(روزنامه مردم‌سالاري – 1395/05/07 – شماره 4096 – صفحه 13)
معاون ظريف بر اين باور است که آن چه رفع تحريم‌ها را با کندي مواجه کرده است مربوط به بانک‌هاي بزرگ است نه کوچک و پيشرفت‌هاي خوبي تا کنون صورت گرفته است. وي اذعان دارد، توازن در تعهدات متقابل بر روي کاغذ وجود دارد اما در عمل با مشکلاتي رو به رو هستيم. اين ديپلمات ارشد کشور تاکيد دارد که اوفک اگر نمي‌تواند «مجوز جامع» براي همکاري بانک‌هاي بزرگ با ايران صادر کند بايد تک تک و بدون اتلاف وقت ابهامات و مشکلات اين بانک‌ها را رفع کند.
مجيد تخت‌روانچي در گفت‌وگو با ايسنا درباره آن‌چه امروز از سوي برخي از منتقدان مبني بر رعايت نشدن خطوط قرمز رهبري در برجام مطرح مي‌شود يا گفته مي‌شود طرف ايراني نتوانسته بر اساس تاکيد رهبري توازن لازم را در اقدامات متقابل ايجاد کند؟ گفت: نکته‌اي که بايد به آن توجه کنيم اين است که جنس تعهدات ما و طرف مقابل متفاوت است. اگر جنس تعهدات يکي بود مي‌توانستيم به راحتي مقايسه کنيم البته اين به اين معنا نيست که ما در طول مذاکرات يا انتهاي آن قبول کرديم تعهدات متوازن نباشد، بلکه ذات تعهدات متفاوت بوده است و ما از ابتدا سعي کرديم در عين اينکه جنس تعهدات متفاوت است، توازن در آنها رعايت شود.
وي ادامه داد: قبل از روز اجراي توافق، ما تاکيد داشتيم وقتي شروع به اجراي تعهدات در سايت‌هاي نطنز، فردو، تعداد سانتريفيوژها يا راکتور اراک مي‌کنيم، آنها نمي‌توانند دست روي دست بگذارند بلکه بايد برخي کارها را انجام دهند و قرار شد تا شوراي امنيت قطعنامه‌هاي گذشته را در همان مقطع لغو کند، تصميم‌گيري درباره تحريم‌هاي اتحاديه اروپا انجام شود و جلسه شوراي اروپا تشکيل شود، اما اجراي تصميم وقتي باشد که برجام اجرايي مي‌شود و هم‌چنين درباره تحريم‌هاي آمريکا قرار شد تا تصميمات‌شان را بگيرند و دستورالعمل‌هاي اجرايي را لغو يا متوقف کنند. در حقيقت به دليل تفاوت در جنس اقدامات مجبور بوديم به اين نوع رويکرد برسيم.
توازن روي کاغذ وجود دارد اما ...
تخت‌روانچي در پاسخ به اين پرسش که اما آن‌طور که انتظار داشتيم گشايشي در رفع و لغو تحريم‌ها مشاهده نشده است؟ اظهار کرد: براي همين است که مي‌گوييم تحريم‌ها روي کاغذ برداشته شده است که اين بحث بر مي‌گردد به موضوع توازن که در بالا گفتم؛ يعني توازن روي کاغذ وجود دارد اما در عمل با اجرايي شدن برجام با مشکلاتي رو به رو شديم.
از واشنگتن دو پيام متفاوت مي‌آيد...
اين مقام وزارت امور خارجه افزود: مقداري از اين مشکلات بر مي‌گردد به اينکه تحريم‌هاي ديگري هم به جز تحريم‌هاي مرتبط با موضوع هسته‌اي (تحريم‌هاي اوليه آمريکا) وجود دارد که باعث نگراني برخي موسسات مالي اروپايي مي‌شود که ما هم به آن منتقد هستيم و به آمريکايي‌ها هم اين را گفته‌ايم که آنها بر اساس برجام بايد فضاي لازم را ايجاد کنند تا اين نگراني رفع شود و از ديد ما اين کار را انجام نمي‌دهند. از ديد ما از واشنگتن دو پيام مي‌آيد؛ يکي از وزارت خارجه آمريکا که مي‌گويد در انجام کارهاي بانکي و مالي با ايران هيچ مشکلي وجود ندارد و پيام دوم از سوي اوفک مي‌آيد که ناقض پيام اول است.
وي خاطرنشان کرد: در تمام جلساتي که بعد از اجرايي شدن برجام با آمريکايي‌ها در سطح وزير و معاونان داشتيم بر اين نکته تاکيد کرديم، پيامي که از سوي آنها مي‌آيد نه تنها يک پيام نيست بله اين پيام مثبت هم نيست.
اين عضو ارشد تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي کشورمان در ادامه به مشکلات ديگر بر سر راه رفع تحريم‌ها پرداخت و گفت: برخي مشکلات ديگر از جمله اينکه ايران سال‌ها از نظام بانکي بين‌المللي دور بوده است و اين خود به خود مشکلاتي را ايجاد مي‌کند وجود دارد.
ما نزديک به ده سال در تحريم بوديم و در اين مدت ارتباط بانکي ما در سطح بين‌المللي قطع و در حد صرافي بوده است اما قوانين و مقررات نظام بانکي بين‌المللي در اين مدت تغيير کرده است و براي رساندن خود به سطح بين‌المللي به زمان نياز داريم. از طرفي مقرراتي درباره پولشويي و مبارزه با تروريسم وجود دارد که اکنون مصوبات آن را تصويب کرده‌ايم، بنا بر اين علاوه بر مشکلات اجرا که آمريکا ايجاد مي‌کند برخي مشکلات هم به مشکلات غير برجامي بر مي‌گردد.
تخت‌روانچي در پاسخ به اين پرسش که شما بعد از برجام چندين ملاقات دوجانبه با جان کري داشتيد اما به نظر از اين ديدارها و رايزني‌ها نتيجه قابل توجهي به ويژه در رابطه با آن‌چه بانک‌هاي بزرگ مبني بر ارايه يک مجوز کلي از سوي وزارت خزانه‌داري خواستارند، محقق نمي‌شود؟
با بيان اينکه «ما همه اين مباحث را با طرف آمريکايي مطرح کرده‌ايم»، اظهار کرد: از روزي که برجام اجرايي شده است تا الان پيشرفت‌هاي خوبي در زمينه رفع تحريم‌ها و تعاملات بانکي و مالي انجام شده است، هر چند که اين پيشرفت‌ها کند بوده است. البته اين کندي بعضا مربوط به بانک‌هاي بزرگ است نه کوچک. اين طور نيست که الان ما نفت بفروشيم اما هيچ بانکي پول ما را نگيرد، اگر قبلا رابطه کارگزاري نبود و مجبور بوديم از طريق صرافي‌ها کار کنيم، الان ديگر اين مشکل وجود ندارد.
مشکل بانک‌هاي بزرگ مربوط به «پروژه‌هاي بزرگ» است
وي خاطرنشان کرد: به طور شفاف و صريح مي‌توانم بگويم که مشکل بانک‌هاي بزرگ مربوط به پروژه‌هاي بزرگ است. بانک‌هاي کوچک و متوسط از عهده پروژه‌هاي بزرگ بر نمي‌آيند. اينکه چرا تا الان مشکل بانک‌هاي بزرگ و تعامل آنها با ايران بعد از شش ماه حل نشده است؛ يک دليلش ترس بانک‌هاي بزرگ به خاطر تحريم‌هاي اوليه آمريکاست که نگرانند دوباره تنبيه شده و مورد جريمه‌هاي سنگين از سوي آمريکا قرار گيرند و اتفاقا ايراد ما به آمريکايي‌ها اين است که وقتي در دوران تحريم آن فضاي منفي بين‌المللي را عليه ايران ايجاد کردند به طوري که حتي در زمينه معاملات دارويي مشکل پيدا کرديم، الان هم موظفند اين فضاي منفي را بشکنند. آنها (آمريکايي‌ها) يک قول‌هايي داده‌اند اما ما هنوز راضي نيستيم.
معاون ظريف در ادامه اين گفت‌وگو در پاسخ به اين پرسش که از نظر ايران آمريکا چه کار بايد کند که اين مشکل از ميان برداشته شود؟ گفت: شرکت‌ها و بانک‌هاي خصوصي بر اساس ملاحظاتي که خودشان دارند تصميم مي‌گيرند چه کار کنند. ما ايرادمان اين است که اوفک که مسوول بررسي تعاملات موسسات و شرکت‌هاي بين‌المللي با ايران در آمريکا است، بايد يک مجوز جامع (General Licence) به آنها بدهد و اگر نمي‌شود اين کار را انجام دهد يا نمي‌تواند، بايد تک تک با بانک‌ها تماس برقرار کند و سوالات و نگراني‌هايشان را پاسخ دهد، هم‌چنين اين روند نبايد زمان‌بر باشد، بلکه رويکرد و برخورد اوفک براي رفع نگراني بانک‌ها بايد به حل مسايل اين بانک‌ها سرعت دهد. ما خواهان آن هستيم که اوفک صريح و سريع وارد کار شود و مشکلات و ابهامات و سوالات را رفع کند تا سريع به نتيجه برسيم. البته آمريکايي‌ها مي‌گويند در دستورالعمل‌ها مسايل، ابهامات و سوالات را گفته‌ايم اما حرف ما و بانک‌هاي بزرگ اين است که اين مقدار کفايت نمي‌کند.
تخت‌روانچي بدون آن‌که نامي از بانک‌هاي بزرگ مورد تعامل با ايران ببرد اظهار کرد: خوشبختانه تماس‌هاي بانک‌هاي بزرگ اروپايي با اوفک برقرار شده است و سوال‌هايشان هم مطرح شده است اما بحث ما اين است که بايد به اين مسير سرعت داد. معتقديم اگر يک بانک بزرگ اروپايي بيايد و همکاري را شروع کند براي ديگر بانک‌ها هم اعتماد ايجاد مي‌شود و فضاي نگراني خود به خود شکسته مي‌شود. اين فضا را کسي ديگر جز آمريکايي‌ها نمي‌توانند بشکنند، يعني اوفک بايد در اسرع وقت به سوالات پاسخ دهد و اطمينان دهد کاري که اين بانک‌ها مي‌خواهند در تعامل با ايران داشته باشند در چارچوب برجام مشکلي ندارد، هر چند در نهايت تصميم همکاري با آن بانک‌هاست.
معاون اروپا و آمريکاي وزارت امور خارجه در پاسخ به اين پرسش که بنابراين امکان اينکه اوفک يک دستورالعمل يا مجوز کلي همکاري بانک‌هاي بزرگ با ايران جهت اطمينان آنها از مواجه نشدن با تنبيهات آمريکا صادر کند، منتفي است؟ با بيان اينکه «ما اين مساله را نيز با آمريکايي‌ها مطرح کرده‌ايم» افزود: آنها مي‌گويند از آن‌جايي که جنس کارها و پروژه‌هايي که قرار است بانک‌هاي بزرگ خارجي در آنها مشارکت کنند، متفاوت است صدور چنين مجوزي به طور يکسان سخت است. آنها مي‌گويند نمي‌توانيم يک مجوز کلي دهيم، اما فلان بانک سوييسي يا انگليسي اگر درخواست همکاري با ايران داشته باشد مي‌توانند مجوز را خيلي راحت‌تر بعد از انجام بررسي‌ها به آن بانک ارايه کنند.
وي در پاسخ به اينکه ايران انتظار دارد مشکلات بانک‌هاي بزرگ براي تعامل با ايران از سوي آمريکا در چه فاصله زماني مشخصي رفع شود؟ با بيان اينکه «نمي‌توانم زمان دقيقي بگويم» افزود: حرف ما اين است که اين روند نمي‌تواند طولاني و زمان‌بر باشد، بلکه بايد اين روند را تسريع کنند. ما مي‌گوييم بايد اوفک مجوز را به آن بانک بدهد، حالا هر چه‌قدر که مراودات و گفت‌وگوها ميان بانک‌هاي ايران و بانک‌هاي بزرگ بين‌المللي به زمان و شرايط خاص نياز دارد بحث ديگري است. در عين حال ما تاکيد داريم که آمريکا بر اساس برجام بايد اجراي موفقيت‌آميز آن را تضمين کند.
ما بايد ميوه اجراي برجام که همان رفع تحريم‌هاست را بچينيم
اين ديپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به اين پرسش که به نظر مي‌آيد اجراي موفقيت‌آميز برجام امري قابل تفسير در توافق است و هر يک از طرف‌ها از آن برداشت متفاوت دارند؟ گفت: در جلسات به طور جدي و علني گفته‌ايم که ما بايد ميوه اجراي برجام را بتوانيم بچينيم که آن هم رفع تحريم‌هاست. اگر نتوانيم اين ميوه را بچينيم توافق موفقيت‌آميز اجرا نشده است. اين خيلي روشن است و وقتي اين مساله را در جلسات و ملاقات‌ها مطرح مي‌کنيم آنها اين را به چالش نمي‌کشند و نمي‌گويند شما (ايران) اشتباه مي‌کنيد. فقط مي‌گويند که ما داريم روي اين مساله کار مي‌کنيم، اما اين کار زمان مي‌برد و در حال رايزني هستند. بنا بر اين حرف ما اين است که لازم است اوفک به ميدان بيايد و خيلي صريح و سريع فضاي منفي بين‌المللي را بشکند. وي تصريح کرد: البته الان هم اين فضا به نظر ما تاحدودي شکسته شده است؛ اينکه بانک‌ها به غير از بانک‌هاي بزرگ وارد تعاملات با ايران شده‌اند ناشي از شکسته شدن همين فضاي بين‌المللي است.
