چكيده: جامعيت فكري شهيد مطهري سبب شده است تا به بسياري از مشكلات فكري زمان خود پرداخته، براي آن‌ها راه‌حل‌هايي بيابد. به رغم اين كه تخصص اصلي شهيد بزرگوار اقتصاد نبوده و از طرفي، اقتصاد اسلامي نيز در زمان وي چندان مطرح نبوده است، افزون بر كتاب‌هايي كه به طور مستقل در اين‌باره نگاشته، در ساير آثار خود نيز به مناسبت، مطالب ارزشمندي را درباره مسائل اقتصادي اسلام مطرح كرده است. ما در اين مقاله كوشيده‌ايم، با استفاده از نوشته‌هاي استاد، چارچوب نظام اقتصادي اسلام را از ديدگاه آن بزرگوار معرفي كنيم. بديهي است كه داوري درباره ديدگاه‌هاي اقتصادي استاد مستلزم توجه به دو مطلب است: أ. همان‌طور كه اشاره شد، اين نوشته‌ها در فضا و وضعيت خاص نگاشته شده است. ب. برخي از آثار استاد كه در متن از آن‌ها استفاده شده، يادداشت‌هايي بوده كه هنوز از ديد وي نهايي نشده بوده است. در اين مقاله، ضمن اشاره به اختلاف‌نظرهايي درباره نظام اقتصادي اسلام و علم اقتصاد اسلامي و بيان ديدگاه استاد در اين باره با استفاده از آثار شهيد مطهري،‌ مباني و اهداف نظام اقتصادي اسلام را استخراج، و در پايان، اندازه دولت و بخش خصوصي و اختيارات دولت را در اين نظام مطالعه مي‌كنيم. واژگان كليدي: مطهري، نظام اقتصادي اسلام،‌ انديشه اقتصادي، مالكيت، رشد اقتصادي. مقدمه: مباحث اقتصادي به شكل عام آن، داراي سابقه بسيار طولاني است و كتاب‌هاي عقايد اقتصادي به طور معمول از افكار افلاطون و ارسطو در قبل از ميلاد مسيح و از فارابي و ابن‌خلدون و سن نوما در قرون وسطا ياد كرده و در نهايت، انديشه‌هاي مركانتاليست‌ها و فيزيوكرات‌ها را در جايگاه بنيان‌گذاران دانش اقتصاد به شكل جديد آن مي‌دانند (قدير اصل، 1376: ص 12، 16، 22،...). مباحث اقتصادي، بين دانشمندان و متفكران اسلامي، به صورت پراكنده و نيز به صورت موضوعي و بيش‌تر با صبغه فقهي به چشم مي‌خورد؛ اما اقتصاد اسلامي به گونه كلاسيك آن سابقه ديريني ندارد. نخستين كسي كه بحث اقتصاد را به صورت جدي در عرصه علوم اسلامي مطرح كرد، شهيد بزرگوار صدر بود كه با كتاب ارزشمند اقتصادنا، تحولي را در اين زمينه پديد آورد و حتي در بين دانشمندان اهل سنت نيز جاي خود را باز كرد. در ايران، قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، متفكراني چون شهيد بهشتي و شهيد مطهري به مناسبت، مطالبي را در بحث اقتصاد طرح كرده‌اند. يكي از ويژگي‌هاي شهيد مطهري اين بود كه به مسائل اجتماعي حساسيت خاص داشته، هرگاه با پديده‌اي مواجه مي‌شد كه ذهن متفكران زمان خود را به خود مشغول كرده بود، با تلاش و پيگيري خاص خود، به تحقيق درباره آن مي‌پرداخت. در بحث اقتصاد، وي چند كتاب مستقل نگاشته و در ساير تأليفات خود نيز به مناسبت بدان پرداخته است. در اين مقاله، با استفاده از آثار استاد، سعي بر تبيين انديشه اقتصادي آن بزرگوار درباره نظام اقتصادي اسلام مطابق با ادبيات فعلي مي‌پردازيم. نكته قابل توجه در اين مطالعه اين است: در وضعي كه نگرش اكثر فقيهان به اقتصاد، از زوايه خود و حل مسائل فردي بوده، شهيد مطهري معتقد به نظام‌مند بودن اسلام در همه عرصه‌ها و از جمله اقتصاد بوده است.