(روزنامه آرمان – 1394/11/04 – شماره 2958 – صفحه 6)
* استراتژي انتخاباتي اصلاح‌طلبان در شرايط كنوني كه اكثريت چهره‌هاي اين جريان رد صلاحيت شده‌اند چيست؟آيا اتاق فكر اصلاح‌طلبي براي چنين شرايطي برنامه‌ريزي كرده بود؟
** جريان اصلاحات به دليل اعتباري كه نزد مردم دارد در شرايط كنوني در صحنه انتخابات باقي خواهد ماند و از تمام تلاش خود براي پيروزي در انتخابات مجلس استفاده خواهد كرد. مشي اصلاح‌طلبي در مقابل مشي محافظه‌كاري و مشي انقلابي قرار دارد و به همين دليل جريان اصلاحات تلاش مي‌كند به صورت تدريجي و رفورميستي به تاثيرگذاري خود در فضاي سياسي ايران ادامه بدهد. اتاق فكر جريان اصلاحات از دو سال پيش تاكنون فضاي سياسي كشور را رصد كرده و درباره همه احتمالات ممكن در فضاي انتخابات مجلس شوراي اسلامي و همچنين مجلس خبرگان تامل و تفكر كرده و براي هر شرايطي برنامه خاص خود را تدوين كرده است.
جريان اصلاحات براي سه سطح ملي، استاني و حوزه‌هاي انتخاباتي برنامه‌ريزي كرده است. استراتژي اصلي اصلاح‌طلبان براي انتخابات مجلس حضور منسجم و متحد اين جريان و جلوگيري از تشتت و تفرقه در بين طيف‌هاي مختلف اصلاح‌طلبي است. نماد وحدت و انسجام اصلاح‌طلبان در سطح ملي، شوراي عالي سياست‌گذاري جريان اصلاحات است. براي تشكيل شوراي عالي سياست‌گذاري نيز تلاش زيادي از سوي بزرگان و فعالان اصلاح‌طلب صورت گرفت و در نهايت اين شورا به صورت منظم مشغول به كار شد.
پيش از اين شوراي راهبردي وظيفه برنامه‌ريزي براي جريان اصلاحات را انجام مي‌داد كه اعضاي آن توسط رئيس دولت اصلاحات انتخاب شده بودند. شوراي سياست‌گذاري جريان اصلاحات براي انتخابات مجلس يك طرح جامع و دقيق تهيه كرد و تلاش كرد در دو سال گذشته اين طرح را در تهران و ساير استان‌هاي كشور عملياتي كند.
مساله مهم ديگري كه جريان اصلاحات براي آن برنامه‌ريزي كرده بود ارائه ليست‌هاي انتخاباتي و همچنين چگونگي و كيفيت حضور چهره‌هاي اصلاح‌طلب در اين ليست‌ها بود. شوراي عالي سياست‌گذاري جريان اصلاحات تصميم گرفت ليست‌هاي اين جريان در انتخابات دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي، توسط حوزه‌هاي انتخابيه و استان‌ها تهيه شود و سپس به مركز ارائه شود. در نتيجه به جاي اينكه مانند گذشته از بالا به پايين تصميم‌گيري شود تلاش شد حوزه‌هاي انتخابيه به صورت خودجوش در انتخابات فعال شوند و ليست‌هاي انتخاباتي را خود تهيه كنند و تصميم‌گيري از پايين به بالا صورت بگيرد.
مساله ديگر مورد نظر شوراي عالي سياست‌گذاري پيدا كردن افراد واجد صلاحيت در ليست‌هاي انتخاباتي اصلاح‌طلبان بود. به همين دليل با سازوكارهايي مانند نظرسنجي وتحقيق و بررسي در مناطق مختلف كشور اين جريان موفق شد افراد مورد نظر خود را پيدا كند. پس از پيدا كردن افراد مورد نظر، ميثاق نامه‌اي با اين افراد امضا شد كه همه اين افراد در مقابل حمايتي كه جريان اصلاحات از اين افراد در انتخابات صورت مي‌دهد موظف شوند سياست‌هاي اعلام شده توسط شوراي سياست‌گذاري را اجرا كنند.