توجه ما بر روي اجراي درست و سريع برجام فارغ از تحولات سياسي داخلي است
معاون ظريف در پاسخ به اين پرسش که تا پايان دولت يازدهم يک سال زمان باقي است و آقاي روحاني بنا بر نظر تحليل‌گران به اجراي مطلوب برجام و لغو صد در صدي تحريم‌ها نياز دارد از اين رو طولاني شدن اجراي مطلوب برجام مي‌تواند به ضرر دولت باشد، گفت: ما در وزارت امور خارجه کار تخصصي خود را دنبال مي‌کنيم تا منافع ملي به بهترين وجه به دست آيد. به طور قطع عنصر زمان مهم است. حتي اگر فرض کنيم انتخابات سال آينده نيست و سه سال آينده برگزار مي‌شود باز هم زمان به طور جداگانه در بحث اجراي مطلوب برجام براي وزارت خارجه مهم بود. ما نمي‌خواهيم منافع ملي را فداي زمان کنيم در عين حال که زمان در رسيدن به منافع ملي براي ما مهم است.
تخت‌روانچي ادامه داد: علاوه بر اين اين‌طور نيست که دولت محترم به دليل انتخابات پيش‌رو برخي از مصلحت انديشي‌ها را انجام داده يا اصولي را کنار بگذارد. ما در چارچوب برجام کارها را جلو مي‌بريم. معتقديم بحث برجام يک موضوع فراجناحي است و به امنيت ملي ما مربوط است و بايد جداي از مباحث انتخاباتي به آن نگاه شود چراکه اساسا موضوعات سياست خارجي فراجناحي است، البته برخي مواقع هم ممکن است دست‌خوش سياسي‌کاري‌ها شود که بايد سعي کنيم از آن اجتناب کنيم. با اين حال توجه ما بر روي اجراي درست و سريع برجام فارغ از تحولات سياسي داخلي است.
منتظريم تا دولت جديد انگليس آماده کار شود
اين مقام وزارت امور خارجه در پاسخ به اين پرسش که چرا نشستي که قرار بود با حضور بانک مرکزي ايران، وزارت خزانه‌داري آمريکا و بانک‌هاي بين‌المللي در لندن برگزار شود به تعويق افتاد؟ اظهار کرد: بر اساس آن‌چه آقاي سيف گفتند مشکلاتي پيش آمده است به ويژه در رابطه با بحث برگزيت. از اين رو اين نشست فعلا به تعويق افتاده است اما انگليسي‌ها اعلام کرده‌اند که براي برگزاري اين نشست مصمم هستند. هم‌چنين از طرف اوفک و ما نيز اين آمادگي اعلام شده است. اما منتظريم تا دولت جديد انگليس آماده کار شود و اين مساله کمي زمان مي‌برد.
روي موضع خود درباره الياف کربن و اندازه‌گيري 300 کيلو مواد هسته‌اي مي‌ايستيم
اين عضو تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي در پاسخ به سوال ديگري درباره هشدار رهبري به مذاکره‌کنندگان و شخص آقاي صالحي که گفتند «توقعات طرف مقابل در زمينه الياف کربن داراي کاربرد در ساخت سانتريفيوژها و اندازه‌گيري 300 کيلو مواد هسته‌اي را مطلقاً قبول نکنيد و زير بار آنها نرويد» گفت: هر دو موردي که رهبري فرمودند از موارد عمده بحث‌هاي جاري فني ماست که با طرف مقابل داريم و به هيچ وجه هم روي اين دو موضوع کوتاه نخواهيم آمد. برخي برداشت‌هاي متفاوت ميان ما و آنها از برجام در اين موارد وجود دارد که اين برداشت‌هاي متقابل مورد پذيرش قرار نگرفته است؛ ما برداشت آنها را قبول نداريم و در حال بحث هستيم و روي موضع خود خيلي سفت ايستاديم. جزييات بحث در رابطه با اين دو مورد را بايد از سازمان انرژي اتمي بپرسيد اما به طور حتم ما روي موضع خود بر اساس منطقي که داريم و نظر رهبري مي‌ايستيم.
