(روزنامه اطلاعات ـ 1395/09/14 ـ شماره 26598 ـ صفحه 12)
شش سال از اين موضوع مي‌گذرد، در اين مدت نقشه دنيا و منطقه تغييرات زيادي داشته است، از سوريه که درگير جنگ خانمان‌سوز شده تا آمريکا که سعي کرده اولويت‌هاي خود را از منطقه خارج کند. در اين مدت سعد حريري نيز معادلات و مواضع خود را تغيير داده است، ديدگاه‌هاي وي در قبال حزبالله دستخوش تغييراتي شده است، گرچه وي مجبور است در مواضع علني خود عکس اين موضوع را نشان دهد تا متحدان خود از ميان کشورهاي خليج فارس را راضي نگه دارد و کورسوي اندک نقاط اشتراک با برخي متحدان داخلي خود از جمله سمير جعجع و سامي الجميل را نيز روشن نگه دارد.
همگرايي سياسي، زمينه‌ساز تسريع در تشکيل دولت
گرچه عمر دولت جديد از اکنون تا زمان برپايي انتخابات پارلماني آينده در سايه اصرار ميشل عون براي تصويب قانون انتخابات جديد و برگزاري انتخابات در زمان مقرر خود در سال آينده ميلادي طولاني نخواهد بود، اما رسيدن گروه‌هاي سياسي لبنان به نتيجه مورد نظر در سريعترين زمان ممکن مي‌تواند نشان دهنده رويکرد مثبت در ميان اين گروه‌ها براي حل و فصل مسائل معلق در اين کشور باشد.
اين روزها در لبنان حرف از تشکيل دولت وفاق ملي مطرح شده است، سيدحسن نصرالله دبيرکل حزبالله لبنان در سخنراني اخير خود خواستار اين موضوع شد و سعد حريري نيز در سخناني تاکيد کرد که به دنبال تشکيل دولت وحدت ملي در کشور است، دولتي که هيچ فرد يا گروهي را از مشارکت مستثني نکند و با هيچ فردي تسويه حساب نکند. اين چيزي است که ميشل عون نيز بر آن تاکيد دارد. اين در حالي است که،موضوع قانون انتخابات در صدر اهميت و اولويت برنامه‌هاي کاري رئيس‌جمهوري لبنان قرار دارد ، اين موضوع از طريق تماس‌هاي بين‌المللي که وي دريافت کرده ، به ويژه از سوي فرانسوا اولاند رئيس‌جمهوري فرانسه مشخص است.
همه سهم مي‌خواهند
حزبالله لبنان نيز اعلام کرده که کسي را براي نخست وزيري تعيين نکرده و تمامي تسهيلات و فداکاري‌هاي لازم براي تعيين نخست وزير در سريعترين زمان ممکن را ارائه کرده و به همين نسبت آماده است براي تشکيل فوري دولت بعد از انجام رايزني‌هاي حريري با گروه‌هاي سياسي همکاري داشته باشد .
ديدارهاي اخير حريري با روساي دولت‌هاي گذشته در لبنان نشان مي‌دهد که وي براي تسريع در تشکيل دولت وحدت ملي آماده ارائه برخي امتيازات است ، از جمله اين امتيازات مي‌تواند اولويت قرار دادن تدوين قانون انتخابات جديد و آماده سازي کشور براي برگزاري انتخابات پارلماني باشد. نبيه بري در اين زمينه تأکيد مي‌کند که فضاي مثبتي را در نزد عون و حريري لمس کرده و جوي از تفاهم و همکاري در ميان گروه‌ها ايجاد شده است. وي تأکيد کرد که ديدارش با عون در کاخ رياست جمهوري بسيار دوستانه بوده است.
موانع فراروي حريري در مسير تشکيل دولت
با وجود فضاي مثبتي که بسياري از شخصيت‌هاي سياسي کشور از آن سخن مي‌گويند، برخي معادلات در تشکيل دولت وجود دارد که مد نظر قرار دادن آنها نشان مي‌دهد که روند تشکيل دولت کاري آسان نيست و نيازمند تلاش و جديت حريري در مذاکره با گروه‌هاي سياسي در چشم‌پوشي از برخي مطالبات آنها است.بسياري از تحليلگران اعتقاد دارند که روند تشکيل دولت دست کم به دو ماه زمان نياز دارد. يکي از مهم‌ترين مسائل مطرح شده در مورد تشکيل دولت ، انتخاب دولت بر اساس 24 عضو يا 30 عضو است.
بيشترين احتمال اين است که با توجه به مطالبات فراکسيون‌هاي پارلمان در زمينه تعداد و نام پست‌هاي مورد نظرشان، دولت آينده از 30 عضو تشکيل شود. آنچه که ميزان سرعت روند تشکيل کابينه را مشخص مي‌کند، مطالبات فراکسيون‌هاي پارلماني و نمايندگان مختلف در مورد تشکيلات دولت آينده و قدرت حريري براي همراهي با اين مطالبات است. بر کسي پوشيده نيست که اگر قرار باشد تمامي مطالبات فراکسيون‌هاي مختلف مدنظر قرار گيرد، دولتي با بيش از 50 عضو نياز هست و حتي 30 وزير نيز کفاف اين مطالبات را نمي دهد، چرا که هر فراکسيون متشکل از دو وزير در پارلمان خواستار تصدي پستي در دولت است.
- بخشي از ساختار مذاکرات انجام شده در آينده مرتبط با تفاهم سياسي امضا شده بين عون و حريري وماهيت آن است. بايد ديد که جريان آزاد ملي لبنان چگونه موفق شده بين تفاهم با حريري و تفاهم با حزب نيروهاي لبناني به رهبري سمير جعجع با اشتهاي سيري ناپذير در تصدي پست‌هاي وزارتي و تفاهم با حزب الله لبنان تناسب ايجاد کند .
- يکي از مشکلات سنتي در روند تشکيل کابينه در مذاکرات سياسي، نحوه توزيع چهار پست کليدي در دولت يعني وزارتخانه‌هاي کشور ، امور خارجه ، امور مالي و وزارت دفاع است. آنچه که از رايزني‌ها بر مي‌آيد ، وزارت امور مالي تاکنون مد نظر 4 فراکسيون سياسي است، اين در حالي است که نبيه بري نيز اصرار دارد که اين وزارتخانه زير نظر علي حسن الخليل باشد. نبيه بري گرچه موقعيت خوبي در ميان عون و حريري ندارد، اما دفاع تمام قد سيد حسن نصرالله مبني بر عدم مشارکت در دولتي که بري در آن نباشد، جايگاه او را در مذاکرات تقويت کرده است. علاوه بر اينها تصدي وزارتخانه‌هاي خدماتي نظير وزارت کار و ارتباطات و انرژي نيز مهم ارزيابي مي‌شود. در اين ميان عون اعتقاد دارد که بايد پست وزارت انرژي را نيز در اختيار بگيرد و حريري نيز پست وزارت کشور را منحصرا براي خود مي خواهد.
- يکي از مسائل مطرح در مذاکرات نحوه توزيع آماري پست‌هاي رياست جمهوري است، سوالي که مطرح است، اينکه سهم رئيس جمهوري از تيم وزراي حريري بايد چه تعداد باشد؟ آيا در شرايطي که جريان آزاد ملي لبنان، پست وزارت انرژي را براي شخص جبران باسيل مي خواهد، مي تواند اين امتياز را به دست آورد؟ در اين شرايط آيا تمامي وزراي متعلق به رئيس جمهوري مسيحي خواهند بود يا مي تواند با وزراي مسلمان نيز همراه باشد؟ موضوع ديگر حل اين مشکل است که گرايش وزراي جريان آزاد ملي چگونه محاسبه مي‌شود، آيا آنها وزراي مربوط به رياست جمهوري را تشکيل مي‌دهند يا جزو سهميه 8 مارس تلقي مي شوند؟
- مشکل ديگري که در اين زمينه وجود دارد، تعداد کرسي‌هاي جريان‌هاي 14 مارس و 8 مارس است. حريري تمامي تلاش خود را به کار خواهد گرفت تا جريان رقيب خود را از دستيابي به (ثلث معطل) يعني يک سوم بعلاوه يک کرسي‌هاي پارلماني محروم کند، چرا که طعم تلخ معلق شدن نخست وزيري او بعد از استعفاي جمعي نمايندگان رقيب را هنوز زير دندان خود حس مي کند. بر اساس قانون اساسي لبنان اگر يک سوم بعلاوه يک وزير دولت استعفا دهند، دولت ، مستعفي و پيشبرد امور لقب مي گيرد. اين در حالي است که تغييرات موجود در ساختارهاي سياسي کشور بر عمق ابهام در فضاي سياسي آينده افزوده است.
-وزارتخانه‌هاي موجود در لبنان بر حسب اهميت به سه دسته وزارتخانه‌هاي کليدي ، مهم و درجه دوم تقسيم شدند. آنچه که از روزهاي اوليه مذاکرات بر مي‌آيد، در اين ميان جريان آزاد ملي خواستار چهار وزارتخانه است که يکي از آنها بايد کليدي ( وزارت کشور يا امور مالي) باشد، يک وزارتخانه نيز بايد خدماتي (وزارت انرژي) باشد و دو وزارتخانه ديگر از وزارتخانه‌هاي مهم باشند. در اين ميان فرنجيه نيز خواستار يک پست وزارتي "مهم" است. وي آمادگي خود را براي ديدار با عون اعلام کرده و گفت است: اگر پيشنهاد خوبي به ما ارائه شود، آماده پذيرش آن هستيم و اگر از پيشنهادهاخوشمان نيايد، پايبندي به هيچ وزارتخانه نداريم.
فراکسيون نيروهاي لبناني نيز اشتهاي خوبي از خود نشان داده و خواستار سه پست وزارتي شامل يک پست کليدي، يک پست خدماتي و يک وزارتخانه متوسط شده است.
بزرگترين چالش در اين مطالبه جعجع، درخواست تصدي وزارتخانه کليدي از سوي او است. اين در حالي است که انتظار مي‌رود پست‌هاي وزارت کليدي بين رئيس‌جمهوري و جريان آزاد ملي و المستقبل و جنبش امل توزيع شود. در اين ميان اما حزب الله لبنان تنها شرط مشارکت خود در دولت را حضور نبيه بري و فراکسيون وي مي داند.
وي در سخنراني اخير خود گفت که نماينده اين جريان در مذاکرات تشکيل دولت، نبيه بري است و او نتايج مذاکرات را به حزب الله اطلاع مي دهد.با وجود اينکه به نظر مي‌رسد حريري تلاش جدي براي ايجاد همگرايي بين مطالبات فراکسيون‌هاي مختلف پارلماني انجام مي دهد و برخي گروه‌هاي لبناني نظير حزب الله با توجه به مطالبات اندک خود حاشيه مانور خوبي را براي نخست وزير آينده ايجاد کرده‌اند، اما اصرار برخي فراکسيون‌ها به تحقق مطالبات خود ، روند مذاکرات را با پيچ و خم‌هاي زيادي همراه خواهد کرد. پيچ و خم‌هايي که با وجود طولاني شدن مسير به نظر مي رسد به سر منزل مقصود يعني تشکيل دولت خواهد رسيد.
نوسازي دولت در لبنان با رييس‌جمهوري تازه
نخستين رخداد مهم سياسي لبنان پس از گزينش رييس جمهوري در پارلمان، ماموريت حريري براي تشکيل کابينه بود. با توجه به اهميت اين تحولات، رسانه‌هاي عربي طي روزهاي اخير توجهي ويژه را به فضاي سياسي لبنان معطوف داشته اند.«ميشل عون» رييس جمهوري جديد لبنان پس از 2 روز رايزني با نمايندگان مستقل و اعضاي فراکسيون‌هاي پارلماني، «سعد الحريري» رهبر جريان المستقبل را به عنوان نخست وزير معرفي و او را مامور تشکيل دولت جديد لبنان کرد.
در پايان رايزني‌هاي عون با نمايندگان، 112 نماينده از مجموع 127 عضو پارلمان با نخست وزيري حريري و تشکيل دولت جديد به رياست وي موافقت کردند. رخدادهاي سياسي اخير در لبنان که از انتخاب عون به رياست جمهوري در دهم آبان ماه آغاز شد و به نخست وزير حريري انجاميد، يکي از محورهاي اصلي خبرها و تحليل‌هاي رسانه‌هاي عربي بود. گزارش پيش رو به برخي از اين تحليل‌ها مي پردازد.
انتخاب حريري و تاثير آن بر تحولات لبنان
شبکه خبري «الجزيره» قطر و روزنامه‌هاي «السفير» لبنان، «الرياض» عربستان و «العرب» قطر به تحليل نتايج گزينش رييس جمهوري و نخست وزير تازه لبنان پرداختند؛ نتايجي که به باور آنها لبنان را از بحران‌ها دور خواهد کرد.به نوشته روزنامه السفير، همان گونه که پيش بيني مي شد، حريري با به دست آوردن 112 راي به نخست وزيري لبنان انتخاب شد.
عون با همياري «نبيه بري» رييس پارلمان لبنان به سرعت موفق شد موافقت نمايندگان با نخست وزيري حريري را به دست آورد. با اين توافق، تحولات لبنان از مرحله تنش به سمت ثبات و سازندگي حرکت مي کند.شبکه خبري الجزيره نوشت: شگفت آور نبود که عون، رييس جريان المستقبل را مامور تشکيل دولت کند.
انتخاب حريري براي نخست وزيري لبنان در چارچوب همان توافقي است که به موجب آن عون به رياست جمهوري لبنان انتخاب شد. با انتخاب وي، خلاء 29 ماهه پست رياست جمهوري برطرف شد. به نوشته الجزيره، حريري در روزهاي آينده براي تشکيل دولت و توزيع پست‌هاي وزارتي، اقدام خواهد کرد.روزنامه العرب نوشت: تشکيل دولت جديد با پشتيباني احزاب اصلي لبنان مي تواند سبب گام‌هاي مطمئن اين دولت شود و اين مساله در شرايط کنوني از اهميت زيادي برخوردار است،زيرا لبنان در زمينه‌هاي مختلف سياسي و اقتصادي با بحران روبرو است؛ بحران‌هايي که ثبات امنيتي لبنان را به چالش مي کشد .
روزنامه الرياض نوشت: لبنان براي بازگشت به نقش طبيعي خود در جهان عرب يک فرصت تاريخي به دست آورده است. لبنان با وجود مساحت جغرافيايي اندک، در شکل بخشي به موضع کشورهاي عربي داراي وزن است. اين کشور در تشکيل اتحاديه عرب نقش داشت و در قلب همه مردم جهان عرب جاي دارد، پس بايد جايگاه خود را بازيابد.
شبکه خبري الجزيره در بخشي از گزارش خود به چالش‌هاي احتمالي پيش روي حريري براي تشکيل دولت پرداخت. به نوشته تارنماي الجزيره، حريري در مسير تشکيل دولت با موانعي روبرو خواهد شد که نگران کننده است و نبايد آنها را ناديده بگيرد. کابينه او در سال 2009 هم نتوانست موافقت حزب الله را به دست آورد و از اين رو ناکام ماند.
منابع نزديک به حريري هم مي‌گويند که او در مسير تشکيل دولت با مانعي روبرو نخواهد شد و تنها مشکل آن موضع حزب الله است که هيچ کسي را براي تشکيل دولت معرفي نکرده است.در ادامه از الجزيره مي‌خوانيم: ناظران مدعي اند حزب الله تلاش مي‌کند اين تضمين را به دست آورند که ادامه يا استعفاي دولت در دست اين حزب باشد؛ يعني اين حزب تلاش مي کند با همپيمانان خود يک سوم پست‌هاي وزارتي را از آن خود کنند تا در صورت نياز بتوانند دولت را وادار به استعفا سازند. چه بسا حريري در مسير خرسند سازي همپيمانان خود با سختي‌هاي بيشتري روبرو شود. به هر حال ماموريت حريري آسان نخواهد بود زيرا او بايد همه را راضي نگاه دارد.
توافق جريان‌هاي مختلف لبنان
روزنامه‌هاي «الحيات» چاپ لندن و «صدي البلد» مصر با پوشش خبرهاي مربوط به گزينش حريري براي نخست وزيري لبنان، موضوع توافق سياسي ميان جريان‌هاي گوناگون لبنان را پررنگ کردند.
روزنامه الحيات نوشت: حريري رييس جريان المستقبل به عنوان نخست وزير لبنان انتخاب شد. اين رخداد زمينه را براي آکندن شکاف‌ها و آغاز همکاري براي تشکيل دولت فراهم کرد. حريري گفته است دولت وفاق ملي تشکيل خواهد داد و هرگونه شکاف سياسي کنار گذاشته خواهد شد .
«فادي عيد» تحليلگر مسائل سياسي نيز به روزنامه صدي البلد گفت: انتخاب عون و حريري براي رييس جمهوري و نخست وزيري نشان دهنده سطح بالاي توافق ميان جريان‌هاي المستقبل به رياست سعد حريري، «نيروهاي لبناني» به رياست «سمير جعجع»، حزب سوسياليسم به رهبري «وليد جنبلاط»، حزب الله به رهبري «سيد حسن نصرالله» و «جريان ملي آزاد» به رهبري ميشل عون است. اين توافق در انتخاب عون و حريري نقش داشت.عيد افزود: اگر خواست عربستان در مراکز تصميم گيري لبنان لحاظ مي شد، اين توافق به دست نمي آمد. اختلاف‌هاي بسيار ميان عربستان و حريري سبب شد که او به شرايط داخلي لبنان توجه کند. او اکنون از عربستان فاصله مي گيرد و با جريان‌هاي گوناگون لبنان نشست و برخاست مي‌کند.
اولين وظيفه ژنرال در برابر مقاومت
يک عضو جريان ملي آزاد تاکيد کرد رابطه حزب الله و جريان ملي آزاد، يک رابطه راهبردي است و اولين وظيفه ما اين است که در کنار حزب الله در مقابله با دشمن اسرائيلي در موضع‌گيري و ميدان و در هر مکان باشيم و از اين جنبش در مقابله با دشمنان حمايت کنيم.سرانجام پارلمان لبنان در چهل و ششمين جلسه خود براي انتخاب رئيس جمهوري اين کشور، ميشل عون نامزد معرفي شده از سوي حزبالله و متحدانش در جريان هشتم مارس را با 83 رأي از مجموع 127 رأي انتخاب کرد، اين در حالي بود که از سه‌شنبه پنجم خرداد 93 (25 مي 2014) به مدت بيش از دو سال کاخ رياست جمهوري لبنان منتظر ورود جانشين ميشل سليمان رئيس جمهوري سابق بود و پارلمان لبنان با وجود پايان يافتن دوره رياست جمهوري سليمان به‌سبب اختلافات سياسي ناشي از وجود فضاي دوقطبي و کارشکني‌هاي عربستان، نتوانسته بود جانشين وي را انتخاب کند.
در اين زمينه خبرنگار تسنيم در لبنان با «فادي الاعور» عضو فراکسيون التغيير و الاصلاح که رهبري آن را ميشل عون رئيس جمهوري جديد لبنان برعهده دارد، به گفتگو پرداخت.الاعور گفت : نبردي که صحنه رياست جمهوري لبنان شاهد آن بود، يک نبرد واقعي در طول سال‌هاي گذشته بود و در نتيجه علت و عامل اساسي ورود ژنرال ميشل عون به کاخ رياست جمهوري، موضع و حمايت حزب الله و شخص سيد حسن نصرالله بود، چرا که موضع نصرالله و حزب الله موضع ثابت و غير قابل خدشه بود، به طوري که حزب الله از همان لحظه نخست به طور شفاف موضع خود را اعلام کرد و اين جنبش در ميان تمام گروه‌هاي سياسي لبنان شفاف‌ترين موضع را در طول دو سال و نيم گذشته اتخاذ کرد و آن را تغيير نداد بدون اينکه دست به مانور سياسي بزند، ما مي‌توانيم بگوييم که اين موضع تاريخي حزب الله، عامل اساسي براي ورود ژنرال ميشل عون به رياست جمهوري بود که طرح پيروزي همه لبناني‌هاست و همه مي‌دانند که روند مذاکرات درباره رياست جمهوري با اشکالات و مواضع و تغييرات زيادي همراه بود.
موضع حزب الله موضع ثابت است و حزب الله در تمامي زمينه‌ها با صداقت عمل کرده است، وقتي ما مي‌بينيم که حزب الله در وعده خود براي آزادي اسيران لبناني از زندان‌هاي صهيونيستي صادق بود و به آن عمل کرد، در تمامي مسائل سياسي هم صادق بوده بدون اين که به دنبال کسب امتياز و غنايم باشد در نتيجه ما بر اين باوريم که حزب الله خود يک طرح و برنامه در راه لبنان متحد قدرتمند و يکپارچه در برابر دشمنان است.
وي درباره اينکه موضع حزب الله بايد با پاسخ خوب ژنرال عون روبرو شود، افزود : ما بر اين باوريم که موضع حزب الله در قبال رئيس جمهوري ميشل عون يک موضع اصولي است و مناسب نيست که پاسخ زيبا بدهيم يا پاسخ زيبا دريافت کنيم، ما معتقديم که روابط حزب الله و جريان ملي آزاد، يک رابطه راهبردي است که هرگز از هم جدا نخواهند شد، اولين وظيفه ما اين است که در کنار حزب الله در مقابله با دشمن اسرائيلي در موضع‌گيري و ميدان و در هر مکان باشيم و از اين جنبش در مقابله با دشمنان حمايت کنيم و اين وظيفه ما است در کنار حزب الله باشيم، همانطور که در سال 2006 به وظيفه ملي خود که حمايت از حزب الله بود عمل کرديم، چراکه ما نمي‌توانيم ببينيم که لبنان مورد تجاوز قرار گيرد و سکوت کنيم، به همين سبب وظيفه ما اين است که در کنار مقاومت باشيم که براي ما طرح زندگي و کرامت و ادامه حيات است، موضع حزب الله نتيجه استراتژي مبتني بر رابطه يکپارچه در داخل و مقابله با دشمنان است و اين تفاهمي که ميان حزب الله و جريان ملي آزاد برقرار است نتيجه توافق شخص سيد حسن نصرالله و جناب رئيس جمهور ميشل عون است.
وي درباره اداي سوگند از سوي رئيس جمهوري عون که از امنيت پيشگيرانه و مقاومت بر ضد هرگونه تجاوز اسرائيلي سخن گفت، و اينکه آيا چنين سوگندي مانعي در برابر بيانيه وزارتي تشکيل مي‌دهد؟ گفت : ما در لبنان علاوه بر موسسه نظامي(ارتش و دستگاه‌هاي امنيتي)، مقاومت مستحکمي که به قدرت ملت متکي است، در اختيار داريم و اين سه گانه مقدس(ارتش، ملت و مقاومت) طرحي براي تضمين کرامت ملي و طرحي براي تضمين امنيت کشور و حفاظت از آب وخاک و فضايمان است در نتيجه هيچ مانعي نبايد موجود داشته باشد زيرا از اصول بديهي در زندگي سياسي و ملي و در نگاه و ديدگاه ما درباره مقابله با دشمن اسرائيلي است بر همين اساس ما اعلام مي‌کنيم که ژنرال عون همانطور که به رابطه با حزب الله از طريق سند تفاهم پايبند است به هر وجب از خاک لبنان از طريق معادله ارتش، ملت و مقاومت علاقه‌مند و پايبند است. ادامه دارد...
ش.د9502661