جاوید قربان‌اوغلی

مقدمه: رسیدن به توافق بر سر برنامه جامع اقدام مشترک، یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال میلادی گذشته در سطح جهان بود. ماراتن ٢٢ماهه مذاکرات هسته‌ای در دولت حسن روحانی، سرانجام به ایستگاه نهایی رسید و چند ماه بعد از اعلام توافق، وارد فاز اجرائی شد. کم نیستند تحلیلگرانی که انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٩٢ و نقش‌آفرینی گروه‌های سیاسی اصلاح‌طلب و میانه‌رو برای اجماع روی نام حسن روحانی و حضور چشمگیر مردم در آن انتخابات را، برگ‌برنده ایران برای ورود از موضع بالا به مذاکرات در مقایسه با دولت احمدی‌نژاد می‌دانند. شاید اظهارنظر حجت‌الاسلام مهدی‌طائب، از یاد‌ها رفته باشد که اول اسفندماه سال ٩٢ یعنی شش ماه بعد از آغاز کار دولت یازدهم، گفت: «احمدی‌نژاد به درد مذاکره نمی‌خورد، چراکه می‌گفت هولوکاست را قبول ندارد و اسرائیل باید از روی کره زمین محو شود. اما آقای روحانی برای مذاکره ردنشدنی است. اصلا روی پیشانی او نوشته شده هذا رجل المذاکره! بنابراین آمریکا دیگر نمی‌تواند به دنیا بگوید او اهل مذاکره نیست. اما می‌توانستند ادعا کنند ایشان در ایران کاره‌ای نیست و تصمیم اصلی را رهبری می‌گیرد. اما در همین‌زمان مقام معظم رهبری، نرمش قهرمانانه را مطرح کردند تا آمریکا به مذاکره تن دهد». اکنون در روزهایی که با دورشدن تهدیدات خارجی از ایران، يك جريان سياسي هرآنچه در توان دارد برای ناکام نشان‌دادن این توافق – بی‌توجه به شرایطی که کشور در پایان دولت محبوب آنها با آن مواجه بود- به کار گرفته است، صحبت از دستاوردهای برجام و زمان‌بربودن اعتماد‌سازی با طرف‌های خارجی، حکم «یادآوری» را دارد؛ یادآوری‌ای که محور گفت‌وگوی «شرق» با « جاوید قربان‌اوغلی »، از دیپلمات‌های ارشد وزارت خارجه، است. سفیر ایران در آفریقای‌جنوبی در دولت اصلاحات و مدیر کل پیشین آفریقای وزارت خارجه، از جمله تحلیلگرانی است که با یادداشت‌ها و گفت‌وگوهای خود در دوران احمدی‌نژاد و در سه ساله دولت روحانی، محورهای دیپلماسی فعال و نه انفعالی را تشریح کرده است. این گفت‌وگو را می‌خوانید: