(روزنامه اطلاعات - 1394/09/18 - شماره 26323 - صفحه 12)
روسيه و محور مقاومت؛ تحول در جبهه مبارزه با تروريسم
تحولاتی روزهای اخیر عرصه بینالملل و مرتبط با بحران سوریه تاکید میکند که کلید بحران سوریه در دو بعد نظامی و سیاسی همچنان در دست روسیه و محور مقاومت است و این جبهه نقشه جناح بندیهای بینالمللی را متحول میکند. مقایسه عملکرد ائتلاف بینالمللی ضد داعش به رهبری آمریکا با عملکرد نیروهای مشترک روسی و سوری و مشاورههای نظامی ایرانیها در عرصه میدانی سوریه، در کنار حضور فعال رزمندگان مقاومت لبنان در عرصه مبارزه با تروریسم، دلیل نگرانی عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی از این هم پیمانی را آشکار میکند.رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به خوبی میدانند، بقای محور مقاومت و قدرت یافتن آن، طرحهای منطقهای ریاض و تلآویو را با شکست مواجه میکند و بقای تل آویو و ریاض وابسته به تقسیم منطقه بر اساس نقشهای است که آمریکا تحت عنوان طرح خاورمیانه بزرگ آن را پایهریزی کرده تا عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی بخشی از منطقهای باشند که براساس طایفه و مذهب تقسیم شده است.
حضور قدرتمند روسیه در عرصه مبارزه با تروریسم
اگرچه مسکو تاکید کرده که با وجود مدرنیزه کردن تسلیحات نظامیاش قصد ورود به مسابقه تسلیحاتی با آمریکا را ندارد، اما این به معنای عدم استفاده از آخرین دستاوردهایش در عرصه صنایع نظامی در مبارزه با تروریسم در سوریه نیست.
چون مسکو بر این باور است که هدف از به کار بردن سلاح استفاده از آن برای تامین امنیت ملی کشورها و نه خلق درگیریها و منازعات بین کشورهاست، به همین دلیل اولویت سیاست خارجی روسیه حضور قدرتمند نظامی در عرصه منطقهای و بینالمللی جهت غلبه بر تروریسم است، لذا در چارچوب برنامه عملیاتیاش چارچوب زمانی را برای به خدمت گرفت تسلیحات موشکی و توپخانهای خود مشخص کرده است.
ترکیه و فرانسه اولین چرخشهای بینالمللی را رقم میزنند
اما نکته مهمی که در حوزه عملیات نظامی روسها در مبارزه با تروریسم جلب توجه میکند، موافقت ترکیه با استفاده جنگندههای روسی از آسمان این کشور جهت انجام ماموریتهای نظامی خویش علیه گروههای تروریستی است که باید آن را به نوعی هدف گیری اهداف ترکیه در سوریه شمرد.این بدین معناست که تحولی بزرگ در موضع آنکارا در پی نشست گروه 20 در آنتالیا ایجاد شده است، همانگونه که اقدام روسیه در هماهنگ کردن عملیات نظامیاش در سوریه با ناو هواپیما بر فرانسوی «شارل دوگل» را میتوان موفقیت روسها در تغییر موضع فرانسویها در قبال پرونده سوریه تلقی کرد.اگرچه فرانسه تغییر موضعاش در قبال بحران سوریه را انتقام از حملات تروریستی داعش در پاریس عنوان کرده، اما واقعیتها تاکید میکنند که اهداف دیگری در پس حملات تروریستی پاریس قرار دارد که مهمترین آن یافتن دستاویزی برای افزایش دخالتهای خارجی در سوریه است که پیچیدهتر شدن دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران این کشور را به دنبال دارد.
مطامعی که این بار فرانسویها را قربانی کرد
فرانسه درحالی در این عملیات تروریستی بیش از 120 شهروند خود را قربانی کرد که حضور دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی در پس آن کاملا آشکار و عیان بود.تاریخ معاصر اروپا تاکید میکند که بزرگترین عملیات تروریستی که این قاره شاهد آن بوده، توسط ارتش جمهوریخواه ایرلند یا برخی سازمانهای شبه نظامی انجام شده که در پس آنها حمایت لجستیکی دستگاههای اطلاعاتی برخی کشورها قرار داشته است، بنابراین داعش برای انجام چنین عملیاتی نیازمند حمایت لجستیکی برخی دستگاههای اطلاعاتی بوده است.
از سوی دیگر، اگر داعش دارای چنین هوش و ذکاوت اطلاعاتی جهت برنامهریزی برای انجام چنین عملیاتهایی است، پس دارای هوش و ذکاوت بررسی نتایج چنین عملیاتی نیز هست.بنابراین اگر هدف داعش از حملات پاریس متوقف کردن عملیات نظامی فرانسه علیه این گروه در سوریه است، بنابراین اولین برداشت این گروه از چنین عملیاتی افزایش و تشدید حملات فرانسه علیه مواضعاش در سوریه است.
به این ترتیب آشکار میشود که یکی از اهداف داعش در حملات پاریس افزایش حملات هوایی طرفهای بینالمللی در سوریه جهت پیچیدهتر کردن عملیات هوایی روسها در سوریه است که در این مدت ارتش سوریه را از موضع دفاعی به موضع تهاجمی منتقل کرده و موجب شده، موفقیتها و پیروزیهای چشمگیری محقق کنند.
در این میان طرفهای بهره برنده از حملات پاریس و به بن بست رسیدن عملیات نظامی روسیه در سوریه و ادامه بحران این کشور رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی است، در غیر این صورت حل بحران سوریه به معنای ادامه بقای نظام سوریه و محور مقاومت و شکست طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا در منطقه است.از تحولات روزهای اخیر عرصه بینالمللی و منطقهای برداشت میشود که طی هفتههای آتی باید شاهد تشدید اوضاع امنیتی و نظامی در عرصه میدانی سوریه باشیم و رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی گروههای تروریستی را وادار به افزایش عملیاتهای خود کنند.
با این حال دمشق و همپیمانانش همچنان کلید عرصههای میدانی و سیاسی سوریه را در دست دارند و توافقات سیاسی حاصل شده در نشست وین هیچ گاه به صورت جدی دنبال نخواهد شد و این موجب میشود، محور مقاومت همچنان به مهندسی پیروزیهایش در سوریه ادامه دهد و موجب تغییر نقشه قدرتها در عرصه بینالمللی خواهد شد.
پیششرط آمریکا برای حل بحران سوریه
رئیسجمهوری آمریکا در حالی خواستار قطع حمایتهای ایران و روسیه از «بشار اسد» شده که توجه ندارد، این درخواست به معنای تاکید واشنگتن بر حمایت از تروریسم در قبال سوریه است، سیاستی که از ۵سال پیش آن را در سوریه دنبال میکند.رئیس جمهوری آمریکا تلاش میکند با درخواست از روسیه برای پایان دادن به حمایتش از «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه، از یک سو بر روند عملیات نظامی روسیه در سوریه تاثیر بگذارد و از سوی دیگر تلاشهای سیاسی ایران برای حل بحران سوریه را به بن بست بکشاند.این تلاشهای اوباما در حالی ادامه دارد که وی به خوبی میداند، چه ایران و چه روسیه صراحتا و مکررا اعلام کردهاند، موضوع بقای اسد در قدرت تنها به تصمیم و خواست مردم سوریه مرتبط است.
حمایت تهران و مسکو حمایت از شخص نیست
تهران و مسکو اگر حمایتی از اسد میکنند، این حمایتها به عنوان یک شخص از وی صورت نمیگیرد، افزون بر اینکه اسد به شخصه چنین حمایتهای شخصی را نمیپذیرد، چون معتقد است، هرج و مرج و منازعات حاکم بر منطقه به خاطر شخص وی نیست، بلکه به خاطر نقش محوری سوریه در پروندههای مهم و تاثیرگذار منطقهای از جمله ایستادن در برابر طرح بنیانبرانداز آمریکا در خاورمیانه و تقسیم مجدد آن بر پایههای نژادی و طایفهای است.
