محمد‌رضا تاجیک

اشاره: محمدرضا تاجيك، مترجم و استاد علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي، گفتمان را مجموعه و منظومه متفاوتي از توالي‌هاي معني‌دار- به‌نحوه‌اي كه در مفهوم به‌طوركلي بازنگري ‌شود - مي‌داند و معتقد است براي اينكه يك ايده و آموزه جامه يك گفتمان را بر تن كند بايد آدابي را به‌جا آورد، شروطي را در خود لحاظ كند و از استعدادها و شناسه‌هاي خاص برخوردار شود. وي در پاسخ به سوالات «اعتماد» با موضوع «فراز‌وفرود گفتمان ها» ضمن برشمردن اين آداب ادامه مي‌دهد از آنجا كه گفتمان‌ها نه‌تنها به‌مثابه نوعي فناوري قدرت، بلكه به‌مثابه نوعي استراتژي و نقشه راه عمل مي‌كنند، از اين رو، نقشي كاملا تعيين‌كننده در موفقيت و شكست كنشگران سياسي- اجتماعي دارند. تاجيك در رابطه با امكان احياي گفتمان‌ها پس از شكست نيز معتقد است از يك منظر گفتماني، پيروزي، توفق و استيلاي كامل گفتماني ممكن نيست و هر پيروزي‌اي نسبي و گذراست و هر هژموني‌اي با چالش و مقاومت مواجه است. بنابراين، همواره ممكن است كه يك گفتمان از ناكامي و شكست خود فرصتي بسازد. گفتمان‌ها مي‌توانند ناكامي‌هاي گذشته را چراغ راه آينده خود قرار دهند و با بازسازي و واسازي خود روحي جديد به خود بدمند. وي با تاكيد بر اينكه يك گفتمان براي هژمونيك‌شدن و هژمونيك‌ماندن هم نيازمند دفاع و توجيه مستمر دروني و هم بيروني است، ادامه مي‌دهد كه تمام دقايق و عناصر يك گفتمان بايد از چنان غنايي برخوردار باشند كه در مواجهه و مقابله با آلترناتيوها و رقباي خود بتوانند از خود دفاع منطقي كنند. اما گفتمان‌ها بي‌حضور و بي‌واسطه حاملان و عاملان صامت و مسكوتند و براي پژواك صداي خود و دفاع از خود نيازمند پويايي و بالندگي و آفرينندگي آناني هستند كه پيكره و دقايقش را بر دوش مي‌كشند. وي در رابطه با نقش شبكه‌هاي اجتماعي در ترويج گفتمان‌ها مي‌گويد ترديدي ندارم كه امروز شبكه‌هاي اجتماعي طبيعي‌ترين، موثرترين و كارآمدترين مجراي جاري شدن سيل گفتماني اصلاح‌طلبي است.