دژ دیپلماتیک

نیلوفر قدیری
سفارتخانه آمریکا در عراق که در کرانه رود دجله ساخته شده و امسال کامل می‌شود بزرگترین سفارتخانه آمریکا در کل جهان است. این سفارت به اندازه واتیکان با جمعیتی به اندازه یک شهر کوچک است و مانند یک کشور برای خود نیروی دفاعی، آب و برق جداگانه و محدوده مرزی مجزا دارد. در بغداد به این ساختمان «کاخ جورج بوش» می‌گویند.
هر مرحله که از ساخت این ساختمان عظیم که از سال 2004 کار ساخت آن شروع شده می‌گذرد، مردم بغداد این سوال را به طور جدی‌تر مطرح می‌کنند که چگونه آمریکایی‌ها نمی‌توانند برق بغداد را بیشتر از چند ساعت در روز حفظ کنند و به سرعت قطع می‌شود، اما در حال ساخت بزرگترین سفارتخانه خود در جهان در این شهر هستند؟
سفارت آمریکا در بغداد فقط از نظر اندازه و وسعت به واتیکان شبیه نیست؛ این سفارتخانه هم مانند مرکز روحانیون مسیحی در رم پوشیده در رمز و راز است.
«رابرت رسی» سخنگوی کنونی دفتری که فعلا سفارتخانه آمریکا در بغداد را نمایندگی می‌کند در پاسخ به پرسش‌های بی‌شمار خبرنگاران رسانه‌ها درباره این سفارت بارها گفته است: ما به دلایل امنیتی نمی‌توانیم درباره این موضوع صحبت کنیم.حتی یک مجله انگلیسی نوشته است، مکان این سفارتخانه هم مخفی نگاه داشته خواهد شد. این خبر برای مردم بغداد که ماهها فکر می‌کردند پایه‌های قلعه‌ای که در کرانه رود دجله در حال بالا رفتن است همان سفارتخانه آمریکاست، بسیار حیرت آور بود. این سفارتخانه شامل 21 ساختمان در زمینی به وسعت 42 هکتار ( تقریبا به اندازه 80 زمین فوتبال) است که بر اساس یکی از گزارش ‌های کمیته روابط خارجی سنای‌ آمریکا در منطقه سبز و در شرق «الثمود»، یکی از کاخ‌های سابق صدام واقع شده است.
این منطقه در امتداد جاده‌ای است که ساختمان محل اعدام صدام در آن واقع شده است. در این منطقه کلیه دفاتر آمریکایی‌ها و وزارتخانه‌های عراق متمرکز شده‌اند.در این ساختمان 5500 آمریکایی و عراقی کار می‌کنند که تقریبا نیمی از آنها ماموران امنیتی هستند. سفارت کنونی آمریکا
در عراق فعلا هزار کارمند دارد و به این ترتیب شمار این کارمندان امسال پنج برابر خواهد شد. سفارت کنونی آمریکا درکاخ «جمهوری» صدام واقع است. شمار کارمندان سفارت جدید آمریکا در بغداد بسیار بیشتر از شمار کارمندان در دیگر سفارتخانه‌های آمریکا در سراسر جهان است. هیچکدام از این کارمندان را نمی‌توان در منطقه سرخ، نامی که به مناطق خشونت خیز بغداد داده می‌شود، دید. این ساختمان عظیم آمریکایی در مرکز بغداد با انتقادات زیادی رو به رو شده است. در یکی از گزارش‌های اخیر گروه بین‌المللی بحران که درباره وقایع مهم جهانی در سراسر دنیا مطالعه و تحلیل می‌کند، آمده است: حضور سفارتخانه‌ عظیم و بزرگ آمریکا در منطقه سبز و در کنار مراکز قدرت عراقی و وزارتخانه‌های این کشور در مرکز بغداد به این شائبه دامن می‌زند که قدرت واقعی در عراق به دست خود عراقی ها نیست.
اما مقامات آمریکایی به ویژه مسئولان وزارت خارجه از کار این سفارتخانه دفاع می ‌کنند و می‌گویند، وسعت و قدرت سفارتخانه آمریکا در عراق طبیعی است و نشان‌دهنده حجم گسترده کاری است که پیش روی واشنگتن در عراق قرار دارد.