* در شرايط كنوني برنامه شما براي ارائه ليست انتخاباتي چيست؟
** در شرايط كنوني با توجه به رد صلاحيت‌ها شخصيت‌هاي اصلاح‌طلب بسياري از اختلاف نظرهاي موجود درباره بستن ليست‌هاي انتخاباتي از بين رفته است. يكي از دغدغه‌هاي ما براي بستن ليست‌هاي انتخاباتي تكثر و تعدد كانديداها بود. با اين وجود در شرايط كنوني در بسياري از حوزه‌هاي انتخابيه اصلاح‌طلبان اندكي در صحنه انتخابات حضور دارند. اين در حالي است كه در برخي از حوزه‌ها حتي يك اصلاح‌طلب نيز حضور ندارد. در حوزه‌هايي كه هيچ كانديدای اصلاح‌طلبي وجود ندارد ما از چهره‌هاي معتدل‌تر اصولگرايان در مقابل تندروهاي اين جريان حمايت خواهيم كرد. در شرايط كنوني سياست اصلي جريان اصلاحات اين است كه مردم با صندوق‌هاي راي قهر نكنند و به صورت جدي در انتخابات شركت كنند .
* پس از ردصلاحيت‌ها نوعي واخوردگي در بين برخي از هواداران جريان اصلاحات به وجود آمده است. آيا براي اين وضعيت تدبيري انديشیده شده است؟
** بله؛ ما به اين مساله فكر كرده‌ايم و براي آن برنامه داريم. بنده معتقدم اين حالت منفي بسيار خطرناك است و تا جايي كه امكان دارد بايد تلاش كنيم اين حالت منفي را به وضعيت مثبت تبديل كنيم. هدف اصلي جريان اصلاحات تشكيل مجلسي متعادل و كارآمد است كه بتواند دولت را در اجراي سياست‌هاي خود همراهي و پشتيباني كند.
* آقاي روحاني به همراه علي لاريجاني و دكترعارف در حال رايزني هستند. به نظر شما اين رايزني‌ها به چه ميزان سبب بازگشت چهره‌هاي رد صلاحيت شده به انتخابات خواهد شد؟
** تلاش‌هاي مفيد و سازنده‌اي از سوي آقاي روحاني، علي لاريجاني و دكتر عارف در اين زمينه صورت گرفته و هر كدام از اين افراد از كانال‌هاي مختلف تلاش كرده‌اند چهره‌هاي بيشتري را به صحنه انتخابات بازگردانند. خبرهايي كه در اين زمينه به گوش مي‌رسد تاحدود زيادي اميدوار‌كننده است. براساس اظهارات برخي قرار است ۱۵درصد از رد صلاحيت‌شدگان دوباره به صحنه انتخابات بازگردند. اين مساله نشان‌دهنده اين است كه احتمالا شوراي نگهبان قائل به تجديد نظر شده و به همين دليل مي‌توان به آينده اميدوار بود.
سخنان اخير مقام معظم رهبري نوعي فراخوان براي حضور اقشار مختلف مردم در صحنه انتخابات بود. اين فراخوان نيز نيازمند الزامات و ابزارهايي است كه انتخاباتي باشكوه و پرشور در كشور برگزار شود. يكي از الزامات مهم انتخابات، حضور چهره‌هاي مختلف از همه جريان‌هاي سياسي است كه بتوانند مطالبات اقشار مختلف مردم را نمايندگي كنند. از نظر ما سياست تحريم و قهر با انتخابات به صورت كلي منتفي است و جريان اصلاحات تلاش خواهد كرد با تمام قواي باقيمانده و همچنين استفاده از چهره‌هاي معتدل به حضور جدي خود در فضاي انتخابات ادامه بدهد.
* در شرايط كنوني جريان اصلاحات از بيرون و جريان اصولگرايي از درون با مشكل مواجه شده‌اند. به نظر مي‌رسد جريان اصولگرايي كه از تناقضات دروني رنج مي‌برد با رد صلاحيت اصلاح‌طلبان تاحدود زيادي به اطمينان خاطر رسيده است. به نظر شما اصولگرايان پس از رد صلاحيت چهره‌هاي اصلاح‌طلب چه استراتژي براي خود تدوين خواهند كرد و با چه آرايش سياسي در انتخابات حاضر خواهند شد؟
** هر جريان سياسي هنگامي كه جريان مقابل خود را قوي تصور كند تلاش مي‌كند با قدرت و انسجام بيشتري در انتخابات حضور پيدا كند. با اين وجود هنگامي كه يك جريان سياسي رقيب سياسي خود را به دلايلي و ازجمله ردصلاحيت‌ها از دست مي‌دهد با مشكلات بزرگي از درون مواجه مي‌شود. به همين دليل بنده معتقدم در شرايط كنوني كه جريان اصلاحات نمي‌تواند با چهره‌هاي اصلي خود در انتخابات حضور پيدا كند جريان اصولگرايي از درون از هم مي‌پاشد و بر سر ليست‌هاي انتخاباتي با مشكلات بزرگي مواجه خواهد شد.
در شرايط كنوني اصولگرايان احساس مي‌كنند رقيب قدرتمندي در صحنه انتخابات ندارند و به همين دليل طيف‌هاي مختلف اصولگرايي در مقابل هم قرار مي‌گيرند و با يكديگر رقابت مي‌كنند. هنگامي كه اصولگرايان خطر جريان مقابل را احساس نكنند دچار چنددستگي و تفرقه خواهند شد. جريان اصولگرايي تا قبل از ردصلاحيت اصلاح‌طلبان با اختلافات و چند دستگي‌هاي زيادي مواجه شده بود. به نظر من اين اختلاف‌ها و چنددستگي‌ها در ادامه انتخابات بيشتر نيز خواهد شد.
مساله مهم در اين زمينه اينكه عقلاي جريان اصولگرايي از چنين وضعيتي رضايت ندارند و تمايل دارند چهره‌هاي جريان اصلاحات و همچنين چهره‌هاي معتدل اصولگرايي در صحنه انتخابات حضور داشته باشند. اين در حالي است كه شوراي نگهبان بسياري از چهره‌هاي معتدل اصولگرايي را نيز رد صلاحيت كرده است و جريان اعتدالگراي اصولگرايي را با مشكلات بزرگي مواجه كرده است. در شرايط كنوني آقاي علي لاريجاني به عنوان ليدر جريان اعتدالگراي اصولگرايي نسبت به رد صلاحيت‌هاي گسترده معترض است و اقدامات خود را براي بهبود اين وضعيت آغاز كرده است. به نظر من اين وضعيت پايدار نيست و قطعا تغيير خواهد كرد. اگر اين وضعيت باقي بماند اختلافات اصولگرايان عميق‌تر و بيشتر خواهد شد.
* آيا جريان اعتدالگرا در چنين شرايطي مي‌تواند آلترناتيو جريان اصلاحات باشد و بار جريان اصلاحات را به دوش بكشد؟
** تا آنجا كه بنده اطلاع دارم كانديداهاي جريان اعتدالگرا نيز ردصلاحيت شده‌اند و اين جريان نيز با مشكلات بزرگي مواجه شده است. اين در حالي است كه هنوز برخي از اصلاح‌طلبان در صحنه انتخابات حاضر هستند و ما اميدوار هستيم اين عده بتوانند كشتي اصلاحات را به سرمنزل مقصود برسانند. چهره‌هاي جريان اعتدالگراي هوادار دولت آقاي روحاني، جريان اعتدالگراي اصولگرايي و همچنين جريان اصلاحات بامشكل مواجه شده‌اند.
