(روزنامه آفتاب يزد – 1395/06/17 – شماره 4705 – صفحه 1)
دیپلماسی به معنی: «هدایت روابط بین افراد، گروه‌ها و ملت‌ها» از جمله واژه‌های سیاسی مورد استفاده در عرصه مناسبات بین‌المللی است. دیپلماسی (Diplomacy) در کاربرد رسمی خود عمدتاً به دیپلماسی بین‌المللی که هدایت روابط بین‌المللی از طریق دیدار و گفتگوهای دیپلمات‌های رسمی است اشاره دارد که اگر چه در گذشته دیپلماسی بین کشورها بیشتر به موضوعاتی همچون روابط شخصی و خانوادگی پادشاهان دو کشور با یکدیگر یا مسئله جنگ و صلح مربوط می‌شد، اما در شرایط کنونی جهان، علاوه بر آنها، موضوعاتی همچون روابط تجاری، مناسبات فرهنگی و علمی نیز در محور مباحثات دیپلماتیک بین کشورهای مختلف با یکدیگر و بین آنها با سازمانهای بین‌المللی قرار گرفته است.
در یک نگاه خاص و حرفه‌ای، دیپلماسی در واقع مجری سیاست خارجی در چارچوب «دکترین سیاست خارجی» هر کشور است. آن چه معمول و مرسوم است این که: «دکترین سیاست خارجی یک کشور که معمولاً یک بیان کلی از سیاست خارجی آن محسوب می‌شود توسط رئیس حکومت یا وزیر امور خارجه اعلام می‌شود.»
خبری بسیار کوتاه اما به غایت مهم و قابل تامل! به این جهت هدایت کننده است که ایران در تمامی سطوح وارد یک نوع «دیپلماسی فعال» و فراگیر شده است تا جایی که اینک بالاترین مقام «امنیتی» ایران در قلب اروپا در حال گفت و شنود و رایزنی هایی تعیین کننده است. اگرچه طبیعی است که چنین خبرهایی به طرزی خاص تدوین و منتشر شود اما اصل ماجرا بسیار مهم‌تر از تلاش برای رسیدن به جزئیات این سفر است زیرا برای این سفر بدون آن که از چند و چون آن اطلاعی داشته باشیم، خواهیم توانست از زوایای مختلف تحلیل و بررسی ارائه دهیم. در هر حال در خبرها می‌خوانیم: «حجت‌الاسلام سیدمحمود علوی و هیئت همراه در برلین با مقامات اطلاعاتی جمهوری فدرال آلمان ملاقات و در خصوص موضوعات مورد علاقه دو کشور بحث و گفتگو کردند.
همچنین وزیر اطلاعات در این سفر در جمع کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اهمیت و ویژگی‌های کار در سفارتخانه‌های خارج از کشور به نمایندگی از دولت و ملت ایران، خواستار رسیدگی دقیق و سریع به مسائل ایرانیان خارج از کشور ضمن حفظ تکریم و رعایت قانون جمهوری اسلامی ایران شد. وی افزود: معرفی ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران از اولویت‌های کاری سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور است.»
سفر یک مقام ارشد امنیتی جمهوری اسلامی ایران به قلب اروپا در حالی می‌تواند به یک حادثه مهم و تقریبا «کم نظیر» تبدیل شود که می‌دانیم اهداف دکترین سیاست خارجی هر کشور ارائه اصول کلی برای هدایت سیاست خارجی و انجام دیپلماسی است. این اصول به رهبری سیاسی یک کشور اجازه می‌دهد تا با وضعیت‌های مختلف پیش آمده به طور مناسب برخورد نماید و رفتار کشور در برابر سایر کشورها را توضیح دهد. حال باید این سوال را مطرح کرد که سفر یک مقام ارشد امنیتی را چگونه و از چه جهاتی می توان دید و بدان پرداخت؛ وقتی در دنیای مدرن و تقریبا بدون مرز! آن چه برای هرکشوری از همه چیزهای دیگر مهم‌تر است؛ امنیت و لایه‌های پیدا و پنهان امنیتی است.
هر آشنا به امور سیاسی به خوبی می‌داند که: «اجرای دیپلماسی برعهده گروهی که «هیئت دیپلماتیک» نامیده می‌شود قرار دارد که این گروه نماینده رسمی کشور فرستنده آنها نزد کشور پذیرنده و میزبان تلقی می‌شوند.» حال با در نظر گرفتن تعاریف معمول و مرسوم بین المللی باید به این تعریف یا تعاریفی مشابه؛ دیپلماسی «امنیتی - اطلاعاتی» نیز افزود یعنی همان طوری که: «وظیفه هیئت دیپلماتیک حفظ منافع دولت و شهروندان کشور فرستنده نزد دولت پذیرنده است» پس می‌توان به این مهم اذعان داشت که حضور یک مقام ارشد امنیتی در کشوری دیگر، خود‌به‌خود در چارچوب‌های دیپلماسی قرار می‌گیرد.
نکته دیگر این که دیپلماسی‌های عمومی در چارچوب مرزهای مجاز توسط حقوق بین‌الملل، انجام مذاکره با مقامات دولت طبق اصول مشخص شده توسط دولت فرستنده و از طریق سایر شیوه‌های قانونی که دولت پذیرنده آنها را به رسمیت شناخته صورت می‌گیرد. اما در این نوع دیپلماسی نوعی «جهانشمولی» و همه‌جانبه‌نگری نیز دیده می‌شود زیرا در چنین دیدارهایی که مقامات ارشد امنیتی دو کشور حضور دارند قطعا مسائلی فراتر از مباحث موردنظر دو کشور در دستور کار قرار خواهد گرفت که می توان گفت بخش های عمده‌ای از آن مربوط به فعل و انفعالات سیاسی جهان کنونی خواهد بود.
از گذشته تاکنون، هیئت دیپلماتیک یک کشور نزد کشور دیگر تمامی فعالیت‌های خود را که برای تقویت روابط دوستانه بین دو کشور و نیز توسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی بین آنها انجام می دهد به دولت متبوع خود گزارش می‌کند اما در چنین دیدارها و ملاقات‌هایی، سطح گفتگوها اندکی بالاتر و مهم‌تر است زیرا در نشست دو مقام امنیتی، آن چیزهایی که عملا بیش از چیزهای دیگر مهم خواهد بود؛ راه‌های رسیدن به امنیتی پایدار و تکیه زدن بر اقتدار و اشراف اطلاعاتی است و از آن جایی که ایران در حلقه محاصره گروه‌های تندرو، تروریستی و نیز شبه‌نظامی توانسته است آرامش و امنیت مرزهای خود را به طرزی اعجاب برانگیز حفظ کند قطعا می‌تواند برای کشور آلمان از یک سو و برای کل قاره کوچک و سبز اروپا مهم و راهگشا تلقی شود.
اگرچه منتظر اعلام نتایج سفر نمی‌مانیم اما به همین نکته بسنده می‌کنیم که دولت یازدهم با در پیش گرفتن دیپلماسی در سطوح و قالب‌های مختلف، توانست قدرت و اعتبار بین المللی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را با روش و منش پذیرفته شده بین المللی به جهانیان عرضه نماید خاصه آن که این دولت در مبحث مذاکرات به نوعی اقتدار و ابتکار عمل سیاسی مهم دست‌یافت که برای کشورهای مهمی همچون آلمان می‌تواند حائزاهمیت بسیار باشد. به هر حال سفر یک مقام ارشد امنیتی را نباید سهل و ساده گرفت زیرا در پس این سفر مهم تحلیل ها و معانی بسیار مهمی نهفته است که نتایج آن در آینده‌های دور و نزدیک آشکار خواهد شد.
http://aftabeyazd.ir/?newsid=49009
ش.د9501825