مقدمه: بيش از يك دهه پيش، پروفسور برنارد لوييس، استاد بازنشسته مطالعات خاور نزديك دانشگاه پرينستون مقاله‌اي راجع به تحولات سياسي در تركيه نوشت كه با عنوان «گذار به دموكراسي در تركيه» به فارسي ترجمه و در شماره ٢٣٨-٢٣٧ مجله سياسي - اقتصادي منتشر شد، لوييس كه از دهه‌ها پيش آثار متعددي درباره تركيه و تاريخ تجدد در آن نگاشته بود، در اين مقاله ضمن ارزيابي تاريخ يكصد ساله اين كشور نوشت: «در زندگي سياسي تركيه، كجروي‌ها و گسست‌هايي ديده مي‌شود كه هنگام تنش‌هاي سخت و در سايه محدود بودن تجربه دموكراسي طبيعي است اما نكته برجسته و گيرا اين است كه پس از هر بار بيرون رفتن قطار كشور از خط دموكراسي، قطار دوباره به خط بازگردانده شده و مردم تركيه سفر خود را به سوي آزادي و دموكراسي ادامه داده‌اند». اين اظهارنظر لوييس مربوط به قبل از ٢٠١٠ بود، يعني وقايعي كه امروز تحت عنوان بهار عربي از آنها ياد مي‌شود و كل مناسبات منطقه و روابط كشورها و همچنين جهت‌گيري‌هاي آنها را عوض كرده است. حالا از تركيه هم اخباري به گوش مي‌رسد كه چندان هم‌سو با تحليل خوش‌بينانه لوييس نيست و نگراني‌هايي را درباره آينده آزادي و دموكراسي در اين كشور به وجود آورده است. اعتراض‌هاي طبقه متوسط، نارضايتي اقليت‌هاي قومي و مذهبي، ناكامي‌هاي تركيه در پيشبرد يك سياست منطقه‌اي درست و اتخاذ تصميم‌هاي منطقي درباره همسايگانش به ويژه سوريه، تنش در روابط با روسيه، مشكلات حقوق بشري و زنداني كردن روزنامه‌نگاران و فعالان مدني و همچنين تنش در ميان نخبگان سياسي كه آخرين نمودش استعفاي احمد داود اوغلو، نخست‌وزير پيشين اين كشور بود كه گفته مي‌شد به دليل اختلاف‌هاي آشكار و پنهان با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور اقتدارگرا و مردم‌گراي اين كشور صورت گرفته است. علت اين تنش‌ها در چيست؟ آيا مي‌توان فراسوي اخبار روزمره پاسخ اين پرسش را در تاريخ تجدد در تركيه و ويژگي‌ها و مختصات سرشت آن بازجست؟ اصولا تركيه در بيش از يكصد سال مشروطه‌اش چه تجربه‌اي را از سر گذرانده است؟ آيا با وجود اين رخدادها همچنان مي‌توان به آينده اين كشور خوش‌بين بود؟ اين پرسش‌ها و بسياري ديگر درباره تاريخ تحولات يكصد ساله تركيه را در ميزگردي با حضور احمد موثقي، استاد علوم سياسي دانشگاه تهران و سيد اسدلله اطهري، پژوهشگر ارشد در پژوهشكده مطالعات استراتژيك خاورميانه در ميان گذاشتيم كه از نظر مي‌گذرد: