(روزنامه ايران ـ 1394/12/24 ـ شماره 6174 ـ صفحه 8)
کارنامه یکساله
بیستم آبانماه سال گذشته مردی بر مسند ریاست صداوسیما نشست که بسیاری گفتند با حضور او تحولاتی در این رسانه رخ خواهد داد اما باید به محمد سرافراز که جایگزین عزتالله ضرغامی شده بود، تا ابتدای سال 94 فرصت داده میشد. فرصتی تا تغییرات مدیریتیاش را اعمال کند و شرایط سازمان صداوسیما را بسنجد و بر اساس آن تصمیمگیریهایی انجام دهد.
آنچه در این گزارش میخوانید، مروری است بر فراز و نشیبهای کارنامه یکساله محمد سرافراز از زمان تکیه زدن بر صندلی ریاست سازمان صدا و سیما.
بودجه کم و پرسنل زیاد
در سالهای اخیر کمبود بودجه گریبانگیر سازمان صداوسیما بوده است. مسألهای که سؤال بسیاری از منتقدان این رسانه است و اینکه این بحث سرانجام به کجا کشیده خواهد شد؟ هزینه آگهیها و تبلیغات رادیویی و تلویزیونی چه میشود؟ و... یکی از دلایل اصلی کمبود بودجه، تعداد بالای نیروهایی است که در این سازمان موازی کاری میکنند. حدود 40 هزار نیرو است که چه بسا تعداد قابلتوجهی از آنها کارآیی چندانی نداشته باشند.
محمد سرافراز در جلسهای عنوان کرده بود که «حقوق کارکنان و بازنشستگان رسانه بیش از ۱۴۰۰میلیارد تومان است و دولت در سالجاری حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان کمک مالی در ردیف بودجه جاری به رسانهملی کرد، در حالی که خرج ما بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان است که بخشی از آن بدهیهایی است که از گذشته بر دوش رسانه مانده است.» برای سال 95 نیز بودجه پیشنهادی دولت برای سازمان صداوسیما با ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال گذشته برابر با هزار و ۳۳۵ میلیارد تومان است. سهم شورای نظارت بر سازمان صداوسیما نیز ۴ میلیارد و ۴۶۸ میلیون است و باید دید صداوسیما بودجه سال 95 را چگونه خرج میکند.
حل مشکلات مربوط به نیروی انسانی صدا و سیما
از زمانی که سرافراز بر صندلی ریاست سازمان صدا وسیما تکیه زد، اخبار مثبتی درباره ایجاد تحولات ساختاری جدید هم به گوش میرسید. مدیرعامل جدید عزمش را جزم کرده بود تا مشکلات و گرههای مدیریتی سازمان را شناسایی کند و بعد از آن به عنوان دستور کاری جدی به حل و فصل آنها بپردازد. به همین دلیل تمدید خدمت گسترده کارمندان بازنشسته را متوقف ساخت و همچنین کوچکسازی ساختارهایی را که بیدلیل به مرکز تبدیل شده بودند و حجم بالایی از مدیر و نیروی انسانی را به سازمان تحمیل کرده بودند، در اولویت قرار داد.
در واقع حجم عظیم نیروی انسانی سازمان صدا و سیما در سالهای اخیر، یعنی حدود 2هزار مدیر، 50 هزار کارمند و تعداد قابل توجهی از قراردادهای پیمانکاری و... افزودن پی در پی شبکههای داخلی و برون مرزی نیازمند اصلاحات اساسی بود که محمد سرافراز در این زمینه به درستی اولویتها را تشخیص داد و در مسیر صحیح قدم برداشت. ناچابکی سازمانی یکی دیگر از عارضههای سازمانی صدا و سیما است؛ به این معنا که این سازمان در طول سالهای گذشته توانایی چندانی برای درک تغییرات محیطی و پاسخگویی سریع به آن را از دست داده است. چابکسازی موضوعی است که حالا مدیران صدا و سیما به اهمیت آن پی بردهاند و تلاشهای جدی برای آرایش سازمانی تازه آغاز شده است.
ادغام شبکهها
در زمان ریاست عزتالله ضرغامی بر صدا و سیما، شبکههای تازه و متعددی نظیر تماشا، آی فیلم، نمایش، ورزش و... متولد شدند؛ اما با وجود افزایش شبکهها، مخاطب کماکان شاهد جذابیتهای تازهای نبود. کانالها مدام عوض میشدند اما مخاطب برای انتخاب سردرگم بود، به دلیل اینکه چیزی نظرش را جلب نمیکرد. سرافراز متوجه این موضوع شد و بسرعت دست به کار شد تا به جای تمرکز بر روی کمیت، نگاه جدیتری به کیفیت داشته باشد. ادغام برخی شبکهها با یکدیگر از جمله سریعترین و اثرگذارترین دستوراتی بود که صادر کرد تا به این واسطه بتواند کیفیت را بالاتر ببرد. شبکه تماشا که به موازات شبکه نمایش و آی فیلم فعالیت میکرد و اساساً مشخص نبود به چه علت ایجاد شده، از همان روزهای نخست مدیریت سرافراز به کلی کنار گذاشته شد. شبکه تهران مأموریت اقتصادی پیدا کرد و شبکه اچ دی به تهران تغییر نام داد و تبدیل به شبکه استانی مردم تهران شد. شبکه بازار هم با شبکه 5 سیما ادغام شد. دستور دیگر او حذف برنامههای کمبیننده و پر هزینه بود. به نظر میرسد مدیر جدید صدا وسیما هنوز در این زمینه راضی نشده است و در آینده نزدیک باید منتظر ادغام شبکههای بیشتری با یکدیگر بود؛ تصمیمی که به لحاظ ساختاری و کیفی میتواند فواید زیادی به همراه داشته باشد.
کیفیت نهچندان قوی برنامهها و اصرار بر تولید
کمبود بودجه میتواند بهانه و پاسخ سادهای در برابر موج انتقادات باشد. بهانهای برای ساخت آثار بیکیفیت و کاهش برنامهها و سریالها.اما زمان و تجربه نشان داده که حتی با بودجه محدود هم میتوان خلاقیت داشت و برنامه و سریال خوب تولید کرد.
شاید وقت آن رسیده که مدیران صداوسیما از فکرها و ایدههای جدید نهراسند و به جوانان میدان بیشتری بدهند تا خلاقیت بیشتری را در آثار تلویزیونی شاهد باشیم.
زنگ خطر خروج هنرمندان
طی سالهای اخیر تعدادی از افرادی که در صدا و سیما فعالیت گستردهای داشتند، وطن را ترک کردند. شاید زمانی که اولین مجری رسانه خارجی را انتخاب کرد زنگ خطر برای مدیران صداوسیما به صدا درنیامد و رفتن همکارانی که وطن را ترک کردند و به رسانههای بیگانه پیوستند، جدی نگرفتند و حالا رسانههای بیگانه قدرتمندتر شدهاند. شبکههای فارسی زبان بیگانه ابتدا برای پخش سریالهایشان به زبان فارسی از دوبلورها استفاده میکردند و بعد از آن به فکر ساخت فیلم و سریال با حضور بازیگران ایرانی افتادند و در چند ماه آخر سال 94 حضور بازیگرانی که صدا و سیما را به شبکه های بیگانه ترجیح دادند، محسوس شد. کسانی که دامنه فعالیتشان بیشتر به تلویزیون معطوف بود و به عنوان چهرههای تلویزیونی شناخته میشدند.
فارغ از اینکه افراد نامبرده، چقدر هنرمند هستند و تواناییشان در چه حدی است، بسیاری، این مهاجرتها را ضعف صداوسیما میدانند و معتقدند این رسانه فضا را بهاندازه کافی برای بروز هنر هنرمندانش مهیا نکرده است.
ستارهسوزی همچنان ادامه دارد
طی سالهای اخیر به معنای واقعی در تلویزیون ستارهسازی نداشتهایم. اهمیت مجری به عنوان ویترین یک برنامه تلویزیونی برکسی پوشیده نیست اما تلویزیون ما مجریانش را معروف و محبوب میکند و با ایجاد کوچکترین مشکلی براحتی آنها را کنار میگذارد. نمونه بارز این موضوع رضا رشیدپور است که به برنامه سازی در فضایی خارج از تلویزیون به کارش ادامه می دهد.
ممیزی، اصلی جداناپذیر برای صدا و سیما
گویا ممیزی بخشی از کار تلویزیون شده است و همین موضوع زمینه را برای از دست رفتن مخاطبان این رسانه فراهم کرده است. این موضوع خصوصاً در بحث ارتباط سینما و تلویزیون نمود بیشتری پیدا کرده است. به عنوان مثال فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در پوشش اختتامیه مهمترین رویداد سینمایی کشور یعنی جشنواره فیلم فجر جلوتر بودند. در حالی که اخبار لحظه به لحظه اتفاقات مراسم اختتامیه از طریق شبکههای اجتماعی پخش میشد، مراسم بهصورت ضبط شده و البته همراه با ممیزی، دو ساعت بعد از به پایان رسیدن، روی آنتن تلویزیون رفت. همچنین این رسانه تیزر فیلمهای سینمایی را یا پخش نمیکند یا آنها را از تیغ ممیزی میگذراند؛ ضمن اینکه تلویزیون در مصاحبه و گزارشهای مردمی بیشتر به سراغ خواستههای خودش میرود و نظرات مخالف با آن موضوع را پخش نمیکند. مثلاً در بحث سریالهای تلویزیونی، تلویزیون بیشتر نظرات مردمی موافق با آن سریال را نشان میدهد.
پخش مسابقات ورزشی با رویکردی غیرحرفهای
تماشای مسابقات ورزشی از تلویزیون همیشه برای مخاطبان جذاب بوده است اما تلویزیون باوجود اینکه به رشتههای ورزشی توجه میکند و این مسابقات از شبکههای سه و ورزش روی آنتن میروند، هنوز به راهکار مناسب و استانداردی در این مورد نرسیده است. سانسور مسابقات ورزشی و عدم پرداخت حق پخش مسابقات را امسال نیز همانند سالهای قبل شاهد بودهایم. مسابقات ورزشی که بصورت زنده پخش میشوند،از فیلتر سانسورمیگذرند اما این سانسور به قدری ناشیانه صورت میگیردکه مخاطبان براحتی آنرا تشخیص میدهند و حتی گاهی اوقات اصطلاحاً از دست مسئولان درمیرود و تصاویری که نباید،پخش میشوند و همین مباحث، دستمایه لطیفهسازی درشبکههای اجتماعی میشود.مورد مهم دیگر پرداخت حق پخش است.
پرداخت حق پخش مسابقات ورزشی درتلویزیونهای دنیا تقریباً جا افتاده است اما تلویزیون هنوز دراین موضوع به ثبات نرسیده است. مثلاً حق پخش برخی بازیهای خارجی را خریداری میکند، از طرفی با فدراسیون فوتبال بر سرپرداخت حق پخش به مشکل برمیخورد. امسال نیز مانند گذشته موضوع حق پخش محل بحث صداوسیما و فدراسیون فوتبال بود. سال گذشته رقم پیشنهادی 160 میلیارد تومان مطرح شد و دو نهاد برعدد 23 میلیارد تومان به توافق رسیدند اما همین رقم نیز هنوز به فدراسیون فوتبال پرداخت نشده است!
حاشیهها
سال 94 برای صداوسیما سال کم حاشیهای نبوده است. به مرور برخی از این حاشیهها میپردازیم.
- 15 آبانماه عموهای فیتیلهای در برنامهشان یک شوخی را به زبان آذری مطرح کردند که اعتراض هموطنان آذری زبان را در پی داشت و همین موضوع باعث ممنوع ازکار شدن عموهای فیتیلهای و توبیخ مدیر پخش و مدیر گروه کودک شبکه دو و توبیخ و برکناری جانشین مدیر این پخش شبکه شد. البته عموهای فیتیله ای نوروز 95 به تلویزیون برمی گردند.
- عادل فردوسیپور همواره در برنامه نود نسبت به اتفاقات روز جامعه از جمله مباحث هنری و اجتماعی واکنش نشان میدهد و برای شب یلدای نود، برنامه ویژهای را تدارک دید. فردوسیپور گفتوگویی را با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که پس از توافق هستهای به چهرهای محبوب بین مردم تبدیل شده، انجام داد که در نهایت مجوز پخش این گفتوگو از سوی مدیران صدا و سیما صادر نشد. مسئولان سازمان، علت این اتفاق را عدم اجازه کتبی فردوسیپور از مدیرانش، مبنی بر گفتوگو با ظریف اعلام کردند و معتقد بودند که نود صرفاً یک برنامه ورزشی است. پس لزومی به این گفتوگو نیست!
- احسان علیخانی امسال در ماه مبارک رمضان برنامه آرامی را سپری نکرد. دعوت او در قسمتهای ابتدایی ماه عسل سال 94 از میهمانهایی پرحاشیه همچون جوانی که بهخاطر عشقش خودش را از دو طبقه به پایین پرت کرده بود یا خانمی که کار پزر و مدلینگ انجام میداد، واکنشهایی را در پی داشت و باعث ورود علیاصغر پورمحمدی معاون سیما به ماجرا شد تا جایی که پورمحمدی ماه عسل را توبیخ کرد و از دستاندرکاران برنامه خواست در انتخاب سوژههایشان بیشتر دقت کنند.
شبکه چهار در شهریورماه امسال حاشیه داشت. در حالی که علیاصغر پورمحمدی معاون سیما در نوزدهم تیرماه سال 94 با صدور حکمی غلامرضا غلامی را به سمت مدیریت شبکه چهار سیما منصوب کرد این انتصاب چند ماهی بیشتر طول نکشید و سرانجام غلامرضا غلامی در نامهای به او، استعفای خود را اعلام کرد. آنچه بیشتر از این استعفا جلب توجه میکرد، متن تندوتیز این نامه بود. غلامی در نامه استعفای خود خطاب به پورمحمدی آورده بود که «احتراماً نظر به اینکه جنابعالی در برنامهریزی اینجانب برای اداره مطلوب شبکه متناسب با قواعد و ضوابط سازمانی و اصول حرفهای اختلال ایجاد میکنید و این رویه خلاف قراری است که روز اول در محضر ریاست محترم سازمان با همدیگر گذاشتهایم و به منظور جلوگیری از بروز اختلافات بچگانه در سطح سازمان، بدین وسیلهبنده از مدیریت شبکه چهار سیما استعفا میدهم.» این استعفا مورد تأیید پورمحمدی واقع نشد و غلامی در سمتش باقی ماند.
- حجتالاسلام شهاب مرادی دیماه امسال در برنامه آیینه خانه با اجرای نیما کرمی به عنوان کارشناس فرهنگی و مذهبی حضور داشت که نسبت به سریال معمای شاه واکنش نشان داد. او گفت: «من نمیگذارم بچههایم این سریال را ببینند، روابط زن و مرد در این سریال چه فرقی با سریالهای فارسی وان دارد؟دیالوگهای این سریال باورپذیر و برای مخاطب قابلپذیرش نیست، آیا کسی باور میکند شاه ضعیف و همجنسباز بوده است؟ این پدرسوخته اتفاقاً قوی بود و همه دنیا پشت سرش بودند و عظمت امام(ره) این بود که چنین فردی را شکست داد. کسی با دیدن این سریال درباره بد بودن شاه قانع میشود؟ چرا چنین پولی باید صرف چنین سریال بیتأثیری شود؟»
صحبتهای وی در یک برنامه زنده علیه یک سریال تلویزیونی واکنشهایی را در پی داشت. مرادی چند روز بعد عکسی را از پیامک یکی از عوامل برنامه آیینه خانه در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد که در آن آمده بود: «این هفته برنامه نداریم» و شائبه ممنوع از تصویر شدن او با این پیامک مطرح شد و البته گروه تولید واکنش نشان دادند و گفتند قرار است این برنامه با حال و هوایی جدید روی آنتن برود و به همین دلیل برنامه نداشتیم.
- شهرآورد استقلال و پرسپولیس برای علی ضیا خوش یمن نبود. کلیپ شادی و کریخوانی وی در شبکههای مجازی منتشر شد و همین موضوع علی ضیا را تا پای ممنوع ازکار شدن پیش برد. او پس از چندماه ممنوع از کارشدن با ویژه برنامه شب یلدا به تلویزیون بازگشت. ضیا درباره این موضوع چندبار عذرخواهی کرد.
- سریال کیمیا اگرچه بهدلیل زمان پخش مناسب و قصه دنبالهدار مخاطبان نسبتاً زیادی داشت اما هرچه به پایان نزدیک شد، با نظرات مخالف بیشتری مواجه شد تا جایی که پوریا پورسرخ بازیگر نقش آرش در گفتوگو با رضا رشیدپور در برنامه دیددرشب گفت که با احترامی که برای جواد افشار کارگردان این سریال قائل هستم، اما فصل سوم کیمیا نباید ساخته میشد.
- تهیه کنندگان سینما امسال هم ازقیمت بالای آگهیهای تبلیغاتی برای آثارشان گلهمندبودند.
- پس از موفقیت برنامه نود، تلویزیون تصمیم گرفت در حیطه سینما هم، چنین برنامهای داشته باشد. در ابتدا فریدون جیرانی سکاندار این برنامه شد و پس از آن محمود گبرلو. سرانجام در نیمه دوم امسال بهروز افخمی به عنوان تهیه کننده و مجری این برنامه معرفی شد. هفت با اجرای افخمی طی این چند ماه با نظرات مخالف زیادی روبهرو بوده است.
- امسال صداوسیما آگهیهای تبلیغاتی اش را به مزایده گذاشت اما همین موضوع بحث هایی را پیرامون این سازمان پیش آورد بهطوری که محمد سرافراز را به واکنش واداشت. او فشارهای بیرونی را مقصر جلوه داد و گفت: «سازمان برای افزایش درآمد و براساس راهکارهای قانونی تصمیم به برگزاری مزایده و واگذاری آگهیهای بازرگانی گرفت ولی فشارهای بیرونی بر گروه برنده مزایده ازجمله بانک توسعه تعاون مانع عملیاتی شدن آن شد، به طوری که با توسل به راههای غیرقانونی و بعضاً سیاسی به این گروه فشار آوردند تا خود را کنار بکشد و مزایده شکست بخورد.
حتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از بانک زیرمجموعه خود خواست تا از مزایده کنار بکشد، همزمان با این فشارها به دنبال برگزاری مزایده، برخی سازمان را به آنتن فروشی متهم میکردند درحالی که رسانه ملی ضوابط پخش دارد و این ضوابط نه تنها نسبت به گذشته تغییری نکرده که دقیقتر شده است.»
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6174/8/121517/0
ش.د9405562