برکسی پوشیده نیست، هدف آمریکا از اجرای این طرح در منطقه صرف نظر از تامین اهداف و منافع خود، تضمین پایان نزاع اعراب – اسرائیل به سود رژیم صهیونیستی و موجودیت این رژیم در منطقه است که در عمل به معنای تبدیل رژیم صهیونیستی به یکی از مهمترین ارکان منطقهای است.این تلاشهای اوباما در عمل با فضای تنش و درگیری حاکم بر منطقه منطبق است و زمینه را برای ادامه و استمرار آن مهیا میکند، چون این درخواست رئیس جمهوری آمریکا به معنای پایان حمایتهای روسیه و ایران از ارتش سوریه است که نهایت خواست و آرزوی گروههای تروریستی است.
براندازی نظام در سوریه در لفافه قطع حمایت از اسد
در بُعد سیاسی، بشار اسد در رأس هرم قدرت سیاسی در سوریه قرار دارد و درخواست پایان دادن به حمایت از وی به معنای قطع حمایت از نظام سوریه است که برای حفظ تمامیت ارضی و دفاع از مراکز و موسسات و نهادهای حکومتی در این کشور از جمله دستگاه نظامی مبارزه میکند.در واقع درخواست واشنگتن برای پایان دادن به حمایت از اسد به معنای از ریشه ضربه زدن به نظام سوریه است تا زمینه نابودی دمشق از داخل فراهم شود، هدفی که 5 سال است، قدرتهای جهانی ضد سوری برای تحقق آن از هیچ اقدامی فروگذار نکردند.
روسیه و ایران، تحمیل معادلات و موازنههای جدید
ماهیت فعالیتهای ایران و روسیه در دو بعد سیاسی و نظامی در خصوص پرونده سوریه، را باید در این جمله خلاصه کرد که مسکو و تهران تلاش دارند، با ابطال طرح آمریکا در منطقه سیمای سیاسی و نظامی جهان را تغییر داده و معادله جدیدی ارائه دهند که در آن موازنه قوا براساس شکل و هیئت جدید عرصه بین المللی شکل گرفته باشد.
باید پذیرفت، جهان قبل از برجام با جهان پس از برجام تفاوت بسیار دارد و روابط اقتصادی و سیاسی در عرصه بینالملل باید مبتنی بر اصل همکاری و نه وابستگی باشد و آشکار است که آمریکا با تحقق این امر مخالفت کند.از سویی نمیتوان سیاست ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم در جبهههایی به دور کشورهایشان جهت مصون ماندن از این پدیده شوم را نادیده گرفت و این حق مشروع و قانونی ایران و روسیه است که از امنیت ملی خود به بهترین شکل دفاع کنند، در چنین شرایطی طبیعی است که آمریکا به هر دستاویزی متوسل شود تا تنش و بحران در منطقه و در خدمت به اهداف و طرحهایش ادامه یابد.تا زمانیکه موضوع مقابله با سیاستهای ایران و روسیه در منطقه و به خصوص سوریه مطرح باشد، اوباما حتی از حمایت و پشتیبانی از گروههای تروریستی شرم نمیکند، درحالی که مستندات به دست آمده تاکید میکنند که آمریکا عامل شکل گیری داعش و تمام گروههای تروریستی فعال در منطقه است.
به همین دلیل است که رئیس جمهوری آمریکا موضوع «حمایت از اسد» را به عنوان پیش شرط گفتوگو و مذاکره با ایران و روسیه درباره نحوه مبارزه با تروریسم مطرح میکند، غافل از اینکه با وضع این پیش شرط، گویی تاکید میکند که «آمریکا در سوریه حامی تروریسم و دشمن است».
محور آمریکایی در پرتگاه سقوط
کاهش صدای فریاد های قطر، عربستان و ترکیه که خواستار دخالت نظامی در سوریه و برپایی منطقه حائل هستند، نشان میدهد محور آمریکایی در حال سقوط است.به گزارش تسنیم، پیروزی های نظام سوریه در عرصه های نظامی و سیاسی، استقبال بیشتر رهبر جهان از دیدگاه بشار اسد در رویارویی با تروریسم، پشتیبانی روسیه و همپیمانش از نظام سوریه، توافق هسته ای ایران ، تغییر موضع فرانسه در مبارزه با تروریسم و اختلاف دیدگاه آمریکا با حامیان تروریسم نشان دهنده این است که محور روسیه در برابر محور آمریکا به پیروزی های بی مانندی دست یافته است.
بحران سوریه سبب اختلاف مواضع در عرصه بین الملل شد. این مساله باعث به وجود آمدن 2 محور گوناگون شد که از نظر دیدگاه، سازوکار و اهداف با هم اختلاف دارند. یکی از آنها محور روسیه است که چین، ایران و عراق نیز در آن قرار دارند. این محور از نهادهای دولت سوریه مانند ارتش، رئیس جمهوری و مردم سوریه پشتیبانی می کند تا گروه های تروریستی را از پای در آورند. در طرف دیگر محور آمریکا قرار دارد. انگلیس، قطر، عربستان، ترکیه ، رژیم صهیونیستی و فرانسه نیر در این محور قرار دارند. هرچند که حمله های تروریستی اخیر پاریس سبب شده است تا فرانسه اندکی به محور روسیه تمایل پیدا کند. شاخص های مهم نشانگر این هستند که کفه ترازو اکنون به سود محور روسیه سنگینی می کند.
عرصههاي سیاسی و نظامي
از زمان آغاز بحران سوریه بشار اسد رئیس جمهوری سوریه خواهان حل سیاسی بحران است. اما مخالفان با خواسته وی مخالفت کرده و مدعی بودند که طی چند روز و حداکثر یک ماه نظام سوریه را زمینگیر خواهند کرد .با آغاز ناآرامی ها در ماه مارس 2011 میلادی در سوریه فیصل قاسم سخنگوی شبکه خبری الجزیره قطر که از حامیان سرسخت مخالفان سوریه است اعلام کرد که منابع اطلاعاتی در دست دارد که بیانگر این است که دولت سوریه به زودی سقوط خواهد کرد. نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری سابق فرانسه، حمد بن خلیفه امیر سابق قطر، عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه سابق عربستان، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا نیز پس از آن با موضع گیری های ضد سوری خود موضع سخنگوی شبکه الجزیره را تقویت کردند.
امروز بشار اسد قدرت مند تر از 4 سال گذشته است. راه حل بحران سوریه از زمان برگزاری نشست اخیر وین رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است. افزون بر این، تصمیم روسیه برای ورود به جنگ با تروریست ها در سوریه نیز در این زمینه آثار بالایی به همراه داشته است.این در حالی است که در طرف مقابل مشاهده می شود که مخالفان سوریه دیگر از هیچ برگ برنده سیاسی برخوردار نیستند. آنان در میدان های جنگ سوریه هیچ چیزی را در دست ندارد و اگر به برخی از نمایندگان آنان هم اجازه داده شود که در نشست ها برای حل سیاسی بحران سوریه حاضر شوند بازهم آنان از هیچ نقش سیاسی برخوردار نیستند و عربستان و اردن به نیابت از آنان در نشست ها مذاکره خواهند کرد.
ارتش سوریه همچنان به رهبری سوریه وفادار است. این مساله سبب شده است تا شرط کنار رفتن بشار اسد به عنوان مقدمه ای برای نابودی داعش به سخنانی بی ارزش تبدیل شود. ارتش سوریه به فرماندهی بشار اسد تنها نیروی است که می تواند گروه تروریستی داعش را از پای در آورد.
در این زمینه سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفت بشار اسد نماینده منافع بخش بزرگی از جامعه سوریه است و بدون او نمی توان راه حل مسالمت آمیزی را برای حل بحران سوریه به کار گرفت.طی چند ماه گذشته ارتش سوریه بخش بزرگی از خاک سوریه را از اشغال تروریست ها و مخالفان خارج کرده است. سخن گفتن درباره پیروزی های ارتش سوریه در شمال شرق این کشور بسیار مهم است. پس از تبدیل یگان های حمایت مردمی و همپیمانان عشایر در شمال سوریه به نیروهای دموکراتیک، عملیات گسترده ای برای در کنترل گرفتن حومه حسکه آغاز شد.
در این عملیات شهر الهول از کنترل داعش خارج شد. پس از آن یگان های شمال سوریه در کنار ارتش این کشور برای در اختیار گرفتن رقه پایتخت داعش خود را آماده می کنند.پیشروی در منطقه هول از دو نظر دارای اهمیت است. نخست اینکه منطقه هول فقط 41 کیلومتر از شهر راهبردی الحسکه فاصله دارد. این منطقه نقطه کمک رسانی به داعش در عراق و سوریه بود.
این پیروزی نشان می دهد داعش که رقه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده بود اکنون در محاصره قرار گرفته است و آغاز نبرد در این شهر برای نابودی این گروه تروریستی در سوریه سرنوشت ساز خواهد بود. اما اهمیت دوم این مساله آن است که همکاری نیروهای دموکراتیک سوریه با ارتش این کشور در آزادسازی منطقه هول نشان می دهد آمریکا مجبور شد از سیاست خود که پایه آن سقوط نظام سوریه بود، چشمپوشی کرده است.
استقبال جهان از بشار اسد
پس از سفر چندی پیش بشار اسد به مسکو انزوای سیاسی که جامعه بین الملل علیه نظام سوریه تحمیل کرده بود اندکاندک رنگ باخت. به نظر می رسد عمان با سفر یوسف بن علوی وزیر امور خارجه این کشور به سوریه تلاش کرده است به تیرگی روابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با سوریه پایان دهد. برخی از اخبار هم نشان از این دارد که امارات برای حل بحران سوریه به طوری که بشار اسد در قدرت باشد یک ائتلاف منطقه ای را هدایت می کند .
همچنین دولت موقت تونس به ریاست مهدی جمعه، دفتر حافظ منافع تونس را در دمشق بازگشایی کرد. در سطح جهانی نیز پیام هایی به رئیس جمهوری سوریه می رسد که نشان میدهد برخی کشورها خواهان نزدیکی با سوریه هستند. به عنوان مثال ریچارد بلاک سناتور آمریکایی در نامه ای به جای اسم خود از ریچارد قلب اسد استفاده کرده است و با موضع گیری اسد و روسیه در رویارویی با تروریسم موافقت کرده است. همچنین خوزه مانوئل گارسیا وزیر امور خارجه اسپانیا تاکید کرد که توافق با بشار اسد رییس جمهوری سوریه در رویارویی با تهدیدهای تروریستی اروپا اثر می گذارد. افزون بر این ها، هیات رسانه های کشورهای خارجی برای دیدار با اسد راهی سوریه می شود که از جمله آنان هیات های انگلیسی و فرانسوی بودند.
حضور و حمایت روس
همه شاخص ها نشان از این دارد که مقدمه هر راه حلی برای حل بحران سوریه از طرف روسیه فراهم خواهد شد. همچنین نادیده گرفتن خواسته های عربستان در وین درباره سخن گفتن از سرنوشت اسد به طور کامل با دیدگاه روسیه درباره بحران سوریه همسو است. نکته بارز در پیروزی محور روسیه دخالت نظامی روسیه در سوریه است. از یک سو هیچ کشوری قدرت این را ندارد که مانع دخالت روسیه شود از طرف دیگر برخی از کشورهای محور آمریکا هم برای رویارویی با داعش اعلام آمادگی کرده اند. از جمله این کشورها فرانسه است که پس از حمله های تروریستی اخیر پاریس برای مبارزه با داعش وارد عمل شده است.
با نگاهی به تاکتیک روسیه در مبارزه با داعش در استفاده از موشک های قاره پیمایی که پایگاه های داعش را ویران میکند می توان گفت این تاکیتک ها فقط برای قدرتنمایی نیست بلکه پیام بزرگی به محور آمریکا است که محتوای آن این است روسیه از منافع خود در سوریه حمایت می کند و هنوز هم اقدام آمریکا در عراق، لیبی و اوکراین را فراموش نکرده است. محور آمریکایی قدرت دخالت در اقدام نظامی علیه روسیه در سوریه را ندارد.
