اعدام صدام

عطاءالله مهاجرانی‌
سه‌شنبه 5 دی، دادگاه استیناف عراق، حکم اعدام صدام حسین و برزان تکریتی مسئول سازمان امنیت عراق و عواد بندر رئیس دادگاه انقلاب عراق که 148 نفر را پس از حادثه دجیل -ترور نافرجام صدام در سال 1982- اعدام کرده بودند صادر کرد. دادگاه طه یاسین رمضان را به حبس ابد محکوم کرده بود. این حکم هم از سوی دادگاه تجدید نظر تشدید شده است. وکلای صدام تقریبا در آخرین روزها -دو روز مانده به اتمام وقت- تقاضای تجدیدنظر کرده بودند.هر چند پس از تایید حکم، خلیل دلیمی مسئول تیم وکلای دفاع از صدام گفته است: «از اول، این حکم مشخص بود، دادگاه رای سیاسی داد و نه رای حقوقی و قانونی» مطابق آیین دادرسی عراق این حکم باید ظرف سی روز از زمان تایید اجرا شود. فعلا دو ملاحظه وجود دارد؛ نخست این که حکم باید به تایید رئیس‌جمهور یا مقام مجاز از طرف ایشان برسد. دوم، در آستانه عید قربان، ممکن است اجرای حکم با تاخیر چند روزه‌ای روبه‌رو شود. البته برخی مقامات آمریکایی گفته‌اند حکم تا صبح شنبه 9 دی اجرا خواهد شد.براساس اصل 37 قانون اساسی عراق، حکم صدام نمی‌تواند متوقف شود و یا تخفیف پیدا کند. جرم او جنایت علیه انسانیت است. بها الاعرجی نماینده مجلس عراق از گروه مقتدا صدر، گفته است، صدام را شب عید قربان اعدام کنید تا مردم عراق امسال دو عید داشته باشند. ‌ صدام هم ظاهرا خودش را آماده اعدام کرده است. در پایگاه نظامی‌ آمریکا، در نزدیکی فرودگاه بغداد -پایگاه کوپر- با برادرانش، وطیان و سبعاوی خداحافظی کرده است. دست‌نوشته‌ای نیز از صدام منتشر شده که مردم عراق را به مبارزه علیه آمریکای اشغالگر و ایران تشویق کرده است. نوشته است او شهید است و با خواست خداوند به شهدا و صدیقین می‌پیوندد. ‌
این روزها مقالات بسیاری در روزنامه‌های جهان اسلام و عرب درباره صدام نوشته می‌شود. علاوه برمقالات، خوانندگان نقد و نظر خود را درباره صدام اعلام کرده‌اند. به عنوان نمونه؛ سایت العربیه پیرو مصاحبه‌ای که با موفق الربیعی معاون امنیتی رئیس‌جمهور عراق داشته است، نزدیک به 400 نظر خوانندگان را نقل کرده است. می‌توان نظر‌ها را به دو گروه تقسیم کرد. دو گروه کاملا سیاه و مطلقا سفید!
!صدام جنایتکار است. گور‌های دستجمعی که همواره در گوشه و کنار عراق یافت می‌شود کارنامه اوست. حکم عادلانه است. صدام به جهنم می‌رود و.. ‌
صدام قهرمان دنیای اسلام و اسطوره جهان عرب و مجاهد عظیم در راه خداوند است. برترین رهبر عرب است و.. نماد مبارزه با آمریکاست. ‌
می‌توان درباره این داوری‌ها و شخصیت صدام به تفصیل نوشت. در این مقاله می‌خواهم فقط و فقط بر یک نکته تاکید کنم. آیا صدام ضدآمریکایی بود؟ یا آمریکایی بود! ممکن است تعجب کنید چرا می‌گویم صدام آمریکایی بود. تفصیل این مدعا باشد تا نوشته دیگری؛ می‌خواهم به ریشه‌های ارتباط صدام با سیا اشاره کنم. تردیدی نیست نسل مظلومی که از گذشته هیچ نمی‌داند ممکن است باور کند که صدام چهره‌ای ضد آمریکایی بود. تردیدی نیست که صدام در طول دوران 50 سال مبارزه سیاسی، حزبی و حکومتی‌اش، چهره‌های متنوعی به خود گرفت که آخرینش ژست مسلمانی، استناد به آیات قرآن و سر و ریشی بود که درست کرده بود و واژگانی که به ویژه در دوره محاکمه به کار می‌برد. شهدا، صدیقین، خداوند رحمان و رحیم و... به تعبیر اخوان ثالث:
حاکمان در زمان معزولی
همه شبلی و بایزید شوند
بار دیگر چو بر سریر رسند
همه چون شمر یا یزید شوند
مردم ایران و عراق و کویت که هر کدام تصویر شهیدی را در خانه در پیش چشم دارند، می‌دانند که این واژه‌ها مثل همان قرآن بر سر نیزه کردن معاویه است. سخن بر سر ضدآمریکایی بودن صدام بود. به تاریخ معاصر عراق بازگردیم. ‌
نخست باید ممنون بود که دادگاه محاکمه صدام دست‌کم به دو پرونده دجیل و کشتار اکراد با سلاح شیمیایی کم و بیش پرداخت. صدای شاهدان مظلوم ثبت و پخش شد. اگر این دادگاه نبود، این صدا‌ها به گوش مردم نمی‌رسید. اگر صدام هم مثل موسولینی که در 21 آوریل 1945 دستگیر شد و هفته بعد در میلان اعدام شد، همان‌گونه کشته می‌شد، اسناد دادگاه برای مردم عراق و منطقه ثبت نمی‌شد اما واقعیت این است که دادگاه در دوره اشغال عراق تشکیل شده و قرار است که صدام را آمریکایی‌ها که تاکنون او را در پایگاه بوکر نگهداری کرده‌اند و البته فرصت بازجویی از او را به همه ازجمله سرویس‌های اسرائیلی داده‌اند، تحویل دولت عراق بدهند. این همان نکته‌ای است که صدام همواره بر آن پای می‌فشرد و خودش را قربانی مبارزه با منافع آمریکا در منطقه معرفی می‌کرد. سابقه صدام و تاریخ سیاسی حزب بعث کاملا تصویر دیگری از صدام را نشان می‌دهد. ‌
وقتی عبدالکریم قاسم علیه فیصل کودتا کرد، حکومت او جهت‌گیری آشکاری را به سمت شوروی شروع کرد. دو اقدام مشخص او آمریکا و سیا را وادار کرد که درصدد براندازی حکومت قاسم برآیند. مطابق رویه سیا در همان دهه‌ها راه آسان‌تر، ترور عبدالکریم قاسم بود. قاسم در سال 1959 اعلام کرد که از پیمان سنتو خارج می‌شود. عراق در سال 1950 به این پیمان پیوسته بود. علاوه بر آن، قرارداد خرید اسلحه از شوروی هم امضا شده بود.
تیم شش نفره‌ای برای ترور قاسم تدارک شده بود. صدام حسین که در سال 1957 به حزب بعث پیوسته بود، یکی از آن شش نفر بود! از طریق مسئول ایستگاه اطلاعات مصر در عراق، آپارتمانی در خیابان الرشید بغداد- درست روبه‌روی وزارت دفاع- که دفتر عبدالکریم قاسم درهمانجا بود؛ در اختیار صدام قرار گرفت تا رفت و آمدها را به خوبی کنترل کند. حادثه ترور قاسم در روز 7 اکتبر 1959 برنامه‌ریزی شد. به اتوموبیل قاسم حمله کردند. صدام راننده را کشت. قاسم خودش را روی زمین انداخت. پای صدام تیر خورد. ترور نافرجام ماند. سیا صدام را به تکریت فرار داد. صدام را به دمشق منتقل کردند. سرویس اطلاعاتی مصر همچنان با همکاری سیا این انتقال را سامان داد. بعد از مدتی صدام را به بیروت فرستادند. در بیروت او یک دوره ویژه کار اطلاعاتی و امنیتی را زیر نظر سیا گذراند. از بیروت به قاهره منتقل شد. در قاهره نزدیک منطقه «دوکی» آپارتمان مجللی در اختیار صدام بود. آن آپارتمان نسبتی با یک دانشجوی به ظاهر ساده که در دانشگاه قاهره حقوق می‌خواند نداشت. ارتباط صدام با سیا در قاهره منظم و برنامه‌ریزی شده بود. مایلز کوپلند افسر اطلاعاتی سیا و جیم ایشلبرگر مسئول ایستگاه اطلاعاتی سیا با صدام در ارتباط بودند. ‌ در سال 1963 حزب بعث کودتایی را علیه عبدالکریم قاسم ترتیب داد. کودتا پیروز شد. مقتدرترین فرد حزب بعث، صدام بود. مسئول بخش امنیتی و اطلاعاتی حزب (جهازالخاص) صدام چگونگی کار بین ارتش و دستگاه اطلاعاتی را سامان می‌داد. کودتا که پیروز شد، تعداد قابل توجهی از کمونیست‌های عراقی با مدیریت صدام در قصر النهایه اعدام شدند...
همکاری اطلاعاتی صدام و سیا دیگر در قالب حکومت عراق تعریف می‌شد. سامان ارتباط با سیا توسط سه افسر اطلاعاتی عراقی مستقیما زیر نظر صدام مدیریت می‌شد. جنگ علیه ایران همین‌گونه سامان یافت. در طول جنگ افسران رابط سیا اطلاعات نظامی ایران را که بخشی از آن توسط آواکس‌ها تولید می‌شد، مستقیما به صدام می‌دادند. در قضیه فاو، سیا و دیا - سازمان اطلاعاتی پنتاگون- مستقیما علیه ایران عمل کردند. سه شبانه‌روز سیستم راداری ایران در منطقه عملیاتی را مختل کردند. ناوگان آمریکا مستقیما وارد جنگ با ایران شد. اسکله سلمان را نابود کردند... ‌
آیا صدام ضدآمریکایی بود؟!