نویسنده: حجتالله مرادی / عضو هیأت علمی دانشکده و پژوهشکده علوم دفاعی و امنیت دانشگاه امام حسین(ع)
چکیده:
هرچند که در طول تاریخ تعداد چشمگیری از زنان در واحدهای نظامی و نیروهای مقاومت خدمت کردهاند، اما بیشتر فرهنگها هنوز مردها را، رزمنده و مدافع میشناسند. امروزه ضرورتهای جنگ و مقاومت این باور را کمرنگ کرده است.
زنان مسلمان در پاسخ به بحرانهای ملی در امور جنگ و مقاومت مسلحانه از طریق ایفای نقشهای حمایتی و حتی رزمی در حل بحرانها سهیم بودهاند. در تمامی کشورها و جنبشهایی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، زنان مسلمان از مردان حمایت معنوی به عمل آوردهاند و با افزایش آگاهی اجتماعی به حمایت مالی و انجام برخی وظایف که عموماً مختص مردان است، همت گمارده و بدین ترتیب جایگاه خود را ارتقا بخشیدهاند.
این مقاله به بررسی نقش زنان در بحرانهای مسلحانه در کشورهای اسلامی میپردازد و چارچوب رفتاری، تاریخی و مبانی حاکم بر این اندشه را در کشورهای اسلامی مطالعه میکند و تمایز آن را تا حدودی از اندیشه کشورهای غیر مسلمان مشخص میکند.
واژگان کلیدی
جهان اسلام، منازعات مسلحانه، کشورهای خاورمیانه، مبارزات آزادیبخش.
مقدمه
اندیشه اسلامی به انسان بودن زن و مرد در آفرینش از دیدگاهی واحد مینگرد و هر دو را به تحرک و سازندگی فرامیخواند. این اندیشه، مسئولیت انحراف از مسیر یا پایداری در عقیده را یکسان به دوش هر دو میگذارد و براساس اصل تکامل انسانی، نقشها و مسئولیتها را بین آن دو تقسیم میکند تا با تعامل ارزشها بین زن و مرد، ویژگیهای انسانی در سطح تکامل نقشها و مسئولیتها به یگانگی و انسجام برسد.
خداوند در قرآن به زن نیز همانند مرد خطاب میکند و در عقیده و مسئولیت او را همدوش مرد قرار میدهد و آنان را در ارزشهای انسانی و روانی یکسان میشمارد. در اندیشه دینی ـ اسلامی، زن و مرد جایگاه یکسانی دارند. از همان ابتدا که خداوند در برابر تمامی ملائکه اعلام میکند: «انی جاعل فیالارض خلیفه» (بقره/ آیه 30) رسالت حمل این امانت الهی بر دوش انسان گذاشته شد و بیتردید مسئولیت این امانت همانگونه که بر عهده مرد است، از وظایف زن نیز به شمار میآید. بنابراین نقش زن در عرصه بحرانهای سیاسی و اجتماعی بسیار چشمگیر و تعیینکننده است، چه منظور ایفای نقش مستقیم، باشد (حضور فیزیکی زن در بحران) و چه غیر مستقیم (در مقام معلم و مربی خانواده).
آثار تربیتی زن در مقام همسر و مادر بخوبی در نتایج و پیامدهای تربیتی او در خانواده بازتاب دارد. نقش سازنده و حضور مثبت زن میتواند در مسیر تعالی جامعه و ارتقای کمال افراد آن باشد، نظیر نقش حضرت فاطمه زهرا(س) در قضیه خلافت حضرت علی(ع) و یا نقش احیاگر و آگاهیبخش حضرت زینب(ع) در واقعه کربلا، همچنین نقش مادران و زنان گمنامی که فرزندان آنها منشاء خیر و برکت برای جامعه شدهاند (مرکز امور مشارکت زنان ، 1380)
زنان مسلمان در طول تاریخ پرفراز و نشیب کشورهای خود، رسالتهای عظیمی را همگام با مردان بر دوش گرفتهاند، بویژه در جنگها و منازعات مسلحانه مختلف سهم موثر و عمدهای بر عهده داشتهاند. در این مقاله نمونههایی از فداکاریهای تعداد زیادی از آنها، از صدر اسلام تاکنون مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.
کد خبر: ۲۵۴۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۲/۰۷
کد خبر: ۲۵۱۸۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۲/۰۸