نمی‌خواهم مردان را در کرهء دیگر رها کنم

فرانک آرتا - Faranak arta@Yahoo.com
*به عنوان یک زن چگونه در جامعه حق خود را استیفا می‌کنید؟
**همیشه به عنوان یک زن حقم را می‌گیرم، معتقدم هر کسی که به بلوغ فکری، فرهنگی و شناخت برسد، حتمائ حق خود را از جامعه استیفا می‌کند. از این نظر زن و مرد با هم فرقی ندارد.
*تا آن‌جا که از شما شناخت دارم برای رسیدن به حق خود، تلاش مضاعف می‌کنید؟
**چون دقیقائ با تاریخ و جغرافیای کشورم آشنا هستم، باید دو چندان تلاش کنم. به عنوان یک انسان نسبت به دنیای پیرامونم به تعریفی رسیدم و نمی‌توانم نسبت به آن تعاریف، بی‌خیال و سهل‌انگارانه برخورد کنم. وظیفه و رسالت من به عنوان انسان این است که بهتر ببینم، بشنوم و بشناسم. در این مسیر ابزارم سینماست و از طریق ابزارم سعی می‌کنم به وظیفه‌ام عمل کنم. حالا نمی‌دانم ‌موفق بوده‌ام یا نه ولی به هر حال این نگاه من است.
*قطعاً نگرشی سیاسی دارید....
**در این کشور همه 70 میلیون نفر می‌توانند نگرش سیاسی داشته باشند. این چیز قابل انکاری نیست.
*از چه نظر می‌گویید؟
**اگر دقیق‌تر به پیرامونت نگاه کنی، می‌بینی از بچه تا بزرگسال، همه سیاسی هستند وقتی در جامعه‌ای مسایل اجتماعی، شکل سیاسی به خود می‌گیرد و وقتی در نانوایی به نحوهء پخت نان اعتراض کنی، مساله سیاسی می‌شود، همه‌چیز رنگ و بوی سیاسی می‌گیرد.
*به عبارتی سیاست‌زده شده‌ایم؟
**متاسفانه بله. در حالی که دلیلی ندارد یک جامعه آن قدر سیاست زده شود. البته هر انسانی می‌تواند تفکر و نگاهی داشته باشد. ولی قرار نیست به همه چیز ایدئولوژیک نگاه کنیم. من شخصائ از سیاست‌زدگی دوری می‌کنم.
*اتفاقاً این روزها سراغ سینماگران که می‌رویم اغلب اصرار دارند بگویند که سیاسی نیستم. آیا به نظر شما این مساله واکنشی نیست؟
**بله، همین‌طور است.
*با این حال نگرش سیاسی شما در کجاها بروز می‌کند؟
**به نوعی همانند آن سینماگران فکر می‌کنم، من هم سیاسی نیستم. سیاسی بودن تعریف خاص خودش را دارد. یعنی یک حزب وجود داشته باشد که آن حزب اساسنامه داشته باشد و بر آن اساس خط مشی اعضا و هواداران حزب مشخص می‌شود.
*در ایران به این شکل وجود ندارد؟
**وقتی به این شکل وجود ندارد، پس نمی‌توانیم بگوییم آدم‌های سیاسی هستیم.
*پاسخ من را ندادید بالاخره نگرش سیاسی‌ات در کجاها بروز می‌کند؟
**همان‌طور که گفتم، من سیاسی نیستم. چون پیرو حزبی نیستم. به همین خاطر می‌توانم بگویم آدم اجتماعی هستم و تمام دغدغه‌ام در کشورم خلاصه می‌شود.
*در فیلم «زندان زنان» و یا در مستندهای شما شخصیت‌های محوری فیلم‌هایتان زنان هستند. همان طوری که می‌دانید بحث دربارهء زنان حرکت روی لبهء تیغ است در این مورد چه می‌گویید؟
**اتفاقائ بحث من هم همینه! اشتباه است که بگوییم صحبت دربارهء مسایل زنان یک مساله سیاسی است بلکه طرح آن یک موضوع کاملائ اجتماعی است. عدالت اجتماعی یعنی عدالت اجتماعی و معنای دیگری نمی‌دهد.
*همین که می‌گویید سیاسی نیستم. شاید یکی از نمودهای بیرونی‌اش این باشد که سیاسی هستید!