به نظر من در چنين شرايطي بيشترين خطر در انتظار دولت آقاي روحاني است. بسياري از نمايندگان اصولگرايي كه در مجلس نهم حضور داشتند رويكرد دولت آقاي روحاني را نمي‌پسنديدند و در اجراي سياست‌هاي دولت سد ايجاد مي‌كنند. به همين دليل اگر اين افراد در مجلس دهم نيز حضور داشته باشند همين سياست را ادامه خواهند داد و تلاش خواهند كرد مانع از موفقيت دولت آقاي روحاني شوند. به نظر من اگر چنين شرايطي به وجود بيايد حتي فشارها عليه دولت آقاي روحاني بيشتر از گذشته نيز خواهد شد. اين در حالي است كه دولت در وضعيت پسابرجام قرار دارد و به دليل مشخص نبودن سرنوشت برجام ممكن است با چالش‌هاي جديدي مواجه شود.
* اين‌وضعيت براي برجام هم خطرآفرين است؟
** بله؛ اين وضعيت براي برجام نيز خطرناك خواهد بود و ممكن است سرنوشت برجام را با مخاطره‌هاي جديدي مواجه كند. تندروهاي مجلس دهم تلاش خواهند كرد در يك سال و چند ماه باقيمانده از دولت آقاي روحاني سياست‌هاي دولت را با استيصال مواجه كنند و برنامه‌هاي دولت را نقش برآب كنند. در صورت بروز چنين شرايطي حتي شانس آقاي روحاني براي پيروزي در انتخابات رياست‌جمهوري سال۱۳۹۶نيز ضعيف خواهد شد.
* آيا اصلاح‌طلبان تاكنون به مساله انتخابات رياست‌جمهوري۹۶ و همچنين دوران پس از روحاني انديشيده اند؟
** آقاي عارف بارها با آقاي روحاني در اين زمينه صحبت كرده است. وي به آقاي روحاني هشدار داده است كه اگر اصلاح‌طلبان موفق نشوند در انتخابات مجلس دهم پيروزشوند آقاي روحاني در سال۹۶ در پاستور نخواهد بود. آقاي عارف با اين منطق و استدلال تلاش كردند در دو سال گذشته اتحاد و انسجام را در همه طيف‌هاي اصلاح‌طلب ايجاد كنند تا مانع از وقوع چنين اتفاقي شوند.
* واكنش آقاي روحاني به سخنان آقاي عارف چه بوده است؟
** آقاي روحاني نيز هم اين مساله را تاييد كرده است. آقاي روحاني و آقاي عارف هر دو به يك جمع‌بندي مشترك از شرايط كنوني رسيده بودند و تصميم گرفته بودند جريان اصلاحات و جريان هوادار آقاي روحاني به صورت متحد و با انسجام كامل وارد رقابت‌هاي انتخابات مجلس شوراي اسلامي شوند. البته برخي تلاش كردند بين جريان اصلاحات و جريان حامي آقاي روحاني اختلاف و فاصله ايجاد كنند كه در عمل موفق به اين كار نشدند. كار به جايي رسيده بود كه هرگاه حزب اعتدال و توسعه موضعي برخلاف اتحاد اصلاح‌طلبان و اعتداليون مي‌گرفت آقاي روحاني شخصا دخالت مي‌كردند و اجازه نمي‌دادند اين اختلافات عميق‌تر شود.
* آقاي عارف و آقاي روحاني در دو سال گذشته ديدارهاي زيادي انجام داده اند؟
** بله؛ ديدارهاي زيادي بين آقاي روحاني و آقاي عارف در دو سال گذشته صورت گرفته و درباره مسائل مختلف تبادل نظر شده است.
* پس از ردصلاحيت‌هاي چهره‌هاي اصلاح‌طلب نيز ديداري بين آقاي عارف و آقاي روحاني انجام شده است؟
