اروپا - صفحه 239

اشاره: پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده مسیر اجرای توافق هسته‌ای ایران و ١+٥ را پرفرازونشیب‌تر از قبل کرد. رئیس‌جمهور آمریکا پیش از راه‌یابی به کاخ‌سفید ساز ناکوک‌زدن را شروع کرد و این‌طور که به نظر می‌رسد، دست‌بردار هم نیست. او که گمان می‌کند دولت پیش از او بدترین توافق ممکن را امضا کرده است، از هیچ کاری- از تهدید به پاره‌کردن برجام گرفته تا تلاش برای تشدید تحریم‌های موشکی و حقوق‌بشری - فروگذار نمی‌کند تا ایران آن‌قدر تحت فشار قرار گیرد که عطای اجرای برجام را به لقایش ببخشد و این غائله ختم شود. ایران نیز دست او را خوانده است. از همین‌رو همه تلاشش را به کار گرفته تا به دام او نیفتد و به طور ویژه روی همکاری و همراهی اتحادیه اروپا حساب کرده است. اروپا یی‌ها که بلافاصله بعد از حصول توافق در چارچوب هیئت‌های سیاسی و اقتصادی راهی کشورمان شدند تا سهمی از بازار پساتحریمی ایران بگیرند، تاکنون مدام مواضعی در حمایت از برجام اتخاذ کرده‌اند. این موضع‌گیری‌ها در حالی است که عملا آمریکا با اعمال نفوذ و تهدید به جریمه مانع از افزایش همکاری‌های بیشتر اروپا و ایران می‌شود. حال باید دید که اروپا می‌تواند ترامپ را سر عقل آورد، یا در نتیجه فشارهای آمریکا پا پس می‌کشد؟ پیروز مجتهدزاده، استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک منطقه، در گفت‌وگو با «روزنامه شرق» به این سؤال پاسخ داد و تأکید کرد: «رفتار اروپا امیدواری به تداوم برجام را تقویت کرده است ولی این نقش باید جنبه عملی گیرد و از حالت دلداری به ایران به حالت بازداری ایالات متحده تبدیل شود».

مقدمه: رئیس جمهور آمریکا ۱۳ اکتبر در سخنرانی غیرمنطقی و فاقد وجاهت دیپلماتیک، برجام را مورد هجمه قرارداد، اما بلافاصله و حتی قبل از اینکه پژواک صدای او به آمریکا بازگردد، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از برجام حمایت کرد و در مقابل ترامپ ایستاد. واقعیت آن است که اروپا ی متحد به مذاکره بیش از اهرم‌های دیگری اعتقاد دارد و برای مقامات اروپا یی حتی روسیه و چین توافق وین، به مدلی برای حل مناقشات بین‌المللی تبدیل شده است. از این رو با وجود در هم تنیده بودن اقتصاد آمریکا در اقتصاد کشورهای اروپا یی، این اتحادیه تصمیم گرفته نه در برابر ایران و در کنار آمریکا، بلکه در مقابل آمریکا ایستادگی کند. اتحادیه اروپا به درستی به این درک رسیده است که منطق مذاکره بیش از جنگ و تحریم نتیجه بخش است و قصد دارد با ادامه این روش برای حل و فصل بحران‌های مختلف در جهان الگوسازی کند. از این رو چاره‌ای ندارد جز اینکه در کنار ایران که پرونده هسته‌ای‌اش براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شفاف است، بایستد. برای بررسی ابعاد انزوای آمریکا در لغو برجام، دکتر پیروز مجتهدزاده، استاد علوم سیاسی، با «آرمان» گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.