امروز فضاي ديگري را نسبت به آن‌چه بعد از توافق در منطقه شاهد بوديم، مي‌بينيم
تخت‌روانچي در پاسخ به پرسشي ديگر مبني بر اينکه وقتي توافق هسته‌اي به دست آمد برخي صاحب‌نظران منطقه‌اي و بين‌المللي بر اين نظر بودند که توافقي «تاريخي» به دست آمده است که مي‌تواند ايران را به عنوان يک قدرت در منطقه مطرح کند، از نظر شما بعد از يک سال که از اين توافق مي‌گذرد هنوز اين تحليل قابل پذيرش است؟ گفت: ما در مذاکرات فقط درباره موضوع هسته‌اي صحبت کرديم و بر اساس برجام تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي لغو و متوقف شد. بعد از اينکه توافق شد فضاي جديدي ايجاد شد مبني بر اينکه برجام مي‌تواند نويدبخش يک فضاي جديد در منطقه باشد. ما درباره بحث‌هاي ديگر صحبت نکرديم اما طبيعي است اين مساله خود به خود بر مسايل منطقه و بين‌الملل تاثير مي‌گذارد. از سويي ايران همواره خواستار روابط بهتري با دوستان و همسايگانش است و اکنون با برجام ظرفيت بيش‌تري براي ايفاي نقش سازنده در منطقه داريم. اما متاسفانه اقدامات مخالفان برجام فضا را تغيير داد.
وي افزود: سعودي‌ها و رژيم صهيونيستي بيش‌ترين تلاش را کردند تا مذاکرات به نتيجه نرسد و بعد از برجام احساس کردند که کاملا بازي را باختند و اگر برجام باعث شود براي ايران فضاي جديدي ايجاد مي‌شود به معني اين است که فضا براي آنها منفي و محدود مي‌شود.
اقدامات آنها فضا را مسموم کرد و الان فضاي ديگري نسبت به آن‌چه بعد از توافق در منطقه شاهد بوديم را مي‌بينيم. آنها سعي دارند ايران‌هراسي که با برجام از بين رفت را احيا کنند، اما قطعا اين اقدامات شکست خورده و در نهايت روشن مي‌شود که چه کسي در جهت ثبات در منطقه حرکت مي‌کند و چه کشوري در جهت بي‌ثباتي.
بعد از برجام تماس‌هاي ما با کشورهاي منطقه زياد شد
اين عضو تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي در پاسخ به اين پرسش که چقدر فکر مي‌کنيد با توجه به احتمالات براي مخالفت با برجام در سطح منطقه اقدامات و تلاش‌هاي وزارت امور خارجه قبل و بعد از برجام در توجيه اهداف برجام و خطر نداشتن اثرات آن براي اين کشورها کافي و موثر بوده است؟ اظهار کرد: شايد صحبت من نوعي دفاع از عملکرد وزارت خارجه باشد، اما واقعيت اين است که حداقل بعد از برجام تماس‌هاي ما با کشورهاي منطقه زياد شد و از طرفي رويکردمان براي داشتن روابط حسنه با کشورهاي منطقه را نشان داده‌ايم، اما کشورهايي هستند در منطقه که احساس مي‌کنند از برجام ضربه ديدند و براي مخالفت با آن هزينه مادي و سياسي کلان مي‌کنند تا ايران‌هراسي که با برجام از بين رفت را دوباره گسترش دهند. البته مي‌توان گفت که وزارت خارجه مي‌توانست بهتر عمل کرد اما به لحاظ تعداد و کيفيت رايزني‌ها با کشورهاي منطقه اقدامات زيادي در وزارت خارجه انجام شده است.
تخت‌روانچي خاطرنشان کرد: اين طور نيست که همه کشورهاي منطقه الان با ايران روابط خصمانه داشته باشند، کشورهايي هستند که سعي دارند در جهت ثبات بيش‌تر تلاش کنند و تنها دولت سعودي است که رويکرد خصمانه خود را در منطقه با حمايت‌هايش از تروريسم ادامه مي‌دهد. اگر عربستان رفتار خود را تغيير دهد در آن صورت ما مي‌توانيم روابط و تعاملات متفاوت با يکديگر داشته باشيم، هر چند ما نمي‌توانيم حادثه منا و و مخالفت‌ها با اعزام زائران به حج تمتع را از ياد ببريم و احقاق حقوق شهروندان خود را ناديده بگيريم.
http://mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=252353
ش.د9501504