(روزنامه جوان - 1394/06/22 - شماره 4625 - صفحه 5)
پيمان CTBT چالش جديد با ايران... هنوز حرف و حديث‌ها در خصوص تصويب يا عدم تصويب پروتكل الحاقي در مجلس به سرانجام نرسيده كه غرب حالا خواستار به تصويب رساندن معاهده CTBT در مجلس ايران شده است. معاهده‌اي كه براساس آن كشورهاي عضو را از هرگونه انفجار هسته‌اي در هر گوشه قلمروي دولت‌ها منع مي‌كند. بر اين اساس لاسينا زربو دبير اجرايي كميسيون مقدماتي «پيمان منع جامع آزمايش‌هاي هسته‌اي» در گفت‌و‌گو با خبرگزاري آسوشيتدپرس، گفته است پس از توافق جامع اتمي ايران و گروه 5+1 كه اوايل تابستان به دست آمده ايران بايد با تصويب معاهده منع جامع آزمايش‌هاي هسته‌اي نشان دهد كه به دنبال چنين قصدي نيست.
اين در حالي است كه دبير اجرايي اين معاهده عنوان مي‌كند كه «من حرف ايران را باور مي‌كنم و معتقدم به دنبال ساخت سلاح نيستند. چون حرف آنها را باور دارم تأكيد دارم كه معاهده را تصويب نهايي كنند تا براي ديگران هم ترديدي باقي نگذارند. اعتماد يك مسئله است، تضمين اجرايي مسئله ديگري است. چرا از تضمين اجرايي معاهده سر باز مي‌زنند؟»
CTBT چيست؟
براساس تعريف صورت گرفته، رژيم بازرسي «پيمان منع جامع آزمايش هسته‌اي» (CTBT)، براي شناسايي هرگونه انفجار هسته‌اي انجام شده رو و زير زمين، زير آب يا در اتمسفر طراحي شده است. هدف رژيم بازرسي نظارت كردن بر كشورهاي پذيرنده «پيمان منع جامع آزمايش هسته‌اي» (CTBT) است كه همه انفجارهاي هسته‌اي در سياره را منع مي‌كند. مأموريت اصلي كميسيون مقدماتي «سازمان پيمان منع جامع آزمايش هسته‌اي» (CTBTO) علاوه بر ترويج (CTBT)، ساختن و مراقبت كردن اين رژيم است كه اين امر از طريق معاهده لازم‌الاجراست.
بر اين اساس اگر جمهوري اسلامي ايران اين پيمان را به صورت رسمي در مجلس خود تصويب كند و به مرحله اجرا برساند، به نهادهاي بين‌المللي اجازه خواهد داد تا اقدام به ايجاد مراكز نظارت در داخل خاك كشورمان كند و اين بعد تازه‌اي از دخالت در امور داخلي كشور است و احتمال جاسوسي از مراكز حساس كشورمان را افزايش خواهد داد. اگرچه جمهوري اسلامي ايران در سال 1375 اين پيمان را پذيرفت و آن را در داخل كشور به مرحله اجرا رساند، اما هيچ‌گاه آن را براي تصويب به مجلس شوراي اسلامي نفرستاد؛ چراكه تصويب آن در مجلس و لزوم اجراي آن توسط دولت پاي اين مراكز به اصطلاح نظارتي را به داخل كشور باز خواهد كرد.
علاوه بر اين پذيرفتن اين معاهده عملاً مي‌تواند بر اين نكته صحه بگذارد كه جمهوري اسلامي پيشتر قصد انجام آزمايش‌هاي هسته‌اي را داشته و امروز با پذيرش اين معاهده آن را كنار گذاشته است. موضوعي كه مي‌تواند گفته‌هاي پيشين مقامات كشورمان در خصوص عدم تمايل جمهوري اسلامي ايران به در اختيار‌گيري سلاح‌هاي هسته‌اي را با چالش روبه‌رو كند.
اين در حالي است كه پيمان منع جامع آزمايش‌هاي هسته‌اي در سپتامبر سال ۱۹۹۶ به عنوان يك معاهده چندجانبه به تصويب مجمع عمومي سازمان ملل رسيد و از اواخر سپتامبر همان سال براي امضا در دسترس قرار گرفت. تاكنون بيش از ۱۶۰ كشور اين معاهده را امضا و به تصويب مجالس خود رسانده‌اند اما براي اجرايي شدن آن لازم است كه ۴۴ كشور مشخص آن را امضا كرده و تصويب كنند كه از اين تعداد هنوز هشت كشور اين اقدام را عملي نكرده‌اند.
بر اين اساس تعدادي از اين كشورها، امريكا، مصر، چين و اسرائيل هستند كه معاهده را امضا كرده اما به تصويب مجلس خود نرسانده‌اند و پاكستان، هند و كره شمالي كه هنوز اين پيمان را امضا هم نكرده‌اند.
ايران عضو NPT و CTBT
اما درخواست دبير اجرايي كميسيون مقدماتي «پيمان منع جامع آزمايش‌هاي هسته‌اي» براي تصويب CTBT در مجلس كشورمان در حالي است كه ايران چه در زمان رژيم گذشته و چه در دوران حاضر همواره به عنوان يكي از پيشگامان براي پيوستن به معاهدات جهاني بوده است.
به همين منظور در سال 1970 ايران به معاهده NPT پيوست و پس از انقلاب نيز به اين معاهده پايبند باقي ماند. جمهوري اسلامي در تمام اين مدت كوشيد تمام بندهاي معاهده NPT را به درستي در كشور به مرحله اجرا بگذارد و همواره بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه ناظر اجراي درست اين معاهده هستند، براي بازرسي‌هاي مختلف به ايران سفر كردند.
نكته مهم ديگر كه مي‌توانست تضميني براي صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي كشورمان باشد، پذيرش پيمان CTBT از سوي كشورمان است. جمهوري اسلامي ايران اين پيمان را در سال 1375 امضا كرد اما هنوز به تصويب مجلس نرسيده است. اين پيمان كشورهاي عضو را از انجام هرگونه انفجار هسته‌اي در هر مكاني تحت قلمرو يا كنترل خود منع مي‌نمايد. اين در حالي است كه اگرچه اين پيمان به صورت يك قانون در كشور ما در نيامد اما جمهوري اسلامي با امضاي آن همواره به بندهاي اين پيمان نيز پايبند بوده است.
سوءاستفاده كشورهاي برخوردار از معاهدات بين‌المللي
واقعيت ديگري كه در پس اين فشار براي پذيرفتن CTBT به جمهوري اسلامي ايران صورت گرفته، تلاش امريكا و رژيم صهيونيستي براي كاستن قدرت چانه‌زني ايران به دليل پيوستن به اين معاهدات است. اين در حالي است كه همانطور كه پيشتر عنوان شد، ايالات متحده و رژيم صهيونيستي نيز همانند جمهوري اسلامي حاضر به طرح اين پيمان در مجالس خود نيستند و تنها به صورت غيررسمي اين معاهدات را پذيرفته‌اند. نمونه اين اقدام براي فشار از طريق معاهدات را نيز مي‌توان در ماجراي پيمان NPT نيز مشاهده كرد. جايي كه ايالات متحده تلاش مي‌كند، از طريق آن نه تنها منافع خود را تأمين، بلكه فشارهايي را نيز متوجه كشورهاي مستقل كند.
بر اين اساس، پس از آنكه امريكا در دوران جنگ جهاني دوم به استفاده از بمب اتمي اقدام كرد، رقابت شديدي از سوي ساير كشورهاي بزرگ جهان براي دستيابي به اين سلاح آغاز شد كه در اين مسير شوروي سابق در سال ۱۹۴۹، انگليس در سال ۱۹۵۲، فرانسه در سال ۱۹۶۰ و جمهوري خلق چين در سال ۱۹۶۴ به يك دولت هسته‌اي تبديل شدند.
شروع اين رقابت تسليحاتي، باعث شد كشورهاي برخوردار با هدف انحصاري كردن قدرت هسته‌اي خود و همچنين جلوگيري از دستيابي به فناوري هسته‌اي توسط ساير كشورها اقدام به طراحي پيمان‌نامه منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي يا همان NPT كنند. اين معاهده در دوران جنگ سرد به صورت محدود بين چند كشور جهان منعقد شد كه بر اساس آن كشورهاي جهان را به دو طبقه برخوردار (كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي) و غيربرخوردار (كشورهاي فاقد سلاح هسته‌اي) تقسيم مي‌كند.
يكي از نكات مهم در خصوص معاهده NPT ماده ششم اين معاهده است كه تصريح مي‌كند: «هر يك از اعضاي اين معاهده متعهد مي‌گردد كه با حسن نيت، مذاكرات در خصوص اقدامات مؤثر جهت توقف هرچه سريع‌تر مسابقات هسته‌اي و خلع سلاح هسته‌اي، انعقاد معاهده خلع سلاح عمومي و كامل تحت كنترل شديد و مؤثر بين‌المللي را تعقيب نمايد.» اين در حالي است كه امروز به دليل نفوذ بيش از حد كشورهاي برخوردار در ساختار سازمان‌هاي بين‌المللي نه تنها هيچ تلاشي براي خلع سلاح هسته‌اي در اين كشورها صورت نگرفته، بلكه اخبار مختلفي نيز موجود است كه تأكيد مي‌كند اين كشورها همچنان به دنبال توسعه و نوسازي سلاح‌هاي هسته‌اي خود هستند.
طنز روزگار نيز آنجاست كه هر پنج كشور برخوردار از سلاح هسته‌اي امروز در مقابل جمهوري اسلامي ايران نشسته‌اند و با طرح ادعاي مخاطره‌آميز بودن برنامه هسته‌اي كشورمان، مي‌كوشند تمركز افكار عمومي را از سلاح‌هاي هسته‌اي خود دور و به برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران معطوف كنند.
http://javanonline.ir/fa/news/739490
ش.د9402613