(روزنامه شرق – 1394/12/16 – شماره 2538 – صفحه 9)
پنجاه‌وهشتمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، هشتم نوامبر ٢٠١٦ برگزار می‌شود. با تغییر رئیس‌جمهوری آمریکا مسئله‌ای که بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد، این است که «چه میزان از دستاوردهای دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما پس از سال ٢٠١٧ دوام خواهد داشت؟». پاسخ این پرسش را نتیجه انتخابات و کاندیدای پیروز این میدان مشخص خواهد کرد. «دونالد ترامپ»، «مارکو روبیو»، «تد کروز» در جناح جمهوریخواهان و «برنی سندرز» و «هیلاری کلینتون» در جبهه دموکرات‌ها، برای تصاحب کرسی ریاست‌جمهوری با یکدیگر رقابت خواهند کرد. در اینجا نگاهی داریم به برخی از مهم‌ترین مسائل سیاست خارجی و داخلی ایالات متحده که احتمالا در معرض توفان ناشی از جابه‌جایی‌های ٢٠١٧ در کاخ سفید قرار خواهند گرفت:
عادی‌سازی روابط با کوبا
گذشته از توافق هسته‌ای با ایران، عادی‌سازی روابط با کوبا در دوره دوم ریاست‌جمهوری «باراک اوباما»، ازجمله موضوعاتی است که در ایالات متحده و جامعه جهانی بازتاب گسترده‌ای داشت. همان‌طور‌که انتظار می‌رفت، اغلب دموکرات‌ها از این طرح اوباما حمایت و جمهوریخواهان با آن مخالفت کردند؛ برای مثال اگرچه وزیر خارجه کوبا در مصاحبه‌ای با یورونیوز تأکید کرده است اتفاقی که در رابطه دو کشور افتاده به عقب بازنمی‌گردد و نامزدهای انتخابات آمریکا باید با این تغییر کنار بیایند؛ اما جمهوري‌خواهان ازجمله تد کروز با تأکید بر اینکه برنامه اوباما برای عادی‌سازی روابط با کوبا اشتباهی فاجعه‌بار بوده، وعده داده‌اند در‌صورتی‌که به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی انتخاب شوند، تحریم‌های کوبا را بازخواهند گرداند. تد کروز همچنین گفته با اعزام سفیر به کوبا و بودجه تأسیس سفارتخانه در این کشور مخالفت خواهد کرد. دموكرات‌ها اما همسو با اوباما ظاهر شدند.
سوریه، عراق و داعش
جمهوریخواهان در هشت سال گذشته همواره تلاش کرده‌اند از ضعف سیاست خارجی اوباما به عنوان اهرمی انتقادی علیه دموکرات‌ها استفاده کنند. برخی از آنها با انتقاد از تمایل‌نداشتن اوباما به استفاده از مشت آهنين در سياست خارجي، مدعي شدهاند در همان روزهای ابتدایی ریاست‌جمهوری خود، داعش را (با همکاری بشار اسد یا بدون آن) نابود خواهند کرد! سابقه جنگ‌طلبی جمهوریخواهان مؤید این مسئله است که با پیروزی یک کاندیدای جمهوری‌خواه، باید منتظر شعله‌ورتر‌شدن آتش جنگ در خاورمیانه بود؛ برای مثال، مارکو روبیو كه خودش را بیشتر یک نومحافظه‌کار معرفی کرده است و از محدوده پرواز ممنوع در سوریه حمایت می‌کند، می‌گوید گزینه اعزام نیروهای زمینی آمریکا به میدان جنگ را مدنظر دارد.
تد كروز نيز خواستار افزایش عملیات هوایی آمریکا برای کوبیدن اهداف داعش شده است. او همچنین خواستار تسلیح کردها و پایان توزیع سلاح میان مبارزان عرب سوری شده است. در مقابل، یکی از نکاتی که دموکرات‌ها همواره بر آن تکیه کرده‌اند، این است که در دوره اوباما همچون دوران «جورج بوشِ» پسر، آمریکا به هیچ کشوری لشکرکشی نکرده است؛ البته دموكرات‌ها هم انتقاداتي به اوباما داشته‌اند؛ برای نمونه، هيلاري كلينتون با وجود حمايت از كليت سياست‌هاي اوباما در مذاكرات هسته‌اي ايران، عراق و سوريه به‌طور تلویحی از کُندبودن دولت اوباما در کمک‌کردن به مخالفان میانه‌رو سوری و استقرار نیروهای عملیات ویژه آمریکایی در سوریه انتقاد کرده است.کلینتون همچنین از عربستان و دیگر کشورهای عرب که آنها را در ظهور داعش شریک خوانده، انتقاد کرده و گفته است عربستانی‌ها، قطری‌ها و دیگر کشورهای عرب باید یک بار برای همیشه جلوی حمایت مستقیم شهروندان‌شان از سازمان‌های تروریستی را بگیرند.
کلینتون همچنین با اعلام اینکه جنگ در سوریه دیگر بر سر سرنگونی دولتِ «بشار اسد»، رئیس‌جمهوری سوریه، نيست، گفته است آمريكا شاید فرصتی برای تغییر حکومت در سوریه داشته باشد؛ اما با توجه به شرایط فعلی باید نیروها را علیه دشمن مشترک، یعنی داعش بسیج كند. نامزد دموکرات‌ها گفته برای شکست تروریسم، به‌ویژه داعش، عربستان باید از تبلیغ افراط‌گراییِ وهابی و تأمین مالیِ سازمان‌های تروریستی دست بردارد و قطر از مدارس افراط‌گرایان حمایت مالی نکند.برنی سندرز نيز كه اکثرا حامی مواضع اوباما برای هدایت ائتلاف مقابل داعش و تلاش برای دستیابی به راه‌حلی دیپلماتیک برای رفع بحران بوده است، مخالف اعزام نیروهای مخصوص یا پیاده‌نظام به سوریه بوده و از دولت آمریکا خواسته است در چارچوب یک ائتلاف بین‌المللی با دیگر کشورها برای رسیدن به یک توافق دیپلماتیک تلاش کند. سندرز با موضع‌گیری جمهوریخواهان که خواستار منع ورود پناه‌جویان سوری به آمریکا هستند، مخالفت کرده است. او همچنین مخالف تعیین منطقه پرواز ممنوع بر آسمان سوریه است که رقیب او در حزب دموکرات، یعنی هیلاری کلینتون و برخی از نامزدهای جمهوری‌خواه پیشنهاد‌دهنده‌اش بوده‌اند.
صلح خاورمیانه و اسرائيل ناراضي
جمهوریخواهان ازجمله تد کروز، بارها با انتقاد از سیاست هشت‌ساله اوباما در خاورمیانه اعلام کرده‌اند که در صورت پیروزی در انتخابات، سفارت آمریکا در اراضی اشغالی را به بیت‌المقدس انتقال داده و بهبود روابط با متحدان اصلی واشنگتن مانند اسرائیل را در اولویت قرار خواهند داد.المانیتور در گزارشی با اشاره به روابط سرد واشنگتن- تل‌آویو در دوران ریاست‌جمهوری اوباما و رویکرد اسرائیل نسبت به انتخابات ٢٠١٦ می‌نویسد «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر اسرائیل، در میانه یک جنگ جهانی علیه کاخ سفید قرار دارد ... طرف آمریکایی در تلاش است پس از توافق با ایران، تنش‌ها با تل‌آویو را کاهش دهد؛ اما اسرائیلی‌ها با تمام قوا می‌تازند. در این نبرد، نتانیاهو از رویکرد «هیچ سربازی را زنده نگذارید» همراه با فشاری ویژه بر رئیس‌جمهور آمریکا استفاده می‌کند. به‌همین‌دلیل هویت جانشین اوباما درحال‌حاضر از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
در جای دیگری از این گزارش با اشاره به رابطه هیلاری کلینتون و اسرائیل در صورت پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری آمده است: «زمانی‌که همسرش رئیس‌جمهور بود، او با اسرائیل رابطه سردتری داشت و در حمایتگری «بیل کلینتون» رئیس‌جمهوری سابق آمریکا از تل‌آویو مشارکت نمی‌کرد؛ اما زمانی‌که سناتور نیویورک شد، روشن بود شرایط تا حدودی تغییر کرده است. یهودیانِ ثروتمندِ زیادی اطراف هیلاری بودند و او به اسرائیل نزدیک‌تر شد. دوره وزارت خارجه او در دولت اول اوباما، هیچ چیز مثبتی به روابط پیچیده خانواده کلینتون‌ها با نتانیاهو اضافه نکرد. کلینتون کسی بود که خواسته همیشگی آمریکا مبنی بر توقف شهرک‌سازی را بسیار بیشتر مطرح کرده و در دوران حضورش در وزارت خارجه، چند رویارویی تند با نتانیاهو داشته است. پس از پایان دوره وزارت خارجه کلینتون چاله‌ای پر از خون بین او و نتانیاهو به‌وجود آمده بود. هرچند آن چاله در قیاس با اقیانوس سیاهی که بین دولت دوم اوباما و نخستوزیر اسرائیل وجود دارد، هیچ چیز نیست».
المانیتور می‌نویسد: «در دنیای واقعی همه چیز نسبی است و به نظر نمیرسد اگر دست نتانیاهو بود، در این زمان اوباما را بدون لحظه‌ای تعلل با هیلاری کلینتون تعویض می‌کرد؛ اما دو سال دیگر، اوباما را با کلینتون عوض نخواهد کرد؛ چرا‌که به نظر می‌رسد رابطه تل‌آویو- واشنگتن در دوران ریاست‌جمهوری کلینتون بدتر از امروز شود».اسرائيل با برني سندرز نيز در قامت رئيس‌جمهور آمريكا رابطه چندان حسنه‌اي نخواهد داشت. روزنامه اسرائیلی هاآرتص چندي پيش مصاحبه‌ای را بازنشر کرد که در سال ۱۹۹۰ با سندرز انجام داده بود. این مصاحبه ثابت می‌کند این سوسیالیست پیر از دیرباز سودای عدالت داشته و با پافشاری به دنبال اعمال فشار بر تل‌آويو براي اجرائي‌شدن طرح صلح خاورميانه بوده است. مصاحبه در زمانی انجام شده كه سندرز تازه دوران هشت‌ساله شهرداری «برلینگتون» در ایالت ورمونت را به پایان برده و برای عضویت در کنگره تلاش می‌کرده است. در این مصاحبه، سندرز که مخالف سیاست‌های اسرائیل بوده به هاآرتص گفته است: «آمریکا باید اسرائیل را زیر منگنه بگذارد تا حقوق فلسطینی‌ها را رعایت کند».
آمريكا ـ روسيه: رابطه‌ای پرفرازونشیب
هیلاری کلینتون که رهبری سیاست خارجی را در دوران بهبود روابط با روسیه بر عهده داشت، نسبت به سایر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، تجربه بیشتری در برخورد با دولت «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه دارد؛ البته دو طرف گفته‌اند به یکدیگر علاقه چندانی ندارند. کلینتون می‌گوید به عقیده او، ایالات متحده باید رویکرد جدی‌تری نسبت به ضمیمه‌کردن کریمه به خاک روسیه بگیرد و به موازات آن، اشاره می‌کند امکان همکاری برای پیشبرد دیپلماسی برای پایان‌دادن به جنگ سوریه، وجود دارد. پوتین در مقابل، از بیانات تند کلینتون ابراز نارضایتی کرد و این گفته‌ها را نشانه ضعف او دانسته است. پوتین در سال ۲۰۱۱ کلینتون، وزیر خارجه وقت را متهم کرد از مخالفانِ بازگشت او به کرسی ریاست‌جمهوری و معترضان به نتیجه انتخابات پارلمانی، حمایت می‌کند.
پوتین ظاهراً سه سال بعد هم به همان اندازه از کلینتون دلخور است؛ اما گفته است آنها می‌توانند در صورت نیاز، روابط خوبی را مدیریت کنند. پوتین سوم ژوئن ۲۰۱۴ در مصاحبه‌ای گفته بود: «بهتر است با زنان دعوا نکنیم؛ اما خانم کلینتون هرگز اظهارات چندان مطبوعی نداشته است. ما هنوز پس از نشست‌های رسمی بین‌المللی، یکدیگر را ملاقات می‌کنیم و گفت‌وگوی صمیمانه‌ای داریم. فکر می‌کنم حتی در‌این‌باره هم می‌توانیم به یک توافق دست یابیم. وقتی مردم حد خود را خیلی فراتر اعلام می‌کنند، به این دلیل نیست که قوی هستند، بلکه به دلیل ضعف‌شان است؛ اما ممکن است ضعف، بدترین خصیصه برای یک زن نباشد». با وجود دیدگاه‌های نه‌چندان‌دلپذیرِ طرفین به یکدیگر، کلینتون اعتقاد دارد در بحران سوریه، روسیه می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد. کلینتون در بخشی از کمپین انتخاباتی‌اش در «دیون‌پورت» ایالت آیووا، گفته است: «نیاز داریم یک ائتلاف برای منطقه پرواز ممنوع داشته باشیم. فکر می‌کنم این کار پیچیده‌ای است و روس‌ها می‌توانند بخشی از آن باشند، وگرنه عملی نخواهد بود».
برنی سندرز هم معتقد است روسيه با وجود نقطه‌نظرهای متفاوت بايد به آمريكا بپیوندد. كمپين سندرز اعلام كرده او از یک موضع محکم و استوار در قبال ولادیمیر پوتین پشتیبانی می‌کند. بنا بر اعلام كمپين سندرز، او از اعمال تحریم‌های اقتصادی و فشار بین‌المللی به عنوان جایگزین رویارویی نظامی با روسیه حمایت می‌کند و معتقد است ایالات متحده باید یک موضع متحد با هم‌پیمانانش درباره برخوردهای خصمانه روسیه ایجاد کند.رویکرد جمهوریخواهان درباره پوتین متفاوت‌تر و البته تندتر بوده است. در‌حالی‌که ترامپ گفته «حس خوبی نسبت به پوتین دارد و فکر می‌کند او رهبر قدرتمندی است که بالای ۸۰ درصد مقبولیت دارد».
سایر کاندیداها ازجمله تد کروز و مارکو روبیو، رئیس‌جمهوری روسیه را قلدر، دیکتاتور و گانگستر خوانده‌اند که باید مقابل او ایستاد. به نظر می‌رسد با پیروزی احتمالی این کاندیداها در انتخابات، روابط مسکو ـ واشنگتن چشم‌انداز چندان روشنی نداشته باشد؛ چرا که تد کروز گفته است می‌خواهد با نمایش قدرت هوایی‌اش در سوریه، توسعه سیستم دفاع موشکی در اروپای شرقی و تأکید بر مسئله حقوق بشر، پوتین را به عقب براند و مانع از گردن‌کشی مجدد روسیه شود. مارکو روبیو نیز به دنبال مقابله قاطع با پوتین به وسیله سیاست خارجی است. در مجموع به نظر می‌رسد رابطه روسیه و آمریکا، فارغ از پیروز انتخابات ٢٠١٦، در چهار سال آینده همچنان با فرازونشیب‌های جدی روبه‌رو خواهد بود.
آمریکا و نگاه به آسیا
«وقتی رقبایی مانند چین، منافع اقتصادی آمریکا را تهدید می‌کنند، واشنگتن باید شدیدا به آنها پاسخ دهد». این یکی از اظهارنظرهای مارکو روبیو، نامزد جمهوری‌خواه، درباره چین است. در ماه‌های پایانی سال ٢٠١٥، بحران بورس چین که به اعتقاد کارشناسان نتیجه سیاست‌های اقتصادی پکن است، به بورس آمریکا نیز کشیده شد و انتقاد شدید نامزدهای جمهوری‌خواهِ نزدیک به وال‌استریت را به همراه داشت؛ برای مثال، دونالد ترامپ در آستانه سفر «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهوری چین، به ایالات متحده گفته بود اگر میزبان او در آمریکا بود، به جای یک ضیافت باشکوه، او را به مک دونالد دعوت می‌کرد!
ترامپ در یکی از مناظره‌ها با متهم‌کردن چین به جنگ ارزی با آمریکا گفته بود راه مقابله با کاهش ارزش یوان، اخذ تعرفه ٤٥ درصدي براي واردات کالاهاي چيني است. سخنانی که با واکنش فوری وزارت خارجه چین روبه‌رو شد. تد کروز هم بارها با انتقاد از سیاست‌های اوباما برابر قدرت‌های بزرگی مانند چین و روسیه گفته است: «در سال‌های گذشته آمریکا از نقش رهبری خود در جهان عقب نشسته است و خلأیی که در پی آن به وجود آمده از طرف کشورهایی مانند چین و روسیه در حال پرشدن است».در جبهه دموکرات‌ها نیز هیلاری کلینتون انتقادهای تندی از چین کرده است. او در سال ٢٠١٥ پکن را به تلاش برای سرقت اطلاعات دولتی متهم کرد؛ اتهامی که خشم پکن را در پی داشت. کلینتون بارها با درخواست مناسبات قوی‌تر با چین گفته است خواستار ترقی صلح‌آمیز چین است؛ اما تأکید کرده آمریکا باید هوشیاری خود را در برابر پکن حفظ کند.
کلینتون معتقد است چین به‌سرعت در حال ساخت تأسیسات نظامی است و تأسیسات هم‌پیمانان آمریکا در منطقه را تهدید می‌کند. او بااین‌حال گفته است: «آمریکا به دنبال دشمن جدیدی در آسیا نیست، چین، شوروی نیست و دو طرف باید خواهان روابط پایدار باشند».
امنیت ملی و قانون کنترل اسلحه
پس از حادثه تروریستی پاریس و اتخاذ تدابیر امنیتی گسترده در چندین کشور جهان، آنچه برای دولتمردان آمریکایی مهم به شمار می‌رود، کم‌کردن نگرانی‌های مردم آمریکاست. مشخص نیست وعده‌های نامزدهای انتخاباتی تا چه میزان مؤثر خواهند بود؛ اما فعالیت‌های داعش نگرانی‌های امنیتی را در آمریکا به وجود آورده است. دولتمردان آمریکایی قطعا موضوع مقابله با تروریسم را بهانه‌ای برای گسترش رصد فعالیت‌های مردم عادی قرار مي‌دهند. باید دید موضوع امنیت ملی و انتخابات آتی در آمریکا تا چه میزان می‌تواند به یکدیگر برای رسیدن به نتیجه نهایی گره بخورد. درباره قانون حمل اسلحه نيز به نظر مي‌رسد با روي‌كارآمدن يك جمهوري‌خواه، ورق به نفع حاميان آزادي حمل سلاح و شركت‌هاي اسلحه‌سازي برخواهد گشت.
كانديداهاي جمهوري‌خواه بارها از تلاش اوباما براي استفاده از اختيارات قانوني‌اش براي محدودكردن قانون حمل سلاح انتقاد و اعلام كرده‌اند مخالف این پافشاری هستند. دونالد ترامپ و ماركو روبيو ازجمله كساني بودند كه اعلام كرده‌اند به محض پيروزي در انتخابات، به فوریت همه بخش‌نامه‌های اوباما كه به‌گفته آنان حقوق مطرح در متمم دوم قانون اساسی را سست می‌کند لغو خواهند کرد.دموكرات‌ها اما تلاش كرده‌اند موضعي محتاطانه‌تر در پيش بگيرند. هيلاري كلينتون پس از مدتي سكوت سرانجام از اقدامات اوباما براي محدودكردن قانون حمل اسلحه حمايت كرد.
كمي بعدتر هم حمایت دموکرات‌ها از تصویب اصلاحیه قانونی حمل سلاح کمری، خشم گروه‌های تسلیحاتی را برانگیخت. بر اساس «قانون مجوز سلاح کمری برای خریدار»، بررسی سوءپیشینه برای هرگونه فروش تفنگ دستی ضرورت خواهد داشت و فروش این‌گونه سلاح‌ها به افراد زیر ٢١ سال ممنوع خواهد بود. قانوني كه با باقي‌ماندن يك دموكرات در كاخ سفيد به قوت خود باقي خواهد ماند.
مهاجرت پس از ٢٠١٧
مسئله پذیرش آوارگان هم ازجمله موضوعاتي است كه سرنوشتش به مستأجر بعدي كاخ سفيد بستگي دارد. سوریه و عراق به یک نزاع سیاسی در رقابت برای دستیابی به ریاست‌جمهوری آمریکا تبدیل شدهاند. اغلب كانديداهاي جمهوري‌خواه مخالفت جدی خود را با برنامه مهاجرتی کاخ سفید اعلام کرده‌اند. ترامپ در اظهارنظری به‌طور علنی اعلام کرد در صورت پیروزی در انتخابات از ورود همه آوارگان سوری، اعم از مسیحیان و مسلمانان ممانعت خواهد کرد. تد كروز و جب بوش نيز در اظهارنظرهايي جنجالي گفته‌اند بايد براي كمك به آوارگان، اولويت را به مسيحيان داد. به‌همين‌دليل به نظر مي‌رسد با پيروزي يك جمهوري‌خواه در آمريكا، احتمالا شرايط پذيرش و ورود مهاجران به ايالات متحده با دشواري‌هاي بيشتري روبه‌رو شود. در پایان اینکه «بونی کریستین»، درباره انتخابات آمریکا در نشریه «ویک» نوشته است: «کمپین ٢٠١٦ جمهوریخواهان آشفته است. بیشتر آنها خسته‌کننده هستند. این سردرگمی جمهوریخواهان موجب می‌شود انتخابات نهایی را به دموکرات‌ها واگذار کنند.
از آن گذشته، مسائل جمعیتی نشان می‌دهد مردم جناح چپ و راست معتقدند زمان داشتن یک رئیس‌جمهور زن فرا رسیده است و کلینتون این قابلیت را دارد تا از کارت جنسیت خود استفاده کند».
http://www.sharghdaily.ir/News/87773
ش.د9405862