات فسفری در غزه نقض قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه بوده است، به دست آورند، کمیته صلیب سرخ موارد نقض را با طرف ناقض در میان می گذارد و این امر را به صورت عمومی مطرح نمی کند. علت این امر رویه های استاندارد صلیب سرخ است.به گفته رئیس بخش تسلیحات کمیته بین المللی صلیب سرخ در صورتی که تسلیحات حاوی ماده فسفر علیه اهداف نظامی در مناطق مسکونی یا نزدیک آن مورد استفاده قرار گیرد باید با احتیاط کامل به کار گرفته شوند تا از هرگونه تلفات غیرنظامیان اجتناب شود.
رسیدگی به جنایات ارتکابی اسرائیل در مراجع قضایی بین‌المللی
در مورد مراجعی که برای رسیدگی به جنایات ارتکابی اسرائیل در غزه صالح است، سه مرجع را مورد بررسی قرار می دهیم:
1- دیوان کیفری بین‌المللی (ICC)
همان طور که می دانیم ارجاع امر به این دیوان به سه شیوه قابل انجام است که بدین گونه اند:
الف- ارجاع امر توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد: (بند ب ماده 13 اساسنامه دیوان) زمانی که شورای امنیت تشخیص دهد موضوعی باید در دیوان کیفری بین المللی بررسی شود می تواند به آن دیوان دستور رسیدگی دهد. البته در موضوع مورد بحث، با توجه به حضور ایالات متحده در شورای امنیت و درگیری یکی از مهم ترین متحدانش (یعنی اسرائیل) توسل به این امر بعید است.
ب- یکی از کشورهای عضو اساسنامه از یکی دیگر از کشورهای عضو اساسنامه شکایت کند. از آنجایی که اسرائیل عضو اساسنامه دیوان نیست و آن را تصویب نکرده است، لذا توسل به این امر هم امکان پذیر نیست.
ج- سومین حالت، انجام اقدامات و تحقیقات مقدماتی راساً توسط دادستان است. بر اساس مواد 12 و 13 اساسنامه دیوان، دادستان در صورت صلاحدید می تواند به موضوعی رسیدگی کند، البته همچنان بحث بر سر این مطلب وجود دارد که آیا این اقدامات منحصر به تحقیقات مقدماتی است یا می تواند ادامه پیدا کند؟ در صورتی که اقدامات منحصر به تحقیقات مقدماتی باشد به نظر می رسد چنین کاری بیهوده است و صرف جمع آوری اطلاعات خواهد بود که کمیته های حقیقت یاب نیز چنین اقداماتی را انجام می دهند.
2- دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ)
 جرائم موجود را باید به دو دسته تقسیم کرد:
الف- نسل کشی: بر اساس ماده 9 کنوانسیون نسل کشی (1948)، در صورت بروز اختلاف راجع به تفسیر و اجرای کنوانسیون، اختلاف به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع خواهد شد. اسرائیل عضو این کنوانسیون است اما دولتی تحت عنوان فلسطین وجود ندارد که بخواهد عضو شده و سپس به دیوان شکایت کند. راه مناسب این است که یکی از کشورهای عضو کنوانسیون موضوع را به دیوان ارجاع دهد و از آنجا که جلوگیری از نسل کشی جزیی از قواعد ارگا امنس است، لذا هر کشور عضو می تواند این موضوع را در دیوان رسیدگی کند.
ب- جرائم علیه بشریت و جنایات جنگی: کنوانسیون های چهارگانه ژنو تنها مرجع صالح برای رسیدگی به این جرائم را دادگاه های داخلی کشورها به شرط داشتن قوانین صلاحیت جهانی می داند. لذا به نظر نمی رسد بتوان از اسرائیل در دیوان نسبت به این جرائم طرح دعوا کرد.
