تکنولوژی - صفحه 7

مقدمه: «نیل پستمن» نظریه‌پرداز اجتماعی و استاد علوم و فنون ارتباطات در دانشگاه نیویورک، یکی از منتقدان و صاحبنظران پرآوازه در عرصه رسانه و تکنولوژی است. وی در یکی از کتاب‌های معروف خود به نام «نابودی کودکی» (۱۹۸۲) این نظر را مطرح می‌کند که تلویزیون با از میان برداشتن مرز بین آگاهی کودکان و بزرگسالان از یک سو خصلت کودکانه کودکان را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر از بلوغ فکری و فرهنگی بزرگسالان می‌کاهد. به گمان او، تلویزیون دنیای کودکان و بزرگسالان را به هم پیوند می‌دهد و اطلاعات و تصاویری در اختیار کودکان قرار می‌دهد که روزگاری تنها در اختیار بزرگسالان بود. او در کتاب معروف «زندگی در عیش و مردن در خوشی» (۱۹۸۶) که به بیش از 10 زبان ترجمه شده، به بررسی و تحلیل و نقادی گسترده تلویزیون در بستر فناوری جدید می‌پردازد. برخی از کتاب‌های دیگر پستمن عبارتند از: ساختن پلی به قرن هجدهم و تکنوپولی و تسلیم فرهنگ به تکنولوژی (۱۹۹۲) که در آن به نقد اساسی تکنولوژی می‌پردازد. پستمن در آثار متعدد خود به تاریخ و تأثیر انواع تکنولوژی از جمله تلگراف، صنعت چاپ، تلویزیون، کامپیوتر و اینترنت بر زندگی و ذهن بشر می‌پردازد و اندیشه پیشرفت و ترقی مثبت را در مورد تاریخ تکنولوژی بویژه در عرصه ارتباطات جمعی مورد سوال قرار می‌دهد. زمینه استدلال او این است که هر وسیله ارتباط جمعی از نوعی بازتاب برخوردار است. هر وسیله و ابزاری، صرف‌نظر از چارچوب محدود و کاربرد اولیه آن، این قدرت را دارد که از محدوده نخستین جدا شود و سیطره خود را در چارچوبی نوین و غیرقابل پیش‌بینی گسترش دهد. این نقش تا آنجا پیش می‌رود که نه تنها در برداشت و استنباط ما از مفاهیمی مانند نیکی و پارسایی و زیبایی اثر می‌گذارد بلکه حتی بال‌های تأثیر خود را بر نوع و چگونگی برداشت و بیان ما از هستی و حقیقت می‌گستراند. اما شاید همگان «تکنوپولی» را اثری منحصر به فرد از نیل پستمن بدانند. اثری که روح تمام آثار او یعنی «تسلیم فرهنگ به تکنولوژی » در آن متجلی است. تا قبل از ظهور تکنوکراسی، اندیشه‌های فرهنگی و آرمان‌های مقدس مذهبی بر ابزار، آلات و فنون حاکمیت داشتند و با ظهور تکنوکراسی شاهد ادعای نوعی برابری فن و صنعت با انسان هستیم. انسان مساوی است با تکنیک. اما در این مسیر به مرحله تکنوپولی می‌رسیم. مرحله‌ای که تکنیک به ایدئولوژی مسلح شده و تبدیل به تکنولوژی شده است و حاکم بر فرهنگ می‌شود. تکنوپولی یعنی حاکمیت تکنیک بر اراده انسان و آرمان‌های انسانی. یعنی تسلیم فرهنگ برابر تکنولوژی .