گزارش «اعتماد» از همايش بين‌المللي شريعتي و آينده علوم انساني
درآمد: بحث علوم انساني در جامعه ما اين روزها داغ است، اخبار ضد و نقيض درباره تحولات اساسي از سوي سياستگذاران درباره رشته‌هاي موسوم به علوم انساني به گوش مي‌رسد، گاهي از تعطيل آنها در مدارس بحث مي‌شود و زماني به تغييرات جدي در سرفصل‌ها اشاره مي‌شود. اين بحث و جدل‌ها البته مختص به جامعه ما نيست، به يك معنا مي‌توان علوم انساني را دانش‌هايي همواره در بحران و زيسته در شرايط بحراني تلقي كرد. از همان اواسط سده نوزدهم كه ويلهلم ديلتاي فيلسوف آلماني اصطلاح معارف روحي يا معنوي (Geisteswissenschaften) را براي اشاره به دانش‌هايي متفاوت از معارف طبيعي و تجربي به كار برد تا به امروز كه آنها را به طور كلي علوم انساني (human sciences) مي‌خوانند، همواره اين علوم با چالش‌هاي متفاوتي مواجه بوده‌اند.
مهم‌ترين بحث نيز اين بوده كه آيا اساسا اين مباحث علم محسوب مي‌شوند يا خير؟ بحث مهم‌تري كه در دل خود اين علوم مطرح مي‌شود اين است كه مرز ميان دانش و ارزش كجاست؟ تا جايي كه به جامعه ما و آثار روشنفكر اثرگذارش علي شريعتي باز مي‌گردد، تا همين امروز برخي صاحبنظران معتقدند كه شريعتي را نمي‌توان عالم خواند و مجموعه آثارش را بايد به مثابه تلاش‌هاي يك فعال سياسي يا مصلح اجتماعي در نظر گرفت. اما اين ادعا به خصوص با توجه به مباحثي كه درباره خود علوم انساني مطرح است، با اين چالش بنيادي‌تر مواجه است كه آيا اساسا علوم انساني علم هستند؟ آيا در حوزه اين علوم مي‌توان ميان تعلقات دانشمند و سوگيري‌هاي ارزشي و اخلاقي او با داوري‌هايش تمايزي گذاشت؟
يك گام به پيش بگذاريم: آيا شريعتي يك جامعه‌شناس بود؟ يك مورخ بود؟ يك روشنفكر بود يا يك مصلح اجتماعي و سياسي يا فعال سياسي؟ اين پرسش‌ها طي چهار دهه گذر از مرگ اين چهره موثر همواره مطرح شده و تاكنون پاسخي قطعي و قانع‌كننده نيافته است، شايد يك دليل آن باشد كه خود پرسش‌ها در متن علوم انساني مطرح مي‌شود و در بستر اين علوم (بارها فراتر از علوم تجربي و پايه) سخن گفتن از قطعيت محال است. هر چه باشد حالا اين مسائل در مقياسي جهاني به موضوع يك همايش بدل شده است: جايگاه علي شريعتي درعلوم انساني چيست و او چه نقشي در آينده اين علوم ايفا مي‌كند؟
پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با همكاري انجمن جامعه‌شناسي ايران و پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات ديروز همايشي بين‌المللي برگزار كرد با موضوع علي شريعتي و آينده علوم انساني. در اين همايش كه با حضور ده‌ها صاحبنظر علوم انساني در ايران و جهان برگزار شد، موافقان و منتقدان علي شريعتي بحث كردند و هر يك از منظر خود جنبه‌هايي از ابعاد نظري و عملي او را واكاويدند. همايش با سخنراني فرزندان شريعتي آغاز شد، اما در ادامه منتقدان شريعتي نيز سخن گفتند. در دو صفحه روبه‌رو كوشيديم گزارشي از اين سخنراني‌ها ارايه كنيم:
کد خبر: ۲۸۸۹۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۱/۲۱