**من هم می‌گویم 70 میلیون نفر مردم ایران هم می‌توانند سیاسی باشند.
*هدفتان در فیلم‌سازی چیست؟
**همیشه اهداف انسانی را مدنظر داشته و دارم.
*وقتی بحث زن را مطرح می‌کنید این‌گونه استنباط می‌شود که قایل به جنسیت هستید!
**اتفاقائ همه‌جا عنوان کرده‌ام که قایل به جنسیت نیستم. به همین دلیل فمینیسم را نمی‌شناسم. همیشه برایم انسان مطرح بوده و شاید مسایل انسانی در فیلم‌هایم به شکل زن بروز پیدا کند. گاهی اوقات هم می‌تواند در شکل مرد مطرح شود. هر چند که اعتقاد دارم مطالبات زنان ما فراتر و معضلات پیرامون آن‌ها زیاد است که البته از مسایل مختلف نشأت می‌گیرد. با این حال اصلائ قصد ندارم جامعه‌ای بر مبنای زنان بسازم و مردان را در کرهء دیگر رها کنم. مطمئنم اگر زنان آگاه شوند، به آگاهی مردان کمک خواهند کرد و بالعکس. البته برای رسیدن به این موازنه باید خیلی تلاش کرد.
*با توجه به نوع نگاهتان هنوز به پاسخ روشنی دست نیافتم که چرا فقط دربارهء زنان فیلم می‌سازید؟
**چون زن را با تمام ویژگی‌هایش بهتر از مرد می‌شناسم و چون شاید کار کردن با آن‌ها برایم راحت‌تر است. ولی به این معنا نیست که فقط چارچوب زن را تعریف می‌کنم، بلکه مساله آن‌ها قابل تعمیم به جامعه است.
*به غیر از فیلم‌سازی در جلسه روزنامه‌نگاران شرکت می‌کنید، فعالیت‌های اجتماعی هم دارید، دوست داشتید یک N.G.O داشتید؟
**به نظرم N.G.O ها بهترین نهادهای مدنی برای کمک به هر دولتی هستند. در واقع آن‌ها باری که بر دوش دولت‌ها سنگینی می‌کند را سبک می‌کنند و در بالا بردن سطح آگاهی مردم بسیار مؤثرند. هرچند که تاریخچهء N.G.O ها در تعریف مدرنش و نه سنتی قدمت چهار، پنج ساله دارد ولی در فاصلهء همین مدت تاثیرات انکار‌ناپذیری گذاشته‌اند. البته هنوز در مراحل اولیهء حرکت هستند و باید از جانب دولت حمایت شود. به طور مثال نمی‌توانیم N.A را که بزرگ‌ترین N.G.O است که بیش از 100 هزار نفر از جوانان ایرانی را به خودآگاهی رسانده و ترک اعتیاد کرده، نادیده گرفت.
*دربارهء امید و امیدواری چه نظری دارید؟
**حس دوگانه دارم.
*اصلاً امیدوار هستید؟
**سعی می‌کنم امیدوار باشم. ولی یک جاهایی خسته می‌شوم و امید از کف می‌دهم.
*کجاها؟
**وقتی با برخوردهای دوگانه و پرسوءتفاهم مواجه می‌شوم وقتی که به هر دری می‌زنم و دری باز نمی‌شود. ولی واقعیت این است که سعی می‌کنم دوباره خودم را پیدا کنم و به کارم ادامه بدهم.
*آیا حاضرید زندگی‌تان را بر سر عقیده‌تان بگذارید؟
**من همهء زندگی‌ام را بر سر عقیده‌ام گذاشته‌ام.
*در جایی خواندم که چند فیلم‌نامه دربارهء پروژه‌های ملی دارید؟ پروژه‌های ملی یعنی چه؟
**اعتقاد دارم در این مملکت خیلی کار شده، از سد سازی تا پروژه‌‌های پتروشیمی، در اغلب روستاها آب و برق راه یافته، کوچه‌ها و جاده‌هایش آسفالت شده و یا 70 درصد دانشگاه‌های ما را زنان پر کرده‌‌اند و... و به طور کلی اتفاقات زیادی رخ داده ولی متاسفانه در این مورد هیچ کار تبلیغی صورت نگرفته و ثبت نشده، هر چند که انتقادات خاص خودم به بسیاری مسایل را دارم ولی در عین حال معتقدم که روی نقاط مثبت باید کار ماندگار انجام داد.
*بزرگ‌ترین آرزویتان؟
**صلح و آرامش.