آنها می‌گویند، روشن است که تعهد دولت آمریکا در قبال عراق تا سالهای آینده ادامه خواهد یافت و این تعهد با هیچ کدام از کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. مقامات وزارت خارجه آمریکا تایید می‌کنند که حجم گسترده‌ای از کارمندان این سفارت غیر دیپلمات هستند و صدها نیروی نظامی و دهها مامور اف بی آی هم در این ساختمان مشغول به کار خواهند بود. همچنین نمایندگانی از وزارتخانه‌های کشاورزی، بازرگانی و دیگر سازمانهای فدرال آمریکا در این سفارت حضور خواهند داشت. در نقشه سازمانی این سفارت بخش‌هایی چون روابط عمومی، دفتر امور فرهنگی، دفتر مطبوعاتی، دفتر کنسولگری، بخش‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی- سیاسی، بازرگانی و کشاورزی وجود دارد. اکنون این دفاتر به طور پراکنده در بخش‌ها و ساختمانهای مختلف در منطقه سبز فعال هستند. اما امسال با به پایان رسیدن کار این سفارتخانه، این دفاتر به مجموعه عظیم و کاخ گونه این سفارت منتقل می‌شوند.
دولت موقت عراق در اکتبر سال 2004 و بر اساس توافقنامه‌ای که مفاد آن هنوز مشخص نشده زمین محل ساخت این سفارتخانه را به مالکیت آمریکایی‌ها درآورد. در بغداد این پرسش مطرح است که آیا وزارت خارجه آمریکا برای این زمین پول پرداخت کرده و یا آن را به تصرف درآورده‌است. وسعت 42 هکتاری این سفارتخانه شش برابر وسعت مجموعه سازمان ملل در نیویورک و دو برابر بازار ملی آمریکا در واشنگتن است.
هزینه ساخت این سفارتخانه به طور تقریبی بیش از یک میلیارد دلار برآورد شده است اما کنگره فقط 592 میلیون دلار آن را در بودجه فوری مربوط به عراق در سال 2005 تصویب کرد. بیشتر کار ساخت این سفارتخانه را یک شرکت ساخت و ساز کویتی به عهده دارد و بقیه کار را هم شش شرکت مقاطعه کار دیگر انجام می‌دهند. در رسانه‌های آمریکایی و از زبان مقامات این کشور هیچ اشاره‌ای به نام مقاطعه کار اصلی این پروژه عظیم یعنی شرکت «بکتل» نشده است.
این شرکت که اکثر طرح‌های ساخت و ساز در عراق را به عهده گرفته، قرارداد ساخت بزرگترین سفارتخانه‌ آمریکا در دنیا را هم در بغداد امضا کرده و بخشهای مختلف این کار را به شرکتهای مختلف محلی و آمریکایی واگذار کرده است.
برای پنهان ماندن اندازه واقعی و تعداد اتاقها و تاسیسات این ساختمان، شرکتهای طرف قرارداد و ساخت و ساز این مجموعه هم از دادن اطلاعات در این باره منع شده‌اند. مقامات وزارت خارجه آ‌مریکا از ذکر نام این شرکتهای ساختمانی خودداری می‌کنند و دلیل این خودداری را هم دلایل امنیتی ذکر می‌کنند و فقط می‌گویند پنج شرکت از شرکتهای طرف این قرارداد ساختمانی، آمریکایی هستند. طراحی و نقشه ساخت این ساختمان در هیچ کجا منتشر نشده است اما در گزارش اخیر سنا تصریح شده است، طراحی این ساختمان به گونه‌‌است که هیچ کدام از کمبودها و مشکلات آب و برق بغداد را نداشته باشد. این ساختمان برای خود چاه آب، نیروگاه برق و تاسیسات آب و فاضلاب دارد و از این نظر صد‌‌ در صد مستقل از تاسیسات شهر بغداد است.
در کنار دو دفتر عمده دیپلماتیک در این سفارتخانه، منزل سفیر و معاون او و ساختمان کارمندان، دو استخر بزرگ، یک اتاق بدن‌سازی، یک سالن کنفرانس و غذاخوری هم در این ساختمان قرار دارد. امنیت این ساختمان را تفنگداران آمریکایی به عهده دارند ولی شرایط امنیتی آن بسیار فوق‌العاده است. ساز و کار امنیتی و ایست‌های بازرسی قبل و بعد و داخل این مجموعه 25 برابر استاندارد است. این مجموعه پنج ورودی با درجه امنیتی بسیار بالا و یک خروجی فوری دارد. این مجموعه همچنین دیوارهایی به ضخامت 5/4 متر دارد. امنیت این مجموعه به گونه‌ای تعبیه شده که وقتی منطقه سبز بغداد که اکنون همچون دژی برای کار و سکونت مقامات عراقی و دیپلماتهای خارجی امن شده است، از وضعیت فوق‌العاده خارج شده و به روی عموم باز شود امنیت این مجموعه عظیم به خطر نیافتد.
ساخت سفارتخانه جدید آمریکا در بغداد تنها پروژه آمریکا در عراق است که طبق برنامه زمانی و در چارچوب بودجه تصویب شده جلو می‌رود. قرار است ساخت این مجموعه در سال جاری میلادی به پایان برسد و در ژوئن امسال به بهره‌برداری برسد.