توافق هستهای
بسیاری بر این باورند که توافق هسته ای ایران با کشورهای گروه 1+5 نشان دهنده پیروزی محور روسیه است. این توافق به ایران اختیارات زیادی در مبارزه با داعش می دهد. از طرف دیگر این توافق در شرایطی به دست آمد که عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با آن مخالف بودند. همچنین دعوت از ایران برای حضور در نشست چندجانبه وین برای حل بحران سوریه آن هم در شرایط که سعودی ها با آن مخالف بودند بر پیروزی های محور روسیه افزوده است. این پیروزی فقط در حد دعوت از ایران متوقف نخواهد شد بلکه پذیرش موضع ایران در حل سیاسی بحران سوریه آن هم بدون هیچ گونه طرح های اجرایی درباره آینده اسد، عربستان را به خشم آورده است.همچنین،سلسله انفجارهای تروریستی همزمان چهاردهم نوامبر پایتخت فرانسه که بیش از 130 تن کشته برجای گذاشت به طور مستقیم در تغییر رویکرد کشورهای اروپایی و نزدیک شدن آنها به روسیه نقش داشت.
نکته دیگر این است که برخی از کشورهای حاظر در محور آمریکا مانند قطر و عربستان دارای همان ایدئولوژی هستند که داعش از آن برخودار است. در نتیجه وجود این کشورها در ائتلاف آمریکا اختلافاتی را در پی خواهد داشت. به ویژه که اروپایی ها اکنون با چنین ایدئولوژی هایی مخالف هستند. همچنین موضع فرانسه علیه داعش بر انگلیس هم تاثیر گذاشته است به طوری که دیوید کامرون نخست وزیر این کشور گفت: کشورش حمله های یکجانبه ای را علیه داعش در سوریه آغاز خواهد کرد و به شورای امنیت هم در این زمینه مراجعه نخواهد کرد.
از سویی،با وجود اظهارات اخیر اوباما که در آن گفته است نمی توان بدون رسیدن به یک راه حل سیاسی در سوریه داعش را از بین برد و دستیابی این راه حل تا زمانی که بشار اسد در قدرت است ممکن نیست اما سیاست های آمریکا بر عکس این اظهارات پیش می رود. به طوری که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا تصریح کرد کشورش با همکاری ترکیه برای بستن مرزهای سوریه اقدام کرده است.
وی گفت 75 درصد از مرزهای شمال سوریه به طور کامل بسته شده و برای بستن 98 کیلومتر باقی مانده هم تلاش خواهد شد.این اقدامی است که برای کنترل تحرک های داعش در منطقه صورت می گیرد. به نظر می رسد ایالات متحده آمریکا از موضع خود درباره سخن گفتن درباره سرنوشت بشار اسد چشم پوشی کرده و اکنون مبارزه با داعش را در دستور کار قرار داده است.ناظران بر این باورند که روابط آمریکا با عربستان هم در حال تیره شدن است. عربستان راضی نبود که توافق هسته ای با ایران صورت گرفت اما آمریکا با ایران بر سر موضوع هسته ای توافق کرد. همچنین ریاض خرسند نبود ایران به نشست وین برای حل بحران سوریه دعوت شود اما ایران دعوت شد.
همچنین اظهارات اخیر جان کری در درون خود انتقاد مستقیمی به عربستان است. کری گفت داعش و همه کسانی را در ایدئولوژی پست با داعش هفکر هستند، شکست خواهیم داد.تحرک های اخیر نظامی آمریکا در عراق و سوریه زیر نظر روسیه است. این تحرک ها از نظر عملی نمی تواند به نهادهای فعال دولت سوریه لطمه وارد کند. تنها چیزی که تحرک نظامی آمریکا می تواند انجام دهد این است که در روسیه در زدن پایگاه های داعش کمک کند. این مساله اندیشه پیروزی محور روسیه را تقویت می کند. همچنین کاهش صدای بوق های قطر، عربستان و ترکیه که خواستار دخالت نظامی در سوریه و برپایی منطقه حائل هستند، نشان می دهد محور آمریکایی در حال سقوط است. ادامه دارد...
ش.د9404848