روزنامه مردم‌سالاری - صفحه 38

مقدمه: تحولات و روندهایی که در منطقه قفقاز جنوبی و در عرصه بین المللی پس از نشست باکو صورت گرفته است، نشان داد که مثلث جمهوری آذربایجان – ایران – روسیه یک مدل همکاری ضروری و موثر، یک گام موفقیت‌آمیز ژئوپلیتیکی بوده است. هشتم اوت سال گذشته میلادی (۲۰۱۶) روسای جمهور سه کشور همسایه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، یک طرح جدید ژئوپلیتیکی را راه اندازی کردند و پایه یک فرمت همکاری منطقه ای جدید را فراهم کردند. همانطور که در آن زمان ذکر شد، این یک رویداد تاریخی بود که به معنای باز کردن یک صفحه جدید در همکاری سه کشور است. دور دوم این نشست سه جانبه چهارشنبه هفته گذشته (۱ نوامبر ۲۰۱۷) در تهران با حضور الهام علی اف، ولادیمیر پوتین و حسن روحانی برگزار شد. این خود نشانگر آن است که فرمت مذکور گامی‌تاکتیکی نبوده است و سران هر سه کشور برای ادامه و توسعه این فرمت که از اهمیت بین‌المللی و پتانسیل بزرگ برخوردار است، دارای اراده سیاسی برای به ثمر رسیدن اهدافی چون ایجاد کریدور شمال – جنوب، مسائل حقوقی، اقتصادی و همچنین زیست محیطی دریای خرز، مباحث سیاسی – امنیتی و غیره هستند. از همین رو دیپلماسی ایرانی برای تحلیل ایجاد چنینی نشستی و بررسی نتایج و آثار آن در تهران گفت و گویی را با نعمت‌الله ایزدی، آخرین سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی و اولین سفیر در روسیه ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید:

مقدمه: به نظر مي‌آید که به رغم حضور پر رنگ روسیه در بحران سوریه، خاورمیانه برای روسیه اولویت اصلی سیاست خارجی اش نیست، بلکه مسیری است برای رسیدن به مجموعه اهداف بزرگتر در نظام جهانی مانند برگشت روسیه به عنوان قدرت برتر در نظام بین الملل و ایفای نقش قوی در تعیین نظم منطقه‌ای در اروپا؛ بررسی سند تدبیر سیاست خارجی روسیه (2016) به روشنی نشان از این نکته دارد که خاورمیانه از اولویت بالایی در سیاست خارجی این کشور برخوردار نیست و در بهترین وضعیت جایگاه پنجم اولویت را به خود اختصاص مي‌دهد. به این معنا خاورمیانه به تنهایی فاقد اولویت و اهمیتی راهبردی برای روس‌ها است، بلکه از آنجا اهمیت مي‌یابد که در منظومه کلان‌تری از سیاست خارجی آنها واجد نقش و کارکرد مي‌شود. به این معنا خاورمیانه در نگاه روسی، هنگامي‌اهمیت مي‌یابد که به ابزار‌ و محملی مهم و تاثیرگذار برای دستیابی به اهداف استراتژیک سیاست خارجی روسیه تبدیل مي‌شود. از همین رو هم تمام کشورهای خاورمیانه در حکم کارت بازی روسیه هستند که سفر ملک سلمان به روسیه، دیدار نتانیاهو و پوتین، سفر 15 اکتبر «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه به اسرائیل و ... به خوبی موید این مسئله است. از همین رو قطعا تهران هم در همین پارادایم مي‌گنجد. پس‌ در نهایت باید توجه داشت که روابط ایران و روسیه همواره دستخوش نگاه‌های سیاه و سفید بوده است؛ به آن معنا که برخی در ایران، روسیه را چنان سفید مي‌بینند که گویی منافع ملی روسیه و منافع ملی کشورمان همواره در یک راستا هستند؛ از سوی دیگر عده ای نیز همه آمال خود را در ارتباط با غرب مي‌دانند و از این رو روس‌ها را همواره همسایه‌ای نامطمئن مي‌خوانند. در حالی که رابطه با روسیه نیز همچون دیگر کشورها به طور نسبی برای جمهوری اسلامي‌ایران مي‌تواند تهدیدها و فرصت‌هایی در بر داشته باشد که این امر مستلزم شناخت بیشتر روسیه است. در همین رابطه دیپلماسی ایرانی تحلیل و بررسی آینده استراتژی روسیه در قبال خاورمیانه و مشخصا بحران سوریه را با شعیب بهمن، کارشناس و پژوهشگر مسائل روسیه در میان گذاشته که در ادامه مي‌خوانید: