اشاره: پس از 11 سپتامبر، در آسياي مركزي تبديل چالشهاي داخلي به امنيتي اهميت بيشتر كسب كردند. رويدادهاي بهار 2002 در قرقيزستان نشان داد چگونه ثبات غير واقعي در برهه‌هايي مورد آزمايش قرار مي‌گيرد هنگامي كه نارضايتي عمومي به مخالفتها و تظاهرات تبديل مي‌گردند. شرايط اقتصادي – اجتماعي خطري اصلي محسوب مي‌گردد و نارضاتي كانالي براي هدايت در جهت راديكاليسم اسلامي مي‌باشد. در سه كشور آسياي مركزي (ازبكستان – تاجيكستان – قرقيزستان) حزب‌التحرير در رجال رشد است. پاسخ به اسلام‌گرايي افراطي فقط از طريق همكاري بين‌المللي در زمينه‌هاي نظامي، سربازان مرزي، پليس، نيروي اطلاعاتي مقدور نيست، همچنين كمك بين‌المللي براي توسعه اقتصادي و دموكراتيك نمودن نيز بايد در برنامه قرار گيرد. فقط مداخله بيشتر سازمانهاي بين‌المللي، بانكها و دولتهاي خارجي قادر است اين كشورها را در دوره‌اي از توسعه اقتصادي قرار دهد و آنها را به جهت نفع تمامي آسياي مركزي ثبات بخشد. در اين مقاله بررسي مي‌شود كه تحولات آسياي مركزي و كاهش نفوذ روسيه عوامل تعيين‌كننده براي تصميم‌گيري در آسياي مركزي هستند.

اشاره: یکی از پرسش‌هایی که درباره وجوه فرهنگ اسلامی مطرح است، پرسش از آبشخورها و خاستگاه‌های این فرهنگ بزرگ است. همه‌ مسلمانان بر اساس تعالیم قرآن (نجم: 3 و 4) و سخنان پیامبر، بر این باورند که آنچه در قرآن کریم و سنت معصومان علیهم‌السلام بیان شده، وحی خداست و هیچ منبعی جز مشیت و اراده‌ تشریعی خداوند در آن دخالت ندارد. در سال‌های اخیر پرسش‌ها و نظریه‌های تازه‌ای در باب فهم و تفسیر قرآن و سنت مطرح شده، که باور کهن و ریشه دار اسلامی در باب وحیانی بودن دین را به چالش می‌کشد. برخی از افراد بر اساس نظریه‌های هرمنوتیکی معاصر ادعا می‌کنند که قرآن کریم، کلام پیامبر است و چون هرپیامبر متأثر از فرهنگ زمانه‌ خویش است، پس قرآن کریم هم از فرهنگ زمانه عرب جاهلی تأثیر گرفته است! این نظریه که گاهی با عنوان تاریخمندی قرآن هم از آن یاد می‌شود، معتقد است که احکام قرآن متأثر از فرهنگ زمانه نزول و مختص همان دوران است. این گروه از نظریه پردازان گاهی در نوشته‌ها و بحث‌های خود به عناصری در قرآن کریم اشاره می‌کنند که به زعم آنها شاهدی بر تأثیرپذیری اسلام از فرهنگ زمانه‌ است. یکی از دلائلی که معمولا برای اثبات متأثر‌بودن اسلام، بویژه متن وحیانی قرآن کریم، از فرهنگ زمانه نزول، یعنی فرهنگ جاهلی، مطرح می‌شود این است که قرآن، فرهنگ اعتقادى، اجتماعى، حقوقى و ... اعراب در مقطع ظهور اسلام را امضا يا اصلاح كرده و پذیرفته است و این یعنی بازتاب فرهنگ اعراب در آموزه‌های قرآن! به دیگر سخن، اعراب براى خود داراى اعمال و مناسكى بوده‌اند و قرآن، پاره‌ای از اعمال و عناصر فرهنگی اعراب جاهلى را امضا کرده و یا با اصلاح، آن‌ را پذيرفته است. به عنوان مثال مناسک حج، از مهمترین مناسک عرب جاهلی است و در زمان جاهليت با برجستگی خاصی، در میان اعراب مرسوم بوده و قرآن آن را همراه با اصلاح برخى از آداب و اعمال پذيرفته است. نيز احکامی مانند ايلاء، ظهار، لعان و ... که همگی از آداب و رسوم اعراب در پیش از بعثت پیامبر اسلام به شمار می‌رود. در نوشتار حاضر به بررسی و نقد این نظریه خواهیم پرداخت.

اشاره: در اثر فروپاشي اتحاد جماهير شوروي كشورهاي جديدي به عنوان دولتهاي ملي پا به عرصه وجود گذاشتند. در آغاز سده بيستم ميلادي امپراتوري ديگري در منطقه خاورميانه – امپراتوري عثماني – از ميان رفت و قدرتهاي اروپائي در آن دولتهاي ملي كوچك و بزرگ خلق كردند. ناسيوناليسم و پديده دولت ملي حاصل تجربه خاص تاريخ اورپا است، در حالي كه مردم اين منطقه تجربه تاريخي زندگي در قالب يك دولت ملي را نداشتند. نگاهي به نتيجه اين تجربه پس از پنجاه سال نشان مي‌دهد كه در مجموع، اين تجربه با مشكلات بسيار روبرو بوده است. اينك كه فروپاشي يك امپراتوري ديگر و ايجاد دولتهاي ملي از دل آن در آسياي مركزي و قفقاز تكرار مي‌شود، اگر تجربه عثماني را مورد توجه قرار دهيم موفقيت كشورهاي نواستقلال حاصل فروپاشي شوروي، در اين منطقه مورد ترديد است، بخصوص كه اين كشورها در زماني به استقبال ناسيوناليسم افراطي مي‌روند كه در ساير نقاط جهان اين پديده هر روز كمرنگتر مي‌شود.