اقدامات صورت گرفته در سازمان ملل متحد
1- شورای حقوق بشر
شورای حقوق بشر طی قطعنامه یی که با 33 رای مثبت، 13 رای ممتنع و تنها یک رای منفی دولت کانادا از مجموع 47 عضو این شورا به تصویب رسید، کشتار گسترده مردم نوار غزه و از جمله تعداد زیادی از زنان و کودکان ساکن این منطقه و همچنین نقض فاحش حقوق مردم فلسطین و تخریب سازمان یافته زیرساختارهای نوار غزه را به شدت محکوم کرده است.شورای حقوق بشر همچنین در بند 14 قطعنامه تصمیم گرفته است هیات حقیقت یاب مستقل بین المللی را به منظور تحقیق در خصوص کلیه موارد نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بین المللی از سوی اسرائیل در سرزمین های اشغالی فلسطین و به ویژه غزه اشغال شده به این منطقه گسیل دارد و در بندهای 12 و 13 از گزارشگران ویژه شورای حقوق بشر درخواست کرده است گزارشی در خصوص وضعیت حقوق بشر مردم غزه متعاقب حملات اخیر اسرائیل تهیه و به نشست آتی شورای حقوق بشر ارائه کنند.در بند 11 قطعنامه، شورای حقوق بشر از کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد می خواهد در خصوص نقض حقوق مردم فلسطین توسط نیروی اشغالگر اسرائیل از طرق ذیل گزارش دهد:
الف- تحکیم حضور میدانی دفتر کمیساریای عالی در سرزمین اشغالی فلسطین به ویژه در نوار غزه اشغالی و حضور کارمندان لازم به منظور دیدبانی و مستندسازی نقض حقوق مردم فلسطین و تخریب اموال آنها توسط اسرائیل
ب- تسلیم گزارش های ادواری به شورا در خصوص اجرای قطعنامه حاضر: شورا در بند 16 از دبیرکل درخواست می کند در خصوص حمله اخیر به مقر آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای کمک به آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک (UNRWA) در غزه از جمله مدارس وابسته که منجر به کشته شدن ده ها نفر از غیرنظامیان فلسطینی شامل زنان و کودکان شده است، تحقیق به عمل آورد و در این ارتباط گزارش را به مجمع عمومی تسلیم کند.
2- شورای امنیت
با تصویب قطعنامه 1860 مورخ 8 ژانویه 2009 که با 14 رای مثبت و رای ممتنع ایالات متحده به تصویب رسید بر ضرورت برقراری آتش بس فوری، پایدار و مورد احترام کامل بین المللی که منجر به خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه شود، تاکید (بند 1 قطعنامه) و همه خشونت ها و مخاصمات را که علیه غیرنظامیان اعمال شده است، محکوم می کند. (بند 5 قطعنامه)
شورای امنیت در بند 6 قطعنامه از دولت های عضو می خواهد تلاش های خود را برای ارائه ترتیبات و تضمین های لازم در غزه به منظور حفظ آتش بس و آرامش پایدار از جمله ممانعت از قاچاق غیرقانونی اسلحه و مهمات و تضمین بازگشایی پایدار گذرگاه های مرزی بر اساس موافقتنامه 2005 در خصوص جابه جایی و دسترسی منعقده بین خودگردانی فلسطین و اسرائیل تشدید کند، در این راستا از ابتکار عمل مصر و دیگر تلاش های منطقه یی و بین المللی که در حال اجراست، استقبال می کند.به علاوه شورای امنیت در بند 8 قطعنامه تلاش های جدید و فوری از سوی طرفین و جامعه بین المللی برای دستیابی جامع براساس دیدگاه ایجاد منطقه یی که دو کشور مستقل دموکراتیک اسرائیل و فلسطین در کنار هم در آرامش و مرزهای امن و به رسمیت شناخته شده زندگی کنند را مورد تاکید قرار می دهد و نهایتاً در بند 9 قطعنامه نیز از تلاش های گروه چهارگانه (QUARTET) جهت مشورت با طرفین به منظور برگزاری نشستی بین المللی در مسکو در سال 2009 استقبال می کند.
3- مجمع عمومی
رسیدگی به جنایات ارتکابی اسرائیل در اجلاسیه ویژه اضطراری 15 ژانویه 2009 مجمع عمومی مورد تاکید واقع و تصریح شد بیش از هزار نفر کشته شده اند که تعدادی از آنها کودک بوده اند. رئیس مجمع عمومی نیز به نوبه خود انتقادات شدیدی از حملات اخیر اسرائیل به نوار غزه کرد.

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات