امام خمینی«ره» - صفحه 47

عبدالوهاب فراتی مقدمه: آنچه در قسمت اول این نوشتار آمد، مجموعه ویژگیهایی بود که حضرت امام برای ترسیم نوعی از حکومت اسلامی، یعنی جمهوری اسلامی بیان فرموند. این دوره از حیات نهضت اسلامی که به «عصر جمهوریت‏» شهرت یافته، دوره‏ای است که از ورود امام به پاریس، آغاز و در28/6/1358 فرجام می‏یابد. امام خمینی حتی یک بار هم از «ولایت فقیه‏» سخن به میان نیاورده و به «نظارت فقیه‏» اکتفا نموده‏اند. ایشان در دو ویژگی از جمهوری اسلامی، صریحا نکاتی را بیان کرده‏اند که علی الظاهر با «ولایت فقیه‏» سازگار نیست. یکی در ویژگی چهارم جمهوری: «جمهوری به همان معنا که در همه جا جمهوری است. جمهوری اسلامی، جمهوری است مثل سایر جمهوریها» واضح است که ولایت انتصابی فقیه، الگویی غیر از الگوی رایج جمهوریت در سراسر جهان است. با این همه، اشاره دیگری از امام خمینی که این جمهوری مشابه خارجی ندارد و بعدها مفهومش روشن می‏شود، ممکن است‏با ولایت فقیه از خود سازگاری نشان دهد. دیگر اینکه، در ویژگی پنجم اسلامیت که حضرت امام وظیفه خود و سایر متولیان امر دین را نظارت و ارشاد معرفی می‏کند، روشن است که نظارت و ارشاد غیر از ولایت‏شرعی فقیه است. اما اینکه چرا حضرت امام خمینی در این دوره(58 -56) حتی یک بار از ولایت فقیه، سخن به میان نمی‏آورد; احتمالات متعددی گفته شده است که در ذیل به توصیف و نقد آنها خواهیم پرداخت.