فصلنامه علوم سیاسی

چكيده: سيدجمال در پي ايجاد سازگاري ميان اسلام سنتي و چالش‌هاي علمي و فلسفي غرب بود و در اين زمينه موضع ميانه‌اي را در پيش گرفت. سيدجمال علوم و فن‌آوري جديد غرب را از آداب و اخلاق غربي انفكاك‌ناپذير مي‌داند و معتقد است جهان اسلام بدون پذيرش پيامدهاي كلامي و فلسفي آن مي‌توانند به آن دست يابند. نويسنده در اين مقاله ضمن انتقاد از ماده‌گرايان و معرفي آنان به عنوان ويرانگر تمدن و جامعه انساني، توجه روشنفكران مسلمان را به خطر جدي آنان جلب كرده است. نويسنده ديدگاه‌هاي سيدجمال در باب دين، فلسفه و علم را گوياي موضع روشنفكران مسلمان قرن نوزدهم مي‌داند كه از قدرت، ثروت و برتري علمي و فني غرب از يك سو و از ضعف جهان اسلام و سيطره و تجاوز غرب بر آن از سوي ديگر، ناراحت بودند و كشورهاي مسلمان را به فراگيري علوم و فن‌آوري جديد غرب دعوت مي‌كردند. واژه‌هاي كليدي: فلسفه، دين، علم، فن‌آوري، ‌تمدن، جهان اسلام، ماده‌گرايي، نوگرايي ديني.

چكيده: امنيت از ابتدايي‌ترين و ضروري‌ترين نيازهاي بشر در زندگي فردي و اجتماعي است. مكاتب و نظريه‌هاي امنيتي، هر كدام در امنيت‌سازي و توليد امنيت از رويكردهاي استراتژيك خاصي بهره مي‌برند. توليد و ايجاد امنيت در عرصه سرزميني با امنيت‌سازي در عرصه محيطي و فراسرزميني متفاوت خواهد بود. در سطح كلان راهبردي فراسرزمين، واحدهاي بين‌المللي با الگوها و استراتژي‌هاي متنوعي به مديريت تهديد مي‌پردازند كه طيفي از راهبردهاي نرم و منعطف تا سخت و متصلب را شامل مي‌شود. راهبردهايي كه در آن براي امنيت‌سازي و مديريت تهديد از سازوكارها و ابزار سخت، عيني و فيزيكي (نظامي) بهره گرفته مي‌شود، متصلب گفته مي‌شود. نگاه واقع‌گرايانۀ اسلام به محيط بين‌الملل و وجود تحركات شرمحور در اين حوزه، مقتضي است تا در توليد امنيت فراسرزميني و كاهش ناامني محيطي از راهبردهاي متصلب نيز بهره‌ برده شود. سؤال اصلي مقاله اين است كه اسلام در توليد و تأمين امنيت فراسرزميني از چه راهبردهاي متصلبي بهره مي‌گيرد؟ و فرضيه نيز بر اين استوار است كه راهبردهاي بازدارندگي، مقابله به مثل، دفاع پيش‌دستانه و دفاع در آستانه از جمله راهبردهاي متصلبي است كه در گفتمان اسلامي براي امنيت فراسرزميني استنتاج مي‌شود كه با روش توصيفي ـ تحليلي به آنها پرداخته مي‌شود. واژه‌هاي كليدي: امنيت فراسرزميني، راهبرد متصلب، بازدارندگي، مقابله به مثل، دفاع پيش‌دستانه، دفاع در آستانه.