** در اين زمينه اطلاع دقيقي ندارم.
* استراتژي حضور آقاي عارف در انتخابات مجلس براي به دست آوردن رياست مجلس آينده بود. آيا در شرايط كنوني كه بسياري از چهره‌هاي اصلاح‌طلب ردصلاحيت شده‌اند نيز اين استراتژي وجود دارد؟
** آقاي عارف پس از مشاهده ردصلاحيت‌ها براي كار انتخاباتي خود مصمم‌تر شده‌اند و قصد دارند به صورت جدي‌تر در صحنه انتخابات حضور داشته باشند. ايشان يك ستاد بسيار منسجم تشكيل داده‌اند كه داراي ساختار و نظم بسيار بالايي است. در نتيجه هيچ نشانه‌اي از تزلزل در اراده انتخاباتي آقاي عارف مشاهده نمي‌شود و ايشان با تمام قدرت در صحنه انتخابات حضور خواهند داشت. هدف اصلي آقاي عارف رسيدن به رياست مجلس آينده است. به نظر من حضور ايشان در هر سمتي در مجلس آينده غنيمت بسيار بزرگي است و ايشان مي‌تواند منشا خدمات بسيار زيادي در آينده باشند.
* جريان اصلاحات پس از ردصلاحيت در اين رابطه رايزني كرده است؟
** تلاش‌هايي در اين زمينه صورت گرفته است. جريان اصلاحات به دنبال اعتمادسازي در فضاي انتخابات است. يكي از كانال‌هاي در نظر گرفته شده آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني است كه ايشان بتوانند در اين زمينه با رهبر معظم انقلاب صحبت كنند و استدلال اصلاح‌طلبان را براي ايشان بيان كنند. كانال ديگري كه مورد نظر جريان اصلاحات قرار گرفته آقاي روحاني است. جريان اصلاحات توقع دارد آقاي روحاني از موقعيت و رابطه نزديكي كه با رهبر معظم انقلاب دارد استفاده كند وسبب حضور چهره‌هاي بيشتري از جريان اصلاحات در انتخابات شود.
* در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري سال۹۲ برخي از اصلاح‌طلبان مانند عبدالواحد موسوي لاري، اسحاق جهانگيري و مجيد انصاري تلاش كردند به صورت مستقيم با رهبر معظم انقلاب درباره انتخابات رايزني كنند. آيا در شرايط كنوني از طرف سران اصلاحات تلاش‌هايي براي رايزني مستقيم صورت گرفته است؟
** در سال۸۷ و در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري برخي از چهره‌هاي اصلاح‌طلب مانند آقاي مجيد انصاري، اسحاق جهانگيري وموسوي لاري با رهبر معظم انقلاب ديدار كردند و تلاش كردند زمينه را براي حضور جريان اصلاحات در انتخابات فراهم كنند. با اين وجود اينگونه ديدارها قبل از اتفاقات سال ۸۸ برگزار شد و پس از آن چنين ديدارهايي صورت نگرفت. در شرايط كنوني تنها كانال‌هايي كه جريان اصلاحات براي رايزني با رهبر معظم انقلاب درنظر گرفته آيت‌ا... هاشمي و همچنين آقاي روحاني به عنوان رئيس‌جمهور كشور است.
* رايزني‌ها در نهايت به چه نتيجه‌اي منجر خواهد شد؟
** ما موظف هستيم از تمام توانايي و امكانات موجود براي حضور مقتدر جريان اصلاحات در انتخابات استفاده كنيم و اميدواريم كه به نتيجه لازم دست پيدا كنيم. با اين وجود برخي به صورت مغرضانه تلاش مي‌كنند جريان اصلاحات را در مظان اتهام قرار دهند. اين در حالي است كه جريان اصلاحات همواره خود را در چارچوب نظام جمهوري اسلامي تعريف كرده و تلاش كرده برمحور قانون‌مداري حركت كند. بهترين راه براي حفظ منافع ملي اتحاد و انسجام داخلي است و جريان اصلاحات همواره اين مساله را سرلوحه كار خود قرار داده است.
رئيس دولت اصلاحات در ماه‌هاي گذشته در روزهاي دوشنبه جلسات منظمي را با بزرگان جريان اصلاحات مانند آقاي عبدا... نوري، محمدرضا عارف ومحمدعلي نجفي برگزار و درباره شرايط كشور گفت‌وگو و رايزني مي‌كردند. اين جلسات از بهار امسال تاكنون ادامه داشته و در شرايط كنوني نيز ادامه خواهد داشت.
* تا پيش از اعلام ردصلاحيت‌ها حزب اعتدال و توسعه قصد داشت به صورت مستقل وارد کارزار انتخاباتي شود. با اين وجود و پس از رد صلاحيت‌هاي صورت گرفته محتمل‌ترين و نزديك‌ترين گزينه همكاري با جريان اصلاحات حزب اعتدال و توسعه است. موضع شما درباره همكاري با اين حزب چيست؟
** ما هيچ گونه جدايي بين جريان اصلاحات و حزب اعتدال و توسعه مشاهده نمي‌كنيم و به دنبال ارائه ليست مشترك انتخاباتي با اين حزب خواهيم بود. تا قبل از رد صلاحيت‌ها نيز ما هيچ گونه فاصله با حزب اعتدال و توسعه احساس نمي‌كرديم و اين حزب را جزئي از جريان اصلاحات به شمار مي‌آورديم.
* در شرايط كنوني چه توقعي از آقاي روحاني داريد؟آيا تلاش‌هاي ايشان متناسب با مطالبات انتخاباتي جريان اصلاحات بوده است؟
** پايگاه راي آقاي روحاني در انتخابات رياست‌جمهوري سال۹۲ و همچنين انتخابات آينده جريان اصلاح‌طلبي است. حتي آراي خاكستري كه در انتخابات رياست‌جمهوري به حمايت از ايشان به صندوق‌ها ريخته شد نيز متمايل به جريان اصلاحات بود. آقاي روحاني با سوار شدن بر موج اصلاح‌طلبي كه در كشور آغاز شده بود به رياست‌جمهوري رسيدند. در دو سال گذشته نيز دولت ايشان به ويژه در زمينه سياست خارجي به دستاوردهاي بسيار بزرگي دست پيدا كرد و موفق شد وضعیت جامعه را بهبود بخشد.
با اين وجود موفقيت‌هاي دولت آقاي روحاني در زمينه مسائل داخلي مانند سياست خارجي نبوده و ايشان هنوز نتوانسته اقدامات مهم و قابل توجهي در زمينه سياست داخلي انجام بدهند. در نتيجه آقاي روحاني هنوز داراي پايگاه راي مستقل از جريان اصلاحات نيست و پايگاه راي ايشان همچنان جريان اصلاحات و حاميان اين جريان هستند. به همين دليل در شرايط كنوني جريان اصلاحات به عنوان پايگاه اصلي راي آقاي روحاني از ايشان توقع دارد تلاش كند و نگذارد جريان اصلاحات به‌طور كلي از صحنه انتخابات كنار رود. اگر حاميان اصلي آقاي روحاني از انتخابات مجلس كنار بروند تنها مخالفان و منتقدان ايشان در صحنه حضور خواهند داشت. بدون شك اين عده تلاش خواهند كرد عرصه را بر دولت تدبير و اميد تنگ كنند و اجازه ندهند سياست‌هاي آقاي روحاني در كشور اجرا شود.
خطر ديگري كه آقاي روحاني را تهديد مي‌كند از دست دادن پايگاه راي اصلاح‌طلبان است. اگر آقاي روحاني عملكرد مناسبي در مساله ردصلاحيت‌ها و همچنين سياست داخلي نداشته باشد ممكن است با ريزش آراي حاميان خود در جريان اصلاحات مواجه شود كه چالش بسيار بزرگي براي ايشان به شمار خواهد رفت.
يكي از شعارهاي مهم آقاي روحاني در دوران مبارزات انتخاباتي تحقق فضاي باز سياسي و آزادي‌هاي مدني بود. در نتيجه حاميان آقاي روحاني توقع دارند ايشان به وعده‌هاي انتخاباتي خود عمل كنند و زمينه حضور همه جريان‌هاي سياسي را در انتخابات مهيا كنند. با اين وجود جريان اصلاحات از عملكرد آقاي روحاني رضايت دارد و مواضع و سياست‌هاي ايشان و دولت تدبيرو اميد را در راستاي مطالبات مردم وحل مشكلات پيش روي كشور و مردم ارزيابي مي‌كند.
http://www.armandaily.ir/fa/Main/Detail/141547
